- Katılım
- 2 Eylül 2011
- Mesajlar
- 3,872
- Tepkime puanı
- 37
Tarihi eserler
Sakarya’da arkeolojik buluntular ve tarihi eser varlığı
Sakarya İl sınırları içerisinde, bu güne kadar yapılan, birkaç yüzey araştırması ve kurtarma kazıları dışında önemli bir arkeolojik kazı çalışması gerçekleştirilememiştir. Yapılan araştırma ve incelemelerden de anlaşılacağı gibi, tespit edilebilen en eski yerleşimin Helenistik Döneme (M.Ö.330-30) kadar gittiği bilinmektedir. Eski Çağda Bitinya Krallığı (M.Ö 435-279) toprakları içerisinde kalan İlimizde, o dönemden günümüze ulaşan hiçbir buluntu ve kalıntıya rastlanmamıştır.Gerek daha önce yapılan kazılar ve gerekse, Sakarya Müzesinin kurulmasından (1989) sonra gerçekleştirilen araştırma, inceleme ve kazı çalışmaları sonucu bölgemiz arkeolojisine ışık tutabilecek nitelikte bulgular elde edilmeye başlanmıştır.
Karapürçek İlçesi Teketaban Köyü Köyiçi mevkiindeki tümülüste Sakarya Müzesi tarafından gerçekleştirilen kurtarma kazısında ahşap mezar yapısı olduğu tespit edilmiştir. Bu özellik Frig dönemi tümülüslerinin bir özelliğidir. Ancak, bu tespitin kesinlik kazanabilmesi için, bölgede bulunan diğer tümülüslerde de bilimsel kazı çalışmalarının yapılması gerekmektedir.
Adapazarı Merkez, Küçük Esence (Küçük Tersiyer) Köyünün Tepecik mevkiinde, tonozla örtülü, Dramoslu tülüsünten; Altın diadem parçaları, Gümüş eserler ve pişmiş toprak kaplar bulunmuştur. Ak Ova’nın hemen ortasında münferit bir tepe olan Şıra Tepenin (Antik Tersia şehri) kuzey doğu eteğinde bulunan bu tümülüs M.Ö. I.asra tarihlendirilmektedir. 1958 yılında açığa çıkartılan tümülüsten ele geçirilen eserler İstanbul Arkeoloji Müzesindedir. Bu tümülüsün bağlı olması gereken iskan yeri, yakınındaki Tersia şehri olmalıdır. Bitinyanın en güzel ve verimli ovası olan bu mıntıka geç antik çağda Regio Tersia ismi ile anılıyordu. Bitinya Krallığı zamanında Nikomedia’dan ( İzmit ) Doğuya Bithynion ( Bolu) ve Karadeniz kıyısındaki Hareklea’ya ( Karadeniz Ereylisi ) giden yollar buradan geçmekte idi .((1) D.Magle, Roman Rule in Asia Minor,Princeten 1950,II,s.1185.)
Tersiye tümülüsünde bulunan altın diadem parçaları ve testiler, benzer plan gösteren Akyazı’nın Küçücek Köyünde açılmış olan tümülüste bulunanların benzeridir.(2) Nezih Fıratlı “Bitinya Araştırmalarına Birkaç İlave” Belleten, XVII, 65, 1953, s.20 vd.)
Roma Döneminde, bölgemizde bir çok yerde köy yerleşimlerinin olduğu tespit edilmiştir. Merkez ,Beşevler Köyünde yapılan kazıda, Roma dönemi Lahit Mezarı içerisinden bir adet cam şişe ve sitrigilis (Sporcuların vücutlarına sürülen yağı temizlemekte kullanılan metal alet) ve pişmiş toprak şişeler elde edilmiştir. Merkez, Akarca Köyü Roma dönemi Nekropolünde (Mezarlık) İzmit müzesi tarafından gerçekleştirilen kazı çalışmalarında elde edilen buluntular İzmit Müzesindedir. Meşeli Köyü Mezarlığı kenarında yapılan kaçak kazıda açığa çıkartılan Lahit mezar Sakarya Müzesi bahçesinde teşhir edilmektedir. İkizce Osmaniye köyünde Roma dönemi mezarlığı vardır. Adliye Köyü kum ocakları mevkiinden çıkarılan ve Yücel Öner’e ait özel koleksiyonda bulunan üzeri yüksek kabartmalı mermerden yapılmış Mezar Steli Roma Dönemine aittir.Adapazarı. Merkez Maltepe Mahallesinde Roma Dönemi sandık mezarları ile daha geç döneme ait kiremit mezarlara rastlanmıştır. (Müze Arşivi)
İlimiz sınırları içerisinde bir çok tümülüs mezar bulunmaktadır. Karapürçek –Teketaban, Hendek-Sivritepe, Yağbasan, Karaçökek, Kaynarca-Topçu köyü, Kırktepeler Köyü tümülüsleri bunlardan birkaçıdır.
