Sigara üreticilerinin raporları

ömr-ü diyar

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
23 Nisan 2011
Mesajlar
3,345
Tepkime puanı
25
SİGARA ÜRETİCİLERİNİN RAPORLARI
  • Giriş
  • Gençlik Stratejileri
  • Tütün ve Sağlık Hakkında


Tütün Endüstrisi, Tütün Hakkında Ne Diyor?
Tütün şirketleri mahkemeye gittiklerinde, bazı dokümanlar sunmak zorunda. Bu bölümde, bu mahkemelere ait, bazı konu başlıklarına göre ayrılmış dokümanlar bulacaksınız.


GENÇLİK STRATEJİLERİ
“Şimdiye kadar, bizim markamızın kullanılıyor olmasından hiçbir rahatsızlık duymadık. Bizim reklamımız için hiç de kötü değil.”
Brown & Williamson Sigara Firmasının avukatı Addison Yeaman’ın, sigara şekerleri üreten bir fabrikaya yazdığı 1946 tarihli mektuptan.
“Bizim işimizin temel hedefi lise öğrencileridir.”
Lorilard Raporu
“Araştırmalara göre, gençler sigara markası seçimlerini daha çocukluklarında, beş yaşından itibaren beliriliyorlar… Genç sigara kullanıcılarının bağımlılığı hakkındaki araştırmalar, onların ilk başta bağımlı olmayacaklarını düşündüklerini, ancak pişman olduklarında ise çoktan bağımlı olduklarını gösteriyor.”
Brown &Wilkinson Araştırma Raporu
“Ergenlik çağındaki çocukların tatlı sevdikleri bilinen bir gerçektir. Bu durumda sigaralara bal konulması düşünülebilir.”
1975 RJ Reynolds Raporu
“Camel büyümesini garantiye almak için, yeniliklere açık olan ve geleceğin sigara işini temsil eden, 14-24 yaş grubunu hedeflemelidir.
R. J. Reynolds’un 1977-1986 Pazarlama Hedefleri Raporu:
“Araştırmalar, 14-18 yaş grubunun giderek artan bir oranda sigara içtiğini göstermektedir. RJ Reynolds bu pazarı iyi değerlendirmeli ve bu gruba yönelik yeni bir ürün piyasaya sürmelidir, böylece endüstrideki payımız uzun bir süre büyüyecektir.”
Imperial Tobacco Şirketinin Raporu 18 Ekim 1977:
“Ergenlik çağındaki çocuklar, özgürlüklerini bir sembolle ortaya koyma eğilimindedirler, sigara yetişkinlikle özdeşleştiği için ve yetişkinler sigarayı çocuklara yasakladığı için, en önemli semboldür.”
“Sigaraya yeni başlayanların bugün hissettikleri, endüstrinin geleceği için bir göstergedir, araştırmanın bu bölümüne çok dikkat edilmesi gereklidir. Proje 16 sigara alışkanlığının oluşumuyla ilgili her şeyi öğrenmeyi hedeflemektedir. Lise öğrencilerinin sigara için bugün düşündükleri gelecekteki tütün kullanımları için bir öngörüdür.”
“Özellikle 12-13 yaş grubunun bu konu hakkındaki görüşlerine önem verilmelidir.”
“Ergenlik çağındakilere yönelik reklamlar yapılmalıdır, bu reklamlar yapaylıktan uzak ve dürüstçe yapılmalıdır.”
Philip Morris’in Richmond’daki Pazarlama Müdürü Robert B. Seligman’a Araştırmacı Myron E. Johnston tarafından yollanan rapor, 1981:
“Bugün 13-19 yaş arasında olanlar, yarın için potansiyel ve sürekli müşteri olacaklardır ve sigara tiryakilerinin çok büyük bir yüzdesi bu yaşlarda sigaraya başlamaktadırlar. Kırmızı Marlboro’nun başarısı büyük ölçüde bu yaş grubundaki müşterilerine bağlıdır. Kırmızı Marlboro büyüme çabası içinde olan çocukların büyüklük göstergesi haline gelmiştir. 13-19 yaş grubunun sigara içeme alışkanlığı Philip Morris için çok önemlidir.”
Philip Morris’in Richmond’daki Pazarlama Müdürü Robert B. Seligman’a Araştırmacı Myron E. Johnston tarafından yollanan rapor, 1981:
“Artık 13-19 yaş arası sigara kullanıcılarına eskisi kadar güvenmemeliyiz. Çünkü, bu gruptaki büyük pazarımız, okullardaki sigara kullanımının azalmasıyla pay kaybetmekte.”
TÜTÜN VE SAĞLIK

Sigara tütününün içinde bulunan madde türleri şöyledir:
  1. Kansere yol açan maddeler
  2. Kanseri ilerletenler,
  3. Zehirli maddeler
  4. Uyarıcılar, zevk vericiler ve aromatik maddeler.
1961 yılında ünlü bir sigara firmasının yaptırdığı araştırmaya göre, sigara dumanı sağlık için çok zararlıdır ve içinde öldürücü zehirler barındırmaktadır.
RJ Reynolds firmasından Alan Rodgman’ın yaptığı 1962 yılına ait “Sigara ve Sağlık Problemlerinin Değerlendirilmesi” isimli rapora göre:
“Sigaranın içinde kötü huylu tümör oluşumuna yol açan kimyasal maddeler bulunmaktadır. Zararlı maddelerin etkisi istatistiksel olarak da kanıtlanmıştır, bu maddelerin zararı belli bir derecede uygun bir filtre kullanılmasıyla azaltılabilir.”
1963 yılında yapılan bir araştırmaya göre:
“Köpekler üzerinde yapılan deneylerde, sigara dumanına maruz bırakılan köpeklerin ciddi hastalıklara özellikle de bronşite yakalandığı görüldü. Bu hastalıklar kanser dönüşümü gösterdi.
Köpek akciğerinde kanser oluşumuna sebep olan sigara, insan akciğerinde de kanser oluşumuna yol açacaktır.”
Araştırmanın sonuçları sigaranın insan akciğerinde kanser oluşumuna yol açtığını kanıtlasa da, sigaralardaki bu riski azaltma yolu konusunda bir bilgi yoktur.”
3 Nisan 1970 tarihli Amerikan Şirketinin raporuna göre:
“Gerçeklerle yüzleşelim:

Sigara dumanı biyolojik olarak aktiftir.
  1. Nikotin kuvvetli bir farmakolojik bir maddedir. Tüm doktorlar ve kimyagerler bunu bilmekteler. Bu bir sır değil.
  2. Sigara dumanı yoğunlaştırılarak farelerin sırtına zerk edildi ve hepsinde tümör oluştu.
  3. Sitokrom oksidasyonun güçlü bir katalizörü olan hidrojen siyanid metabolizmanın enerjisi ve hücreler için çok zararlı bir enzim üretilmesine neden olur.
  4. Sigaranın içinde bulunan nitrosaminlerde çok güçlü kansorejen maddelerdir.
  5. Sigara dumanında önemli bir miktarda uçucu olmayan nitrosaminler mevcuttur.
  6. Akrolein göze çok zararlı bir maddedir ve hücre zehirlenmesine yol açmaktadır. Sigara dumanında çok önemli bir miktarda bulunmaktadır.
  7. Sigara dumanında Polonium-210 madde si de mevcuttur.
  8. Sigaranın yakıldığı anda çıkan dumanın biyolojik faaliyetleri hakkında çok az bilgi bulunmaktadır.
Birkaç yıldır sigaraya eklenmeye başlanan yeni katkı maddelerinin biyolojik aktivasyonu hakkında bilgi çok azdır.
Nikotin ve Bağımlılık
“Nikotin Bağımlıları”
1961 yılında BAT (İngiliz Amerikan Tütün Şirketi) Bilim Adamı Sir Charles Ellis tarafından sigara tiryakilerine yapılan açıklama:
“Sigara içmeyi sağlayan şeyleri anlamak için öncelikle bağımlılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir.”
13 Şubat 1961, BAT raporu, “Sigara İçmenin Etkileri ve Battelle Kontratı için İleri bir Araştırma Yapılması için Öneri”, Sir Charles Ellis, Araştırmanın Yöneticisi.
“Şunu hatırlatmamın iyi olacağını düşünüyorum ki, nikotin ihtiyacının genetik özellikleriyle ilgili araştırma sonuca ulaşmak üzeredir”.
Brown&Williamson Araştırmacısı R.B. Griffith’in 1963 yılı raporu:
“Nikotin bağımlılık yapmaktadır. Biz nikotin satıcıları olarak, bağımlılık yapan bir uyuşturucu satıyoruz…”

Brown & Williamson Raporu, 17 Temmuz 1963
“Eğer, nikotin kullanımı kronik tiryakilere yasaklanırsa bile, hipotalamus’un kortikotropin salgılaması çok azalacağından dolayı bu kişiler zayıf bir endokrin sistemine sahip olacaklardır. Böyle zayıf düşmüş bir vücut, sürekli sigara içerek, psikolojik dengesini sağlamaya çalışır. Bu bilinçsiz istek, bireyin nikotin bağımlılığını açıklamaktadır.”

