Kilis - Kültürel Detaylar - El Sanatları

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Halıcılık

hali.jpg

İlimizde,dokumacılığın tarihçesi çok eskilere dayanmaktadır.Şal, Meşlah, Peştamal, Çul ve kılım vs. Çulhalar tarafından Tezgahlarda ( Yer Tezgahı) dokunurmuş. Bir kaç yıl öncesine kadar İlimizde bu sanatı icra edenler vardı.

El Halısı Dokumacılığı:
Merkez Müdürlüğümüz bünyesinde ilk Halıcılık Kursu 1985 -1986 Öğretim yılında İlimiz Gaziantep'e bağlı ilçe iken, Kaymakam Sayın Ünal ERDOĞAN'ın destekleri sonucu Merkez binamızda bir kurs açılmış olup, (26x33) kalitesinde 2 adet Isparta halısı dokunmuştur.

11.07.1986 Tarihinde Gaziantep Valisi, İç İşleri Bakanımız Sayın Abdulkadir AKSU'nun Emirleri doğrultusunda; işsizlikle mücadele,istihdamı geliştirmeğe yönelik Kilis- Gaziantep yolunun 11.Km. sinde mülkiyeti Makine Kimya Enstitüsüne ait olan (daha sonra İl Özel İdare satın almıştır.) 520 dönüm arazi üzerinde bulunan 5 blok binadan oluşan yerde Halıcılık Okulu açılmış, Merkezimiz Müdür Yardımcısı Mustafa ÖZ Müdür olarak atanmıştır. Kahramanmaraş Sümerbank Bölge Müdürlüğü ile İşbirliği Protokolü yapılarak, 50 tezgah,150 kursiyerle 25.09.1986 tarihinde Sayın Valimiz tarafından Resmi Törenle Halıcılık Okulu hizmete açılmış, (60x60) kalitesinde Hereke halısı öğretimine başlanmıştır.
Valimiz Sayın Abdulkadir AKSU'nun Emirleri: "Halının en iyisini, en kalitelisini yapacağız" olmuştur.

kilim.jpg

Halıcılık Okulu çok kısa bir zamanda Kilis'te büyük ilgi görmüştür.Yedek kursiyerlerin okula alınması için 50 adet halı tezgahı daha Kaymakamımız Sayın Ünal ERDOĞAN tarafından getirtilerek, 150 kursiyer daha alınmıştır. Böylelikle 100 adet tezgahta 300 kursiyerle eğitim - öğretim - üretim başlamıştır.

Gördes ilmeğini bilen, 14'ü Kilis'ten, 5 tanesi Kahramanmaraş Halı Bölge Müdürlüğünden, biride Sanayi Bakanlığından olmak üzere 20 ücretli usta öğretici görevlendirilmiştir. 1988 Yılında Sanayi Bakanlığınca Ankara'da düzenlenen Halıcılık Fuarında okulumuzda simetrik esasa göre düzenlenen Yedi Dağın Çiçeği deseninde dokunan halımız ödül almıştır.
 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Nakışcılık

tara0076.jpg
Geçmişte gergef (üzerine nakış işlenen kumaş gerilen dört köşe çerçeve) bugün “kasnak” yardımıyla işlenen el işi nakışlarına, günümüzde makine nakışları da eklenmiştir.

Nakış işlenecek kumaşın önce lifleri (dokuma ipleri) çekilir. Buna “tel çekme” denir ve yörede sadece bu işi yapan usta kadınlar vardır. Sonra kumaşın çevresine “antike (kumaşın lifleri çekilerek yapılan küçük süsleme öğeleri olup; ‘sıçan dişi’ gibi küçük olduğundan,’sıçan dişi’ olarak adlandırılır”) yapılır buna da “antike çekme” denir.

tara0124.jpg
İşin niteliğine uygun bez üzerine (yerli dokuma bez, patiska, keten, yün tela kumaş, doğal ve yapay ipek kumaş, taşlanmış ipek,margizet, kadife kumaş) kumaşın fiziksel özellikleriyle (yapısı,dokuma özelliği,kalınlığı / inceliği, rengi ve uygulanan motifi) uyumlu iplikler kullanılarak (nakış ipliği, floş iplik, yumak ipliği, ibrişim ipliği, doğal ipek, çamaşır ipeği,sim) iğneyle işlenen nakışlar, tamamıyla el emeği ve göz nuru eseridir.

zeytin4.jpg
Çiti badem, mercimek, ciğerdeldi, kartopu, cemaliyan, çiniğnesi, kanava / kanava iğnesi, sim-sırma … gibi iğne teknikleri uygulanarak işlenen nakışlar genellikle insan, yaprak, çiçek