Pamukova İlçesi, Hayrettin Köyü, Menete mevkiinde ve Akçakaya Köyünde anıtmezar kalıntıları, Akçakaya Köyünün güney taraf eteklerinde mimari temel kalıntıları, kayaya oyularak yapılmış mezarlar, yazıtlı mezar taşarı, sunaklar ve mozaik kalıntısı tespit edilmiştir.Yine bu bölgeden bulunan ve müzemiz koleksiyonlarına katılan Roma dönemi sikkeleri vardır.
Pamukova İlçesinin değişik bölgelerinden toplanan Mezar siteleri ile Taraklı İlçesi,Hark,Hacıyakup ve Duman köyünden getirilen steller ve sunaklar Müzemiz bahçesinde teşhir edilmektedir.
Geyve İlçesi Saray Köyü, köyiçi mevkiinde, ev ve samanlıklar altında kalan, düzgün yontma taşlarla yapılmış temel kalıntıları mevcuttur. Sarayköy Camiinin avlusunda yer alan musalla taşı Roma mezar anıtının bir parçasıdır. Bozören köyünde bazı evlerin duvarlarında, yazıtlı yazıtsız mezar taşları ve sunaklara ait taşlar kullanılmıştır.
Adapazarı, Merkez, Beşköprü mevkiinde bulunan ve Bizans İmparatoru Justinianus (527-565) tarafından yaptırılan Köprü, Erken Bizans Döneminden günümüzü sağlam olarak gelebilmiş en önemli sanat yapılarından biridir. Alifuatpaşa Beldesi, II****yazıt Köprüsünün kuzey tarafındaki adacık içerisinde yıkılmış durumdaki köprü kalıntıları Bizans Dönemi özelliği göstermektedir.
Bizans döneminde bölgemizdeki en eski kale kalıntısı Paşalar Kalesidir.Bu kalenin yapımında çevreden toplanan, Roma dönemine ait bir çok mezar siteli devşirme malzeme olarak kullanılmıştır.Mekeceden başlayarak, Paşalar, Çobankale, Adliye Kalesi, Harmantepe Kalesi, Akçukur ve Seyifler Kalesi, Sakarya nehri boyunca uzanan ileri Karakol niteliğinde haberleşme ve savunma amaçlı Bizans dönemi yapılarıdır.
Bizans İmparatorluk kuvvetlerinin, doğu seferleri sırasında, toplanma ve hazırlık merkezi konumunda, stratejik öneme haiz bir yer olan Malagina’nın, Bizans ve Osmanlı kaynaklarına dayanılarak, Pamukova İlçesi Mekece veya Paşalar Köyü (Paşalar Kalesi) olduğu ifade edilmektedir.(Fahri Yıldırım, Malagina,Yüksek lisans Tezi,Eskişehir 2001)
İlimizin Osmanlı hakimiyetine geçmesinden sonra , il sınırları içerisinde yepılan ve özelliklerini kaybetmeden günümüze ulaşan önemli mimari yapılar; Geyve Elvanbey İmareti (1450), II****yazıt Köprüsü (1495) Taraklı-Yunus Paşa Camii (1517), Sapanca-Mahmudiye Köyü Hasan Fehmi Paşa Camii (1885) ve Uzunkum’daki Rahime Sultan Camii’dir (1892). Sapanca İlçesi merkezinde yer alan ve Mimar Sinan tarafından yapıldığı bilinen Rüstempaşa Camii birçok onarım geçirmiş ve orijinal özelliklerini kaybetmiştir,Hamam ise tamamen tahrip olmuştur.