19 Şubat 1969 Philip Morris araştırmacısı Dr. Helmut Wakeham:
“Sigara bir ürün değildir, bir ambalajdır. Ürün nikotindir… Bir nefes sigarayı bir nikotin kamyonu gibi düşünmeliyiz.”
1970′lerin başı, PhilipMorris firmasından William L. Dunn’ın kısa notu:
“Biz tütün endüstrisi değil nikotin endüstrisi işindeyiz.”
BAT Firması genel başkanının şirket yöneticileriyle yaptığı bir toplantı tutanaklarından, 1971:
“Nikotin bağımlılığı, pH dengesinin düzenlemesiyle kolaylıkla sağlanabilir.”
1973 R.J. Reynolds’un bilim araştırmacısının “RJ Reynolds markasının gençliğe yönelik pazarında daha fazla satışa ulaşması için”yaptığı araştırmayla ilgili notu:
“Carolyn Levy’e bu araştırmayı sürdürmesi için onay verdim… Araştırmaya devam edeceğiz. Eğer, nikotinin sonuçları morfin ve kafein sonuçlarıyla benzerlik gösteriyorsa, araştırmayı gömmek istiyoruz. Bu nottan sadece iki kopya var, bir tanesi ekteki, diğeri de bendeki.”
1977 Philip Morris Raporundan:
“Çok az tüketici, nikotinin bir zehir olduğunun yada ne kadar bağımlılık yaptığından haberdar değil.”
 

ömr-ü diyar

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
23 Nisan 2011
Mesajlar
3,345
Tepkime puanı
25
SİGARA İLE İLGİLİ İSTATİSTİKLER
  • Türkiyede Sigaradan Ölümler
  • Dünyada Sigaradan Ölümler
  • Türkiye’de Sigara Tüketimi
  • Öğrenciler Arasında Sigara İçme Araştırması

Türkiye’de Sigaradan Ölümler
Peki sigaradan daha öncelikli sorun var mı? Bir toplumsal sorunu neye göre sıralamalıyız. Şüphesiz ölçümüz insan hayatı ve sağlığına verdiği zarar ölçü olarak alındığında: Hiçbir şey, sigara kadar ülkemizde insanlarımıza zarar vermemektedir. Ölçümüz insan hayatıdır.
Her yıl ülkemizde 100.000 insanımızı erken yaşlarda sigaraya kurban vermekteyiz eğer önlem alınmazsa önümüzdeki 20 yılda bu sayı 250.000′e çıkacak.

Her yıl ülkemizde 100 bin kişinin ölmesi karşısında kılı kıpırdamayanlar var. Her yıl 100 bin kişi ne anlama geliyor?
  • Her gün 1 uçak düşüyor ve 300 kişi ölüyor.
  • Her yıl yüz bin nüfuslu bir şehrimize bir atom bombası atılıyor
  • Her gün içi dolu 6 otobüs uçuruma yuvarlanıyor kimse sağ kalmıyor.
Sigarayı Daha Başka Nasıl Tanıyabiliriz. Ülkemizde en çok ölüme sebep veren diğer toplumsal sorunlarla karşılaştıracak olursak, sigarayı daha iyi tanıyabiliriz. Ülkemizde sonucu ölüm olan toplumsal belli başlı diğer sorunlarla karşılaştırılacak olunursa :
  • Bilinen terör yılda 2-3 bin insanımızın
  • Trafik terörü yılda 6-7 bin insanımızın
  • Sigara terörü yılda 100 bin insanımızın hayatına mal olmaktadır.
Sigaranın yol açtığı ölümler; trafik, terör, iş kazaları vb. tüm ölümlerin toplamından beş kat daha fazladır.
SİGARA SADECE ÜLKEMİZİN SORUNU DEĞİLDİR

Dünyada Sigaradan Ölümler
  • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) dünyada en büyük sağlık sorunun sigara olduğunu ilan etmiştir.
  • Dünyada her yıl 4 milyon insan sigaradan hayatını kaybediyor. Eğer, gerekli önlemler alınmazsa bu sayı, önümüzdeki 20 yılda 10 milyona çıkacak.
Türkiye’de Sigara Tüketimi
1990-1995 YILLARI
İki yabancı markalı sigara fabrikası faaliyete geçti. Açılışında bütün devlet erkanı oradaydı. Bütün “billboard”lar, gazeteler, dergiler, satış noktaları neredeyse her yer sigara reklamı ile donatıldı. Bine varan araç, on bini aşan personelle dağıtım ağı kuruldu. Tüketimi körüklemek için bedava sigaralar dağıtıldı.Başta bayiler olmak üzere her yere promosyonlar yağdırıldı. Tıp fakültesi mezuniyet balosunu Marlboro düzenledi. Üniversitelerin özel günlerinin değişmez sponsoru sigara idi. “Camel Trophy” – “Marlboro Adventure” gibi organizasyonlar sürekli gündemde tutuldu. Bir çok gazeteci- televizyoncu tanıtım için başta Amerika olmak üzere seyahatlere götürüldü. Çıkarılmak istenen kanun veto edildi, sonra gündeme bile alınmayıp, bir dönem görüşülemeden kadük oldu.


Patlama Yapan Sigara Tüketimi
  • 1993 yılında yıllık tüketim 4.7 milyar paket / 22 Trilyon TL
  • 1994 yılında yıllık tüketim 5.4 milyar paket / 61 Trilyon TL
  • 1995 yılında yıllık tüketim 5.7 milyar paket / 95 Trilyon TL
Sosyal Sonuçlar
  • 5 yılda (11-19 yaş arası) 5 milyon genç sigaraya başladı.
  • Sigara içme yaşı 11’lere indi.
  • Sigara, son derece prestij kazandı, bilinç altlarına yerleşti.
  • Sigara içmek doğal bir davranış oldu. Hiçbir kapalı yerde, sigara içen hiçbir kimseyi uyaramazdınız.
  • Savaşılması imkansız görünen sosyal ve ekonomik bir dev imajı oluşturuldu.
Öğrenciler Arasında Sigara İçme Araştırması
1994 – 1995 ÖĞRETİM YILINDA İSTANBUL ORTAOKUL VE LİSELERDE ÖĞRENCİLERİN SİGARA İÇMESİ İLE İLGİLİ YAPILAN ANKETİN DETAYLARI
ORTAOKULLARLİSELERAnket Yapılan Okul Sayısı: 19
Klasik Okul : 14
Anadolu : 2
Özel : 3
Anket Yapılan Okul Sayısı: 24
Klasik Lise : 16
Anadolu L. : 2
Özel Lisesi : 3
Meslek Lisesi : 3
Anket Yapılan Öğrenci Sayısı: 730
( Kız: 356 / Erkek : 374 )
Hz.- O1 : 226
O2 : 250
O3 : 254
Anket Yapılan Öğrenci Sayısı : 924
( Kız: 406 / Erkek : 518 )
1.- 2.Söm. : 285
3.- 4.Söm.: 322
5.- 6.Söm.: 317
Sigara İçme Oranları : (ortalama) % 34
Hz.- O 1 : % 18
O 2 : % 38
O 3 : % 44
Sigara İçme Oranları : (ortalama) % 77
1.- 2 Söm : % 58
3.- 4. Söm : % 81
5.- 6. Söm : % 88
 

ömr-ü diyar

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
23 Nisan 2011
Mesajlar
3,345
Tepkime puanı
25
SİGARAYLA MÜCADELE YASASI (4207 Sayılı Yasa)
  • 4207 Sayılı Yasa
  • 4207 Sayılı Yasanın İstanbul Valiliği Uygulaması
  • Yasa Gereği Asılması Gereken Panolar
  • Yasa İhlallerinin Şikayet Dilekçe Formları
  • Yasa İhlallerine Karşı Açılan Davalar
  • Trafik Kanununda Sigara İle İlgili Madde
4207 Sayılı Yasa
4207 SAYILI TÜTÜN MAMÜLLERİNİN ZARARLARININ
ÖNLENMESİNE DAİR KANUN
Kabul tarihi:7.11.1996
Amaç
MADDE 1.-Bu Kanunun amacı,kişileri tütün ve tütün mamullerinin zararlarından,bunlarının alışkanlıklarını özendirici reklam,tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tertip ve tedbirler almaktır.
Tütün ve tütün mamullerinin içilmesi yasaklanan yerler
MADDE 2.-Sağlık,eğitim-öğretim ve kültür hizmeti veren yerler ile kapalı spor salonlarında ve toplu taşımacılık yapılan her türlü nakil vasıtaları ve bunların bekleme salonlarında,kamu hizmeti yapan kurum ve kuruluşlardan beş veya beşten fazla kişinin görev yaptığı kapalı mekanlarda tütün ve tütün mamullerinin içilmesi yasaktır.
Bu gibi mahallerde tütün ve tütün mamullerinin içilebilmesi için ayrı yerler tahsis edilir.Tahsis edilen yerden sigara içilmeyen mahallere duman gidişini engelleyecek,havalandırma,tecrit etme gibi tedbirler alınır.
Diğer yasaklar
MADDE 3.-Tütün ve tütün mamullerinin isim,marka veya alametler kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımının yapılması veya bunların kullanılmasını teşvik ve özendirici kampanyalar düzenlenmesi yasaktır.
On sekiz yaşından küçüklere tütün ve tütün mamulleri satışı yapılamaz
Uyarılar
MADDE 4.-Tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı yerlerde,yasağı ve buna uymamanın sonuçlarını belirten uyarılar asgari on santimetrelik puntolarla herkes tarafından görülebilir yerlere asılır veya yazdırılır.Bu uyarıların yapılmasından ilgili yerlerin yetkili veya amiri durumundaki kişi veya kişiler sorumludur.
Türkiye’de üretilen veya ithal edilen tütün ve tütün mamulleri paketinin üzerinde açıkça görülebilir ve rahatça okunabilir şekilde,”Yasal uyarı:Sağlığa zararlıdır” ibaresi konulur.Bu ibareyi taşımayan tütün ve tütün mamulleri ithal edilemez ve satışa çıkarılamaz.
Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarında satılan veya yolcu beraberinde yurda sokulan tütün ve tütün mamulleri hakkında ikinci fıkra hükmü uygulanmaz.
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ve özel televizyon kurumları ayda en az doksan dakika tütün ve tütün mamulleri alışkanlığının zararları konusunda uyarıcı ve eğitici mahiyette yayınlar yapmak zorundadır.
Yasağa uymayanlar hakkında işlem
MADDE 5.-Tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı ve yasağa ilişkin yazılı uyarıların bulunduğu yerlerde tütün ve tütün mamulleri içenlere,ilgili yerin yetkilisi veya amiri durumundaki kişi tarafından yazılı uyarı gösterilmek suretiyle yasağa uyması,aksi takdirde o yeri terk etmesi gerektiği bildirilir.Bu bildirime rağmen tütün ve tütün mamulleri içenler genel zabıta marifetiyle o yerden uzaklaştırılır.
İdari para cezası
MADDE 6.-Bu kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki zorunluluğu yerine getirmeyen tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı yerin memur olmayan yetkilisi veya amiri hakkında on milyon lira para cezası verilir.
Bu Kanunun 5 inci maddesine göre uyarıda bulunmayan tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı yerin memur olmayan yetkilisi veya amiri hakkında on milyon lira para cezası verilir.Uyarıya rağmen tütün ve tütün mamulü içen kişi hakkında da aynı ceza uygulanır.
Bu kanuna göre sorumluluğu yerine getirmeyen memurlar hakkında ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Adli para cezası
MADDE 7.-Bu kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükümlerine aykırı hareket edenlere on milyon liradan beş yüz milyon liraya kadar ağır para cezası verilir.Tekerrür halinde bu cezanın yukarı haddine hükmolunur.
Para cezasına ilişkin hükümler
MADDE 8.-6 ncı maddede yazılı para cezaları o yerin en büyük mülki amiri tarafından verilir.Para cezalarına dair kararlar ilgililere Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir.Bu kanuna göre verilen idari para cezaları 6183 satılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre mahallin en büyük mal memurluğunca tahsil edilir.İdari para cezalarına karşı yedi gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir.
GEÇİCİ MADDE 1.-Bu kanunun yayımı tarihinden önce Türkiye’de üretilen veya ithal edilen tütün ve tütün mamullerinin bir yıl süreyle 4 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şart aranmaksızın satışlarına devam olunur.
GEÇİCİ MADDE 2.-Bu kanunun 2 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince ayrı yer tahsisi,3 üncü maddede yasaklanan reklam panolarının kaldırılması ve 4 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince yapılması gereken işler Kanunun yayımı tarihinden bir yıl içinde yerine getirilir.
Yürürlük
MADDE 9.-Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 10.-Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
4207 SAYILI YASANIN İSTANBUL VALİLİĞİ UYGULAMASI
4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun’un 1. Maddesinin amacı çerçevesinde kişileri tütün ve tütün mamullerinin zararlarından, bunların alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tertip ve tedbirler almak için İstanbul Valiliği Koordinatörlüğünde şu faaliyetlerin yapılması kararlaştırılmıştır :
a) Çocuk ve gençleri sigara konusunda uyarıcı tedbirler alınması: Çocuk ve gençlerin ileride sigaraya hiç başlamamaları için, onları bilgilendirici, uyarıcı broşür, afiş, çıkartma türü çalışmalar yapılması, kampanyalar düzenlenmesi, okullarda sigaraya karşı etkinliklerin tertiplenmesi, çeşitli dallarda yarışmaların yürürlüğe konması, öğrencilerin ilgisini çekecek müzik şölenlerinin organize edilmesi, planlanmıştır. Bu plan çerçevesinde İstanbul Valiliği himayesinde, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Sigarayla Savaşanlar Vakfının ortak faaliyetler gerçekleştireceklerdir. Yapılacak broşür, afiş, çıkartma türü çalışmaların düzenlenecek etkinliklerin gerçekleşmesi için, yukarıda zikir edilen kurumların yanı sıra yapılacak çağrı ile resmi özel kururum ve kuruluşların da desteğinin sağlanmasına karar verilmiştir. Bu destek karşılığı bu kurum ve kuruluşların ad, marka ve logolarına kampanyalarda yer verilebilecektir. Hazırlanan afişler, Yüksek Okul, Her dereceli Okullar, Kamu hizmeti veren tüm yerlere asılabilecek, Büyükşehir Belediyesi vasıtası ile açık hava reklam panolarında ve bez afişler ile sigaraya karşı mesajlar kamu oyuna iletilecektir. Yapılacak kampanyaların, etkili olabilmesi için zaman dilimleri geniş tutulacaktır.
b) Çocuk ve gençlerin büyüklerinin içtiği sigaraların dumanından korunması için alınacak tedbirler: Başta Anne ve babalar olmak üzere bütün büyüklerin bu konuda uyarıcı broşür, afiş benzeri yayınlar ile uyarılması, bilgilendirici konferanslar, toplantılar düzenlenmesi. Bu konuda Büyükşehir Belediye Başkanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Müftülüğü ve benzeri kuruluşlar ile Sigarayla Savaşanlar Vakfının ortak faaliyetler gerçekleştireceklerdir.
c) Meslek guruplarına yönelik bırakma kampanyaları düzenlenmesi: Öncelikle doktor, hemşire, öğretmen, öğretim üyeleri, polis, din görevlisi gibi meslek guruplarına yönelik etkili bırakma kampanyaları düzenlenecektir. Bu konuda Büyükşehir Belediye Başkanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Müftülüğü ve benzeri kuruluşlar ile Sigarayla Savaşanlar Vakfının ortak faaliyetler gerçekleştireceklerdir.
