- Katılım
- 28 Mart 2011
- Mesajlar
- 2,125
- Tepkime puanı
- 26
Hilye-i Şerîfe, Peygam-berimiz'in fizikî görünüşünü, hal ve hareketlerini, ahlakını anlatıyor. 'Şemail' diye de tabir ediliyor.
Hilye-i Şerîfe, mü'minlerin gönlündeki Peygamber sevgisinin hat sanatı inceliğiyle işlenip kâğıda dökülmüş hali. "Hilye" kelimesinin aslı Arapça; ziynet, sima, suret, yaradılış gibi anlamlara geliyor. Dolayısıyla Hilye-i Şerîfe sözü, Hz. Peygamber'in tasviri olarak yorumlanabiliyor. Hilye-i Şerîfe levhaları, hz. Muhammed (sav)'in (sas) fizikî görünüşünü, karakterini, yüce vasıflarını, ahlakî niteliklerini, manzum veya nesir türünde metinlerle anlatıyor. Evlere ve işyerlerine Peygamber sevgisinin ifadesi olarak bereket ve huzur getirmesi temennisiyle asılıyor. Bulunduğu mekânlara afetlerin zarar vermeyeceğine inanılıyor. Peygamberimiz bir hadis-i şerifinde, "Kim benden sonra hilyemi görürse beni görmüş gibidir. Ve kim bana şevkle bağlanırsa ALLAH (cc) ona cehennem ateşini haram eder, o kişi kabir azabından emin olur ve mahşer gününde üryan olarak haşredilmez." buyuruyor.
Hilye-i Şerîfe, Osmanlı hat sanatı geleneğinde en önemli eserler arasında yer almış. "Hilye-i Saadet" ve "Hilye-i Nebevi" isimleri de verilen eserlerin, ilk defa hat sanatının menzil taşlarından Hâfız Osman Efendi (1642-1698) tarafından tertip edildiği biliniyor. Hilye-i Şerîfe levhalarında, hz. Muhammed (sav)'in (sas) fiziksel ve kişisel özellikleri nispeten sabit bir kompozisyon içinde tasvir ediliyor.
Hilye-i Şerîfe, dört kısımdan oluşuyor
Levhanın kısımları yukarıdan aşağıya, "başmakam", "göbek", "kuşak" ve "etek" diye biliniyor.
Hilye-i Şerîfe levhasının baş makamında "Besmele" yazılıyor.
Göbek bölümünde, Ebû İsa Muhammed et-Tirmizî'nin "eş-Şemâilü'n Nebeviyye ve'l-Hasâilü'l-Mustafaviyye" başlıklı eserinde bulunan, Hz. Ali'nin, Peygamber'i tarifinin Arapça aslı yer alıyor. Ali b. Ebî Tâlib'den (ra) nakledilmiştir: Hz. Peygamber'i (sas) vasfettiği zaman şöyle buyurdu. Hz. Peygamber'in boyu ne çok uzun, ne de çok kısaydı, kavminin orta boylusuydu. Saçları ne kıvırcık, ne de düz ve uzundu, dalgalıydı. Yüzü ne aşırı dolgun, ne de yuvarlaktı, hafif değirmi bir çehresi vardı. Pembe beyaz tenli, iri siyah gözlü ve uzun kirpikliydi. Mafsalları iri ve omuzları genişti. Göğsündeki tüyler göbeğine kadar inen ince bir hat teşkil ediyordu. El ve ayak parmakları kalıncaydı. Yürüdüğü zaman sanki hafif bir yokuştan aşağı iner gibi rahat ve kuvvetli adımlarla ilerlerdi. Birine baktığında ona bütün vücuduyla yönelirdi. İki omuzu arasında nübüvvet mührü vardı ve kendisi peygamberlerin sonuncusuydu.
Göbeğin dört köşesine Hulefâ-yı Raşidîn'in adlarını koymak âdetten sayılıyor: Ebû Bekir, Ömer, Osman, Alî. Genellikle bu isimlerin yanına bir dua ("ALLAH (cc) ondan razı olsun"), bazen de halifelerin lâkapları yazılıyor: Ömerü'l-Faruk, Osman Zin-Nureyn gibi.
Hilyenin kuşak adı verilen bölümünde çoğunlukla şu âyet yer alıyor: "Ve seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik." (Enbiyâ 21/107). Bazen yine Peygamber hakkında başka bir âyet kuşakta yer alabiliyor, örneğin "Ve şüphesiz sen pek büyük bir ahlâk üzerindesin." (Kalem 68/4) gibi. Bazen de âyet yerine bir hâdis yahut hadîs-i kudsî de bulunduğu oluyor, örneğin "Sen olmasaydın, ey Habîbim, felekleri yaratmazdım." gibi.
Etek bölümünde ise Hz. Ali'nin (ra) rivayetinin devamı bulunuyor: "İnsanların en cömert gönüllüsü, en doğru sözlüsü, en yumuşak huylusu ve en arkadaş canlısıydı. O'nu ansızın görenler heybetine kapılır, fakat şahsıyla yakınlık kuranlarda bu hâl sevgiye dönüşürdü. Kendilerini vasfeden kimse "Ne ondan önce ne de ondan sonra bir benzerini görmedim." derdi. ALLAH (cc)'ın salât ve selâmı onun üzerine olsun."
Bu metnin sonuna genellikle ketebe yazılıyor. Hilyelerin zaman zaman, icâzet almak için yani "mezuniyet tezi" niyetine yazıldığı da görülüyor. Öyle durumlarda ketebe yerine eteğin altında bir veya birden fazla pafta içerisinde hocanın veya hocaların icâzet cümleleri yer alıyor.
Hâfız Osman Efendi'nin ilham kaynağının, 16. yüzyıl Osmanlı şairi Hakanî Mehmed Bey'e ait Hilye-i Hakanî şiiri olduğu rivayet ediliyor. Hilye-i Şerîfe, yüzyıllardır yalnız bir hat levhası olarak değil; inananlar tarafından ziyaret edilecek; bakılarak hz. Muhammed (sav) ile bir rabıta kurulmasına vesile olacak; ahirette mü'minlerin önünü açacak bir ibadet aracı olarak yazılıyor.
***
Peygamberimiz'i tanıtan eserler
Peygamberimizin Şemaili (Prof. Dr. Ali Yardım)
Bir Müslüman'ın günlük hayatında Hazreti Peygamber'e uymaya çalıştığı hususlar vardır. Ali Yardım'ın Damla Yayınları'ndan çıkan kitabı, Peygamber Efendimiz'in yeme içme, oturup kalkma, yatıp uyuma, gülüp ağlama adabını ve ahlakını anlatıyor.
Peygamber Efendimizin Şemaili, Ahlak ve Adabı (Prof. Dr. Hüseyin Algül)
Hz. Âişe, Efendiler Efendisi için "Eğer Hz. Yusuf'u görüp güzelliği karşısında bileklerini doğrayanlar hz. Muhammed (sav)'in (sas) güzelliğini görmüş olsalardı ellerindeki bıçakları kalplerine saplarlardı." demektedir. Çalışma, Işık Yayınları'ndan çıkmış.
Hilye - Peygamberimizin Şekli ve Şemaili (Hayreddin Karaman)
Osmanlı dîvan şairlerinden Hâkânî Mehmed Bey'e ait Hilye-i Hâkânî adlı eser, Ufuk Kitapları tarafından yayımlanmıştı. Kitabı günümüz Türkçesine Hayrettin Karaman uyarladı. Mavi Ufuklar Yayınları'ndan çıkan Hilye kitabı, yalın üslubuyla herkese hitap ediyor.
Hakanî Mehmed Bey - Hilye-i Saadet (İskender Pala)
hz. Muhammed (sav)'in (sas) fizikî, ahlakî, ruhî ve insanî özelliklerinin güvenilir kaynaklardan derlenmesiyle meydana getirilen ve Kapı Yayınları'nda basılan bu eserle, Efendimiz'i ruhen ve bedenen daha yakından tanıyabilirsiniz.
Şemail (Dr. Faruk Vural)
Işık Yayınları'ndan çıkan Şemail kitabı, Dr. Faruk Vural'ın anlatımıyla ALLAH (cc) Resulü'nü bir peygamber ve bir insan olarak detaylı bir şekilde anlatan kılavuz niteliğinde bir eser.
Peygamber Efendimizin Şemaili, Ahlak ve Adabı (Prof. Dr. Hüseyin Algül)
Hz. Âişe, Efendiler Efendisi için "Eğer Hz. Yusuf'u görüp güzelliği karşısında bileklerini doğrayanlar hz. Muhammed (sav)'in (sas) güzelliğini görmüş olsalardı ellerindeki bıçakları kalplerine saplarlardı." demektedir. Çalışma, Işık Yayınları'ndan çıkmış.
Hilye - Peygamberimizin Şekli ve Şemaili (Hayreddin Karaman)
Osmanlı dîvan şairlerinden Hâkânî Mehmed Bey'e ait Hilye-i Hâkânî adlı eser, Ufuk Kitapları tarafından yayımlanmıştı. Kitabı günümüz Türkçesine Hayrettin Karaman uyarladı. Mavi Ufuklar Yayınları'ndan çıkan Hilye kitabı, yalın üslubuyla herkese hitap ediyor.
Hakanî Mehmed Bey - Hilye-i Saadet (İskender Pala)
hz. Muhammed (sav)'in (sas) fizikî, ahlakî, ruhî ve insanî özelliklerinin güvenilir kaynaklardan derlenmesiyle meydana getirilen ve Kapı Yayınları'nda basılan bu eserle, Efendimiz'i ruhen ve bedenen daha yakından tanıyabilirsiniz.
Şemail (Dr. Faruk Vural)
Işık Yayınları'ndan çıkan Şemail kitabı, Dr. Faruk Vural'ın anlatımıyla ALLAH (cc) Resulü'nü bir peygamber ve bir insan olarak detaylı bir şekilde anlatan kılavuz niteliğinde bir eser.