d) Sigara üreticileri, sigara içimini özendirmek için; sinema filmlerini, televizyon dizilerini, müzik kliplerini, reklam spotlarını kullanmaktadırlar. Yazılan senaryolar ile oyunculara her fırsatta sigara içirmekte, müzik kliplerine sigara içen görüntüler yerleştirmekte, reklam spotlarında yine sigara içen kişilerin olduğu kurgular yapmaktadırlar. Bütün bu yapımlarda sigara içmek doğal bir davranış gibi gösterilmekte, çocuk ve gençlerin bilinçaltlarına bu mesajı vermenin yanı sıra, tiryakiler de fazladan özendirilmekte hatta uyarılmakta, böylece sigara tüketimini de teşvik etmektedirler. Eğitici yayınlar televizyon kanallarında çocuk ve gençlerin izleyemedikleri saatlerde yayınlanmaktadır. Bu hususlarda RTÜK’na konuyu hatırlatıcı bir yazının gönderilmesine karara verilmiştir.
e) 4207 Sayılı Kanunun: “Reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tertip ve tedbirler almaktır.” Emri doğrultusunda; Valilik Makamınca, sigara üreticilerine gerekli uyarıların yapılmasına, konunun ciddiyetinin bir kez daha hatırlatılmasına karar verilmiştir.
Yasa Gereği Asılması Gereken Panolar
Tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı yerlerde, yasağı ve buna uymamanın sonuçlarını belirten uyarılar asgari on santimetrelik puntolarla herkes tarafından görülebilir yerlere asılır veya yazılır. Bu uyarıların yapılmasından ilgili yerlerin yetkili veya amiri durumundaki kişi veya kişiler sorumludur.
Pano ebadı 70 X 100 cm
Her bir harf yüksekliği 10 cm olan bu panoların sigara içilmesi yasak olan yerlere asılması 4207 sayılı yasaya göre zorunludur. Asmayan sorumlular ceza ödemek zorunda kalacaklardır.
Yasa İhlallerine Karşı Açılan Davalar
Yasağa uymayanlar hakkında işlem :
(MADDE 5.) Tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı ve yasağa ilişkin yazılı uyarıların bulunduğu yerlerde tütün ve tütün mamulleri içenlere, ilgili yerin yetkilisi veya amiri durumundaki kişi tarafından yazılı uyarı gösterilmek suretiyle yasağa uyması, aksi taktirde o yeri terk etmesi gerektiği bildirilir. Bu bildirime rağmen tütün ve tütün mamulleri içenler genel zabıta marifetiyle o yerden uzaklaştırılır.
İdari para cezası
MADDE 6. -Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki zorunluluğu yerine getirmeyen tütün veya tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı yerin memur olmayan yetkilisi veya amiri hakkında seksen milyon lira para cezası verilir.
Bu Kanunun 5 inci maddesine göre uyarıda bulunmayan tütün ve tütün mamullerinin içilmesinin yasaklandığı yerin memur olmayan yetkilisi veya amiri hakkında seksen milyon lira para cezası verilir. Uyarıya rağmen tütün veya tütün mamulü içen kişi hakkında da aynı ceza uygulanır.
Kanun bu maddelerinde de açıkça görüldüğü gibi sigara içilmeyen yerlerde yasanın uygulanmasını, öncelikle o yerin yetkisi ve amiri durumundaki kişi veya kişilere yüklemektedir. Eğer, o kişi veya kişiler memur değilse; 80 milyon TL, o kişilere kesilmektedir. Bu durumdaki kişilere o yerin Mülki Amiri tarafından kendisine tebligat yapılacak ve para cezasını ilgili vergi dairesine yatırması istenecektir.
Özel hastaneler, özel muayenehane ve laboratuarlar, özel okullar, özel dershaneler, özel kurslar, özel yüksek okullar, özel öğrenci kampları, sinemalar, özel tiyatrolar, özel kültür merkezleri, fuarlar, alışveriş merkezleri, düğün salanu sorumlularına, özel otobüs bekleme salonları, özel otobüs şoförlerine, benzeri yerlerin memur olmayan sorumlularına bu ceza tatbik olunacaktır. Kanuna uyulmasına hassasiyet gösterilmediği takdirde, her gün de bu cezalar tekrar, tekrar tatbik olunabilir.
Kamuoyunda en çok tartışılan konu ise; sigara içilmesi yasak olan yerlerde sigar içen kişiler hakkındaki cezanın tatbikatı ile ilgilidir. Öncelikle bu kişiler o yerde çalışan memurlar değil ise, o yerin sorumlusunun belirlediği şekilde uyarıya rağmen; kişi sigara içmeye devam ediyor ise, kimlik tespiti ile hakkında tutanak tutulup ilgili ilçenin Mülki Amirliğine şikayet edilir. Mülki Amir ise o kişiden bu cezayı ilgili vergi dairesine yatırmasını isteyecektir.
Bu konuda hazırlanan tutanak örnekleri ekte sunulmuştur.
Bu Kanuna göre sorumluluğu yerine getirmeyen memurlar hakkında ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Yasaya uyulmayan yerin sorumlusunun veya çalıştığı kurumda sigara içen kişi devlet memuru ise tatbik olunması gereken 6. Maddenin üçüncü fıkrasıdır. Eğer sigara içme yasağına uyulmayan yerin ve bu yerde 2. Maddenin ikinci fıkrasını dördüncü maddenin birinci fıkrasını yerine getirmeyen yerin sorumlusu memur ise; o zaman para cezası söz konusu ortadan kalkıp, bağlı olduğu Mülki Amirlik o sorumludan savunma istemek durumundadır. Sonucu da yasaya uymayan memurlar ile ilgili mevzuat hükümlerine göre olacaktır .
Yine bu maddenin hükümlerine göre sigara içilmesi yasak olan dairesinde sigara içen memur hakkında da kendi amiri, yasaya uymayan memurlar ile ilgili mevzuat hükümleri uygulanacaktır.
Yasanın sigara içimini yasakladığı yerlerde sigara içenleri uyarmak ve engellemek, gerekli hallerde tutanak tanzim edilmesi kanun hükümlerine göre öncelikle kolluk kuvvetlerinindir. Bu konuda emniyet müdürlükleri, jandarma komutanlığı gerekli düzenlemeleri yerine getirecektir. Kolluk kuvvetlerinin yanı sıra; belediye zabıtası da bu ihlallerde gerekli müdahaleyi yapacak, gerekli tutanakları tanzim edecektir. Kolluk kuvvetleri ve belediye zabıtası dışında, sigara içilmeyen yerin sorumlusunun tayin ettiği kişiler de ( özel güvenlik elemanları, idareciler, memurlar, müstahdemler ve uygun görülen her türlü personel) yasaya uyulması konusunda gerekli uyarıları yapacak, uymayanlar hakkında tutanak tutacaktır.
Mülki amirler, kolluk kuvvetleri bu konuda vatandaşlardan gelen şikayetleri değerlendirip, gereğini en kısa zamanda yerine getireceklerdir.
Uygulamada düzenlenecek tutanak örnekleri ekte sunulmuştur.
Adli para cezası
(MADDE 7) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile hükümlerine aykırı hareket edenlere seksen milyon liradan dört milyar liraya kadar ağır para cezası verilir. Tekerrür halinde bu cezanın yukarı haddine hüküm olunur.
Reklam yasağını ihlal edenler hakkında, kanunun hükmü açıktır: Bu yasağı ihlal edenlere adli para cezası verilmektedir. O nedenle bu tür ihlallerde ilgili makamlarca savcılıklara suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir. Ayrıca her türlü kuruluş ve kişilerce de bu tür ihlaller adli makamlara bildirilebilir. İhlalin ilk kez olması halinde kanun ihlalin etkinliğine göre 80 milyon ile 4 milyar TL arasında bir ceza alınmasını emir etmekte, eğer ihlal tekerrür ise üst haddi olan doğrudan 4 milyar TL olarak hüküm olunmasını istemektedir.
Para cezasına ilişkin hükümler :
MADDE 8. – 6 ıncı maddede yazılı para cezaları o yerin en büyük mülki amiri tarafından verilir. Para cezalarına dair kararlar ilgililere Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre mahallin en büyük mal memurluğunca tahsil edilir. İdari para cezalarına karşı yedi gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir.
GEÇİCİ MADDE 1. – Bu Kanunun yayımı tarihinden önce Türkiye’de üretilen veya ithal edilen tütün ve tütün mamullerinin bir yıl süreyle 4 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şart aranmaksızın satışlarına devam olunur.
GEÇİCİ MADDE 2. – Bu Kanunun 2 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince ayrı yer tahsisi, 3 üncü maddede yasaklanan reklam panolarının kaldırılması ve 4 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince yapılması gereken işler Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde yerine getirilir.
Geçici maddelerin tamamı yürürlüğe girmiştir.
 

ömr-ü diyar

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
23 Nisan 2011
Mesajlar
3,345
Tepkime puanı
25
SİGARA REKLAMLARI ve TAKTİKLERİ
  • Reklamlar
  • Promosyonlar
  • Sigara Markaları İle Aynı Adı Taşıyan Etkinlikler
  • Sigara Markaları İle Aynı Adı Taşıyan Ürünler
REKLAM ve TAKTİKLER
SİGARA TÜKETİMİNİ KÖRÜKLEYEN REKLAMLAR
1- Satış noktalarında yapılan ihlaller:
a) Market, büfe vs yerlerde sigara markasının yazısı kaldırılarak, o sigaranı alameti kullanılmak sureti ile reklam yapmaktadırlar. Marlboro Sigarası, beyaz üzerine kırmızı “M” harfine benzeyen “top roof” adını verdikleri, kırmızı alametini kullanmakta. Parliament Sigarası, degrade gece mavisi üzerine kendi markasının alametini kullanmakta.
Camel Sigarası ise Sarı kum tepesi üzerine lacivert zemin ve markanın alameti olan sarı deve konulmaktadır.
b) Vitrin camlarını çerçeveleyen ve cama yapıştırılan kuşaklar. Marlboro Sigarası kırmızı Beyaz şerit şeritler. Camel Sigarası, sarı lacivert şeritler ile reklamlarını yapmaktadırlar.
c) Dükkan içlerine veya dışlarına Marlboro Sigarası’nın alametlerinden biri olan Kovboy resimlerini koymaktadır. ( Son zamanlarda satış mağazalarında bu reklam panolarına rastlanmaktadır.) Camel Sigarası ise macera adamı şeklinde olan resimleri kullanmaktadır.
d) Sigara üreticilerinin alameti olan çeşitli çıkartmaları vitrinlere yapıştırmak sureti ile reklamlarını yapmaktalar.
e) Vitrine sigara paket veya kutuları konmak sureti ile reklam yapılmakta.
f) Sigara üreticilerinin kendi alametleri ile düzenledikleri satış tezgahları ile reklam yapmaktadırlar.
g) Plastik sigara poşetleri dağıtılmaktadır. Bu poşetler de yasak kapsamındadır.
Bu sayılan şekillerde yasayı çiğnenmesi hususunda sigara üreticilerinin bayileri yanıltıcı şekilde bilgilendirmekte oldukları görülmüştür. Bu bir nevi yasayı çiğnemeyi teşvik etmektir. Yapılan incelemede sigara üreticilerinin taşeronları vasıtasıyla bütün bu reklam harcamalarını karşılayıp, ayrıca bayilere aylık olarak bedelsiz, sigara kartonları vermekte oldukları anlaşılmıştır.
Satış yerlerindeki bu gibi yasa ihlallerini oluşturan her türlü iç dış reklam panoları, vitrinlerdeki şerit, bant vs. reklam çıkartmaları, belediye zabıtasınca kaldırılacaktır. Direnme olduğu takdirde kolluk kuvvetlerinden destek istenecektir. Ayrıca yasal para cezalarının tahsil edilmesi için; ilgili satış yerinin sorumlusu hakkında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunulacaktır.
2- Gazete ve dergilerde, çeşitli yayınlarda şu ana kategoride reklam yapılmaktadır
a) Doğrudan sigaranın tanıtımı. (daha çok büyük marketlerin alışveriş dergilerinde)
b) Sigara fiyatlarının duyurulması şeklinde gazetelere verilen ilanlar.
c) Sigara markası ile anılan bir kültür ya da spor aktivitesinin tanıtımı şeklinde.(Camel Trophy, Marlboro Adventure, Parliament Cinema Club)
d) Sigara markası ile anılan bir ticari mal veya hizmetin tanıtımı şeklinde. ( Marlboro Classic, Marlboro Travel, Camel Trophy Watchs, Camel Trophy Bags, Camel Trophy Boots )
e) Puro tanıtım reklamları ve reklam denilecek şekilde yapılan haberler.
Gazete ve dergiler vasıtası ile yapılan bu tür ihlallerin basın savcılığı aracılığı ile takip edilmesi husunun Valilik Makamınca Cumhuriyet savcılığına bildirilmesine karar verilmiştir.
3- Televizyon kanalları ile yapılan ihlaller:
a) “Camel Trophy” adı verilen “CAMEL” marka sigarayı tanıtmak için üretici firmanın sponso ettiği macera yarışmasının reklam spotunun yayınlanması.
b) Sigara firmalarının desteklediği ve sigara markasını kullanıldığı yarışma ve aktiviteler başta haberler olmak üzere çeşitli programlarda yayınlanmaktadır. Sigara üreticileri tarafından, bu programların yayınlanması için televizyon kanallarına çeşitli adlar altında doğrudan veya program yapımcılarına ödemeler yapılmaktadır. Bu ödemelerde de aracı olarak çeşitli ajanslar kullanılmaktadır.
c) “Parliament Sinema Kulübü” adı verilen “Parliament” marka sigarayı tanıtmak için üretici firmanın sponso ettiği faaliyet de yasanın aynı kapsamına girmesine rağmen söz konusu reklam spotu bir yılı aşkın süredir yayınlanmaktadır.
d) Mallboro marka sigaralarının sponso ettiği otomobil yarışlarının televizyonlardan gösterilmesi şeklinde.
Radyo ve televizyonlar vasıtası ile yapılan bu tür ihlallerin RTÜK tarafından takip edilmesi husunun Valilik Makamınca ilgili kurula bildirilmesine karar verilmiştir.
PROMOSYON ve TEŞVİKLER
a) Sigara firması veya ajansına bağlı elemanlar, çeşitli yerleri dolaşıp, anket yapıp bedelsiz sigara dağıtmaktadır.
b) Sigara dağıtıcıları çeşitli askeri birliklere gitmek sureti ile bütün askerlere bedava sigara dağıtmaktadır.
c) Bayilere aylık olarak bedelsiz olarak verilen sigara kartonları da yasaktır.
d) Üzerlerinde sigara adı ve arması olan çeşitli giysiler, kül tablaları benzeri eşyalar eşantiyon olarak bayilere, basın mensuplarına dağıtılmaktadır.
e) Son zamanlarda başka bir tütün ürünü olan “puro” üreticileri de bu yasakları delmeye başlamışlardır. Çeşitli şekillerde hediye ve eşantiyon olarak puro dağıtmaktadırlar
f) Özellikle otomobil yarışmalarında pist kenarlarına sigara reklam panoları koymaktadırlar.
g) Sigara firmaları doğrudan sigara reklamı yada kendi markaları ile özdeş aktivitelerin tanıtımını dağıttıkları afiş, takvim, broşür vs ile reklam yapmaktadırlar.
h) Sigara firmalarının çeşitli açık hava mekanlarına, brandadan, büyük şemsiyeler dağıttıkları görülmektedir. Marlborro sigarasının renkleri ile kırmızı beyaz, Camel sigarasının renkleri ile sarı lacivert, şemsiyelerde reklam ve promosyon kapsamına girmektedir.
i) Posta yolu ile sigara reklamı içeren broşürler dağıtılmaktadır.(1)
 

ömr-ü diyar

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
23 Nisan 2011
Mesajlar
3,345
Tepkime puanı
25
SİGARA İÇME ALIŞKANLIĞI VE SİGARAYI BIRAKMA
Yrd. Doç. Dr. Gamze ÇAN
KTÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı ABD, Trabzon
Sigara içme alışkanlığı, uzun yıllardan beri zevk verici bir alışkanlık olarak toplumda kabul görmüş, ancak yan etkiler çıktıkça da bırakılması zor bir alışkanlık olduğu tespit edilmiştir. Dünyadaki pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin olduğu gibi bizim de önemli bir sağlık sorunumuzdur. Kullanan kişiye verdiği zararların yanı sıra pasif içiciler üzerindeki etkileri de bu alışkanlığın bir diğer önemli zararlı boyutunu göstermektedir.
Dünyada 1.1 milyar insanın sigara içtiği bildirilmektedir. Verilere göre sigara içme oranları tüm dünya için erkeklerde % 47 kadınlarda % 12’dir. Sanayileşmiş ülkelerde giderek azalma gösterirken üçüncü dünya ülkelerinde artış içerisindedir. Gelişmekte olan ülkelerde erkeklerde %48 kadınlarda %7 iken gelişmiş ülkelerde erkeklerde %42 kadınlarda %24 oranlarındadır (16). Sadece Çin’de 300 milyon sigara içen kişi mevcuttur.
Genel olarak kadınlarda sigara içme sıklığı daha düşüktür. Sanayileşmiş ülkelerde düzenli içicilerin üçte biri kadındır. Gelişmekte olan ülkelerde bu oran 1/8’dir. Kadınlar arasında en yüksek sigara içme oranı % 37 ile Danimarkalı kadınlar arasındadır. Merkez ve Doğu Avrupa’nın daha önce sosyalist olan ülkelerinde sigara içme sıklığı %28 gibi oldukça yüksektir (17).
Ülkemizle ilgili çok sayıda ve farklı metodolojik yaklaşımları kullanan çalışmalar olmakla birlikte bildirilen oranlar dünya verileri ile paralellik göstermektedir. Ülkemizde 1988’de yapılmış çalışmalarda 15 yaş üstü erkeklerde %62.8, kadınlarda %24.3, tüm nüfusta % 43.6 (18). Toplum için örnek rol oynayacak doktorlar ve öğretmenler ve sağlık personeli için farklı yerlerde yapılan çalışmalara göre Elazığ’da Sezer ve ark.’nın (19,20) çalışmasında sigara içme sıklığı hekim ve diş hekimlerinde erkeklerde %54.9, kadınlarda %39.5, ebe ve hemşirelerde %50.8 olarak bildirilmektedir. Saltık ve ark.’nın (21) Edirne’de orta öğretim öğretmenleri arasında yaptıkları çalışmada sigara içme sıklıkları erkek öğretmenlerde %62.4, kadın öğretmenlerde %33.8 olarak tespit edilmiştir.
Trabzon’da yapılan çalışmalarda tıp fakültesi öğrencilerinde erkeklerde %61, kızlarda %19,2, erkek hekimlerde %37.2, kadın hekimlerde %38.1, toplumda erkeklerde %61.5, kadınlarda % 27.7 olarak tespit edilmiştir (22-24).
Sigaraya bağlı sağlık sorunlarının ve ölümlerinin azaltılması sigaranın bırakılması ile mümkündür. 35 yaş öncesi bırakanların hiç sigara içmemişlerle yaşam süresi yönünden eşleştikleri görülmektedir. Bırakıldığı andan itibaren pozitif yönde değişiklikler başlamaktadır. İlk kazanımlar kalp atım hızının normale dönmesi, kandaki karbonmonoksit oranının azalması, oksijen oranının artmasıdır. Bırakmanın gerekliliği ve kazanılacak yararlar başlı başına bir yazı konusu olabileceğinden burada fazla yer verilmeyecektir.
Bu yazıda bırakma kararı veren kişiler için neler yapılabilir bunlar gözden geçirilecektir. Ancak son günlerde sigaranın zararları ile ilgili yeni araştırmalar çarpıcı sonuçları da ortaya çıkarmaktadır. Nitrosamine4-(methylnitrosamino)-1-(3-pridyl)-1-butanone kısaca NNK denilen nitrozamin gurubu bir maddenin deney hayvanlarında akciğer kanseri oluşturması, akciğer kanseri olan insanlarda akciğer dokusunda tespit edilmesi, hem içe çekilen hem de dışarı atılan sigara dumanında yer alması (aktif ve pasif içicilik açısından) akciğer kanseri yönünden elde edilen yeni bilgilerdir. NNK büyük ölçüde metaboliti olan 4-(methylnitrosamino)-1-(3-pyridyl)-1-butanol (NNAL) şekline dönüşür. Plazmada NNK / NNAL dengesi söz konusudur. NNK/NNAL dengesi NNK’nın organa özel kanserojenik etkisinde potansiyel rol oynamaktadır. Bireyler arasında NNK’nın karbonil redüksiyonla metabolize edilmesi açısından büyük farklılıklar söz konusudur. Bu farklılıklar genetik polimorfizim ve çevresel koşullardan kaynaklanabilir ve bireylerin akciğer kanserine duyarlılığını belirlemede etkili olabileceği düşünülmektedir. NNK’nın sitokrom P450 ile ?-hidroksilasyonu dokunun NNK kaynaklı tümör oluşumu açısından duyarlılığını etkileyebilir.
Karaciğerde NNK esas olarak karbonil redüksiyon ile parçalandığından NNK’ya maruz kalan karaciğerde kanser insidansının az olmasına neden olmaktadır. Stress, kolik asitler, gebelik sırasında artan östojen ve progesteron, endojen ve eksojen kaynaklı glukokortikoidler, furosemid gibi bazı ilaçlar oral kontraseptifler, alkol NNK’nın karbonil redüksiyonla parçalanmasını durduran, NNK/NNAL dengesinin bozulmasına neden olan faktörler arasında yer almaktadır. Yani 11 beta hidroksisteroid dehidrogenazı inhibe eden veya kompetitisyonla NNK’yı parçalamasını engelleyen durum veya maddeler, içilen sigaranın daha kanserojen bir son ürünle parçalanmasına yol açmaktadır. Örneğin stres sırasında salınan katekolaminler bu enzimi kullanmakta ve NNK diğer yolla parçalanmaktadır. Sonuçta, pratikte sakinleşmek için, stresli iken içilen sigara daha zararlı olmaktadır. Üstelik bu son ürün dışarıya atılmakta ve pasif içiciler içinde risk artmaktadır (25,26).
Tütün içerisindeki nikotin psikositümülan bir maddedir ve keyif verici etki de nikotine bağlıdır. Nikotin alımının endojen opioid peptid salınımını arttığı ileri sürülmektedir(28). İçilen ilk sigara henüz nikotinin etkileri bilinmediği için bu davranış nikotinin etkilerinden değil tamamen sosyal değerlerden dolayıdır. İlk sigarayı takiben ise operant (edimsel) ve klasik şartlanma süreçlerinin yer aldığı kompulsif madde kullanımı başlamaktadır. Edimsel şartlanma ödül getiren davranışın tekrarlanma sıklığının artmasıyla ilgili bir süreçtir. Sigara içimiyle birlikte nikotin beyni etkilemekte ve ödül gibi gelen sigara içme davranışının tekrarlama sıklığını arttırma eğilimi oluşmaktadır. Klasik şartlanma sürecinde ise doğal uyaran sigara içimi (nikotin eksikliği), nikotinin haz veren etkileri de doğal tepkidir. Bir süre doğal uyarana eşlik eden uyaranlarda ki bunlar paketin rengi, çakmak, çakmağın sesi, arkadaşın elinde görülen sigara ..vb olabilir aynı isteği çağrıştırmakta ve aynı doğal sonuca ulaşma isteği yaratmaktadır ( Şekil 1).
Şekil 1: Sigara İçme Alışkanlığında Klasik Şartlanma
Klasik şartlanma
1. Doğal uyaran * Doğal tepki
Sigara içme isteği sigara içme
(Nikotin eksikliği) (Nikotinin haz verici özellikleri)
2. Doğal uyaran * Doğal tepki
+
Eşleştirilmiş uyaran
3. Eşleştirilmiş uyaran * Doğal tepki
Sigara içme bir madde bağımlılığıdır. Madde bağımlılığı psişik (psikolojik) ve fizyolojik olmak üzere iki türlüdür. Tütün tipi madde bağımlılığında bağımlılığı yaratan tütünün içerisindeki nikotindir. Bu bağımlılıkta büyük oranda psişik bağımlılık ve hafif düzeyde fiziksel bağımlılık söz konusudur. Kişinin içme isteğini engelleyemediği düzenli kullanma alışkanlığı, kompulsif kullanma olarak ifade edilmektedir ki bu psişik bağımlılıktır. Kişinin duyduğu özleme dayanır (kompulsiyon). İradenin kontrolü kaybolur, adeta madde kişiyi kontrol eder. Tüm madde bağımlılıklarında temel öğe olan psişik bağımlılık sigara içme alışkanlığında da büyük oranda etkilidir. Kompulsif olarak kullanılan madde, nöronları etkiler ve bu etki kişinin hoşuna giden zevk verici olarak tanımlanmaktadır. Zevk verici özellik aynı davranışın tekrarlanmasında pekiştireç rolü oynamaktadır. Kullanılan maddenin uyarıcı etkisi ne kadar fazla ve ne kadar hızlı ise bu maddeye karşı şartlanma da o kadar uzun ve kalıcı olmaktadır. Nikotinin etkisi intravenöz kokainden 5 kat fazladır ( güçlüdür) ve sigara dumanının içeri çekilmesini takiben 7 saniyede beyne ulaşmaktadır. Bu kadar güçlü ve hızlı etkili bir maddeye karşı oluşan şartlanma da o kadar büyük olmakta ve bu şartlanmanın sönmesi de o kadar zor olmaktadır (27,28).
Sigara içiminde fiziksel bağımlılıkta söz konusudur. Fiziksel bağımlılıkta maddenin nöronlar üzerindeki etkisi söz konusudur. Madde alımı kesildiğinde yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Fiziksel bağımlılığın ölçüsü madde kesildiğinde ortaya çıkan yoksunluk sendromunun şiddeti ile ölçülür. Kullanma süresinin uzunluğu ve doz etkili faktörlerdir. Fizik bağımlılık nedeniyle sigara içmeye başlayanlar sigara miktarını belirli bir düzeye gelinceye kadar sürekli arttırırlar. Ortalama olarak ilk 4-8 yıl içerisinde bu sayı yerleşir. Nikotinin beklenen etkilerini elde etmek amacıyla sigara miktarı arttırılır. Sigara içen kişilerde nikotinin bir çok etkisine karşı tolerans gelişmiştir. Akut alındığında bir çok insanı etkileyebilecek dozlardaki nikotin sigara tiryakileri tarafından rahatça tolere edilebilir. Nikotin etkilerine uzun süre maruz kalan nöronlarda duyarsızlık gelişir. Bu tolerans her gece bir miktar ortadan kalktığı için sabah ilk sigara çok önemlidir. Daha sonraki sigaralar ilk sigara kadar etkili gelmez.
Sigaranın bırakılmasıyla birlikte nikotin yoksunluk belirtileri ortaya çıkmaktadır. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin DSM III-R tasnifinde nikotin yoksunluğu belirtileri:
“En azından haftalardır sigara içen birinde nikotinin kesilmesini takiben şu belirtilerden en az dördünün ortaya çıkması durumu;
1.Nikotin alma ( sigara içme) arzusu
2. Çabuk sinirlenme, huzursuzluk
3. Sıkıntı hissi (anksiyete)
4. Dikkatin belirli bir konuya ya da uğraşa yoğunlaştırılmasında zorluk
5. Hareketsiz duramama (irritabilite)
6. İştahta artma ve kilo alma
7. Kalp atım hızında azalma” olarak belirtilmektedir (29).
Yoksunluk belirtileri, maddenin ani olarak kesilmesine vücudun doğal tepkisidir. Yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması nikotinden etkilenen sistemlerde nikotinin devamlı varlığına dayalı yeni bir dengenin oluştuğunu gösterir. Yoksunluk belirtilerinin varlığı fizik bağımlılığın da olduğunun ifadesidir. Fizik bağımlılarda yoksunluk belirtilerinin sigara alındığında kaybolması sigaranın negatif pekiştireç özelliğini göstermektedir ve sigarayı bırakmada zorluk oluşturmaktadır. Yoksunluk belirtilerinin şiddeti belirtiden belirtiye değişmekle birlikte genellikle 3-4 haftada sona erer (27). Yapılan çalışmalar ilk 24 saatte sigara içme arzusunun pik yaptığını daha sonra azalarak kaybolduğunu göstermiştir. İlk gün nabızda 5 atım/dakika azalma olmakta bu ancak 6. günde normale gelmektedir. Bilişsel düzeydeki etkilenim ise ilk birkaç gün en yüksek düzeydedir ve 10. günde tam olmayacak şekilde düzelmektedir. Yeterli nikotinin dışardan başka yollarla verilmesi durumunda bu belirtiler yaşanmamaktadır. Bırakanlarda uzun süre devam eden sigara içme arzusunda şartlanmaların önemi büyük olmaktadır. Nikotin yoksunluk belirtileri 3-4 haftada düzelirken şartlanmalar ortalama 3. ayda sönmektedir (Tablo 1). Kişilerin ihtiyaç duyduğu nikotin seviyesi belli olduğundan bırakma yöntemi olarak azaltarak bırakmaya çalışmak yoksunluk belirtilerinin daha uzun süre yaşanması demektir ki bu süre içerisinde sayıyı arttırmak kolaylıkla söz konusu olabilir.
Yoksunluk belirtilerinin yaşanması döneminde çevresel uyaranlara şartlanma olabilir. Oluşabilecek bu şartlanma daha sonra yoksunluk belirtilerinin tekrar yaşanmasına yol açabilir. Bu nedenle devamlı yaşanan yerlerin dışında olmak yoksunluk belirtilerinin daha az şiddetli olmasında yardımcı olabilir.
Tablo 1: Fiziksel bağımlılığın bazı özellikleri(27)
1. Yoksunluk belirtilerinin şiddeti belirtiden belirtiye değişmekle birlikte genellikle 3-4 haftada sona erer
2. Yapılan çalışmalar ilk 24 saatte sigara içme arzusunun pik yaptığını daha sonra azalarak kaybolduğunu göstermiştir.
3. İlk gün nabızda 5 atım/dakika azalma olmakta bu ancak 6. günde normale gelmektedir.
4. Bilişsel düzeydeki etkilenim ise ilk birkaç gün en yüksek düzeydedir ve 10. günde tam olmayacak şekilde düzelmektedir
5. Nikotin yoksunluk belirtileri 3-4 haftada düzelirken şartlanmalar ortalama 3. ayda sönmektedir

Bırakma sırasında zaman zaman yoksunluk belirtilerinin aşılamadığı durumlar olabilir. Relaps sigarayı bırakmış kişinin günde en az bir çekiş olmak üzere 7 gün üst üste sigara içmesidir. Bunun dışındakiler kaçamak olarak adlandırılır. Bırakma aşamasında böyle bir durumla karşılaşıldığında kişiyle tekrar görüşülmeli, “irade güçsüzlüğü” fikrini yenmesine yardımcı olacak şekilde desteklenerek değerlendirilmelidir. Hazırlık döneminin iyi geçirilmesi bu tür zorlanma durumları için önerilerin öğretilmesi başarıyı arttırıcı faktör olarak rol oynamaktadır.
Nikotin bağımlılığının ölçülmesi bırakma aşamasında nikotin replasman tedavisinin ayarlanmasında önem taşımaktadır. Bu amaçla en yaygın olarak basit kolay uygulanabilir bir yöntem olan Fagerström Nikotin bağımlılık testi kullanılmaktadır (30). Test sonucunda 7 ve üzerinde puan alanlarda nikotin replasmanının yapılması önerilmektedir (31).
Son çalışmalarda yukarıda belirtilen faktörlerden ilk 2 haftada sigara içilmesinin tedavinin prognozunu belirlemede en önemli faktör olduğu bildirilmektedir. Tedaviye başlanan kişilerde Fagerstöm nikotin bağımlılık testi, günlük içilen sigara sayısı, sigara içme süresi, kan nikotin seviyesi, ekspirium havasında karbonmonoksit düzeyi gibi faktörlerle birlikte tedaviyi takip eden ilk 2 haftada sigara içmenin bu tedavinin uzun vadede başarılı olup olmayacağına karar vermede en etkili faktör olduğu tespit edilmiştir (32). Tedavinin ilk iki haftasında sigara içme olayı söz konusu olmuş ise kişi ile görüşülmeli ve gerçekten sigarayı bırakma konusunda motivasyonun devam edip etmediğinin irdelenmesi gerektiği hatta motivasyon kaybı var ise 1-2 hafta sigara bırakma sürecine son verilip hazırlık döneminin daha başarılı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmektedir(33).
Sigara bırakma uygulamalarında aşamalı bir sistem geliştirilmiştir. Her kişinin öncelikle hangi aşamada olduğunun belirlenmesi her aşamada yapılacakların farklı olması nedeniyle önemlidir (34).
A- Sigarayı bırakmak istemiyor ( Precontemlators)
B- Sigarayı bırakmayı istiyor (Contemlators)
C- Bırakma hazırlığında (Preparation stage)
D- Deneme (Action stage)
E- Sürdürme (Maintenance stage)
Bu süreç döngüsel bir süreçtir ( Şekil 2). Kişi bu döngünün herhangi bir aşamasına yeniden dönebilir.
Kişinin hangi aşamada olduğunu anlamak için bazı soruların sorulması ve mantık çerçevesinde değerlendirilmesi gereklidir.
1. Önümüzdeki 6 ay içerisinde sigarayı bırakmayı düşünüyor musunuz?
2. Önümüzdeki 1 ay içerisinde sigarayı bırakmayı düşünüyor musunuz?
3. Son 1 yılda bırakmayı denediniz mi?
Değerlendirmede, 1. soruya hayır diyenler “bırakmayı düşünmeyenler” grubundadır. 1. soruya evet diyenlerden 2.ve 3. soruya hayır diyenler “bırakmayı düşünenler”, her üç soruya da evet diyenler “bırakmaya hazırlananlar”, sigarayı bırakalı 6 ay olmamış ise “deneme”, 6 ayı geçmiş ise “bırakmayı sürdürme” aşamasında olarak değerlendirilmektedir.
Kişi sigara bırakmayı düşünmüyorsa yapılacak iş kazandığı avantajın dezavantajlardan az olduğunu anlatmaktır. Sigarayı bırakmayı düşünüyorsa dezavantajların önemi, bırakmanın sonuçlarına karşı endişelerinin ortadan kaldırılması ve çözüm yollarının öğretilmesi gereklidir. Hazırlık aşamasında olanlara ise gerekli bilgi ile donatılır ve bağımlılığın doğal sonuçları öğretilir. Önemli olan azim irade ve sabırdır.
Şekil 2: Sigara bırakma aşamaları
E
? A
? ?
D B
? ?
C

Sigarayı bırakmada başarı 1. yılın sonunda içmeden kalmadır. Kendi kendine bırakanlarda bu oran % 8-15, hekim desteği ile olanlarda % 20-25, polikliniklerin yardımıyla ise % 25-60 oranlarına varmaktadır. Genel olarak sigara kullanımındaki azalma ise bırakma oranı (quit ratio) ile değerlendirilmektedir. Bırakma oranı; önceden sigara içenlerin, hayatının herhangi bir döneminde sigara içenlere oranıdır (27).
Kalıcı olarak sigarayı bırakmak kimi zaman birden çok girişim gerektirebilir. Nitekim bazı insanlar ilk girişiminde de başarılı olabilir. Bırakma kararı veren bir kişinin yeterli hazırlanma süresi geçirmesi bırakma başarısında çok önemli bir faktör olabilir. Bu hazırlanma süresi günler veya haftalar sürebilir fakat sürekli bir ilerleme göstermelidir. Bu dönem süresince kişilerden kalıcı olarak sigarayı bıraktığı zaman ve sigara kullanım davranışını değiştirmesi hakkında düşünmesi istenir. Kişiler bu dönem içerisinde sigarasız kaldıklarında kendilerine yardımcı olacak stratejileri öğrenmekle geçirmelidirler. Sigaranın kişinin hayatındaki yeri nedir, ne zaman ve ne kadar sigara içildiği tespit edilmelidir. Bu işlem:
1. Bırakma işleminden önce olayı bilinç düzeyine getirmek için
2. Bıraktıktan sonra hangi durumlarda zorluklarla karşılaşacağını bilmesi için gereklidir(34).
Kişilerin sigarayı bırakma nedenleri bir kağıda sıralanmalıdır. Bu kağıt kolaylıkla taşınabilecek küçük bir parça olmalıdır. Zaman zaman yüksek sesle okunması odiovisuel etki sağlayacaktır.
Hazırlık aşamasındaki kişilere yardımcı olması açısından aşağıdaki uygulamalar tavsiye edilmektedir (35):
1.Bırakmak için nedenlerin listesini yapmak, bırakmanın pozitif etkilerinin tespiti
*Sağlığım düzelecek, vücudum yeniden kendini yenilemeye başlayacak
* Ben ve ailem enfeksiyon hastalıklarına daha az yakalanacağız
* Ailem pasif içiciliğin tehlikelerine karşı korunmuş olacak
* Daha fazla enerjiye sahip olacağım ve atletik aktivitelere dayanıklılığım artacak
* Sigaradan kaynaklanan kötü kokulardan korunacağım
* Para biriktirmiş olacağım
* Kişisel ilişkilerimdeki engelleri ortadan kaldıracağım
* Hipertansiyon, kalp ve akciğer hastalıklarına ve sigara içimiyle yakından ilişkili olan bazı kanserlere yakalanma riskimi azaltacağım
* Daha iyi koku ve tat alacağım
2.Sigaranın hayatınızda oynadığı rolü değerlendirin
* Stresli durumlarla başa çıkmak
* Ağrılı ve hoş olmayan durumların üstesinden gelmek
* Gevşemek
* Konsantrasyonunuzu düzeltmek
* İş arasında bir nefes almak
* Kendini kötü ve üzgün hissettiğinde rahatlamak
* Sıkılınca vakit geçirmek
* Ellerinize yapacak bir iş bulmak
* Eğlenceli zamanları daha eğlenceli yapmak
* Kilo almaktan kurtulmak
* Nikotin yoksunluk belirtilerinden kurtulmak
* Sosyal statülerde kendini daha rahat hissetmek
* Ayrıca duygusal durumları içermeyen
- araba kullanma
- telefonla konuşma
- balık avlama
- Çay veya kahve içme
- Alkol alma
- TV seyrederken, kitap okurken, hoş bir sohbet sırasında
3.Sigara kullanma paterninizi ve tetikleyici faktörleri not edin, sadece zaman yada gün olarak değil, hangi durumlarda içildiğini, duygulanım durumunu, nasıl hissedildiği, en acil içme isteği duyuran olaylar, duygular nelerdir kaydedilmeli
4. Sigarayı bırakmanıza mani olacak engelleri ortadan kaldıracak yaşamınızı zevkli hale getirecek ve sağlığınızı arttıracak aktiviteleri planlayın
* Egzersiz programlarına başlayın
* Gevşeme ve meditasyon teknikleri öğrenin
* Hobilerinizi uygulayın, ellerinizi boş bırakmayacak şekilde uğraşlar oluşturun
5.Bırakma tarihini seçmeden önce yaşamınızdaki stresi azaltacak durumlar yaratın. Yaşamınızda büyük değişiklikler yapacaksanız bu dalgalanmalar durulana kadar bekleyin. Ancak bu bahanelerle bırakma işlemini geciktirmeyin yaşamınızda daima stres olacaktır.
6.Destek sistemleri geliştirin. Sigarayı bırakınca size destek olacak kişilerin sizi cesaretlendirmesi önemlidir. Seçici olun, çevrenizdekiler bu uygulamanızı sabote bile edebilirler. Bu kişilerle görüşün bırakma süresince onlarla sıkıntılarını paylaşın, ağlayın, konuşun, ilk bir hafta boyunca bu insanlarla olun. Sizin çabalarınızı kırabilecek kişilerle ilişkilerinizi minimize edebilirsiniz.
7. Sigara içme ve tütün çiğneme paterninizi değiştirmeye başlayın
- Sigarayı kartonla almaktan vazgeçin sadece bittiği zaman alın
- Daha düşük nikotin ve katran içeren sigaralar seçin. Bunlardan çok içmediğinizi gözleyeceksiniz. Gereken nikotin alımı için daha derin ve daha sık nefes çekme isteği yaşayacaksınız.
- Her bir sigarayı daha az içmeye başlayın. Küçük bir tütün parçası ağzınızda bırakın
- İlk sigara içim zamanını geciktirin öğleden sonraya veya mümkün olan daha geç bir zaman ertelemeye çalışın
- Acil istekleri geciktirin. Alternatif metotlar geliştirmeye başlayın. Size yardımcı olan alternatif yöntemlere dikkat edin bıraktığınızda bunlardan yararlanabilirsiniz. Örneğin su veya meyve suyu için, bir şeyler çiğneyin, düşük kalorili bir şeyler atıştırın, yavaş yavaş derin derin nefes alıp verin, ayağa kalkın yürüyün, ellerinizle bir şeyler yapın, örgü örün, resim çizin vb. Gevşeme ve meditasyon uygulamaları yapın, rutin alışkanlıklarınızı değiştirin,yenilerine başlayın.
- Sigara içme işini güçleştirin. Paketi cebinizde taşımayın. Alamaya gideceğiniz bir yere koyun. Diğer aktivitelerinizle bağlantısını kesin. Yemekten sonra, telefonla konuşurken veya araba kullanırken. Sigara içmek için ayrı bir yer oluşturun orada sigara içmenin dışında hiçbir şey yapmayın.
- Nikotin bandajı ve çiklet için reçete yazdırın. Nikotin çekilme semptomlarını sadece birkaç gün içerisinde yeteneklerinizle yenebilirsiniz. Nikotin ürünleri sigaranın az yada çok hiçbir miktarı ile birlikte kullanılmamalıdır. Ciddi yan etkiler çıkabilir.
Her döneme ait yapılacaklar ufak farklılıklar göstermekle birlikte önce fiziksel bağımlılığı sonra da psişik bağımlılığı ortadan kaldırmaya yönelik esasları içermektedirler. Kuşkusuz tütün tipi bağımlılıkta psişik bağımlılığın önemli oranda etkili olması bırakma işini güçleştirmektedir ve yeniden başlamalar (relaps) oldukça yüksek orandadır. Ancak, sigara bırakma eylemi bir bebeğin yürümeyi öğrenmesine benzetilebilir. Birkaç kez tökezlemeler veya düşmeler sonucunda yürümeyi öğrenen çocuk gibi, birkaç kez denemenin sonunda başarıyı yakalamak mümkündür.
 
Üst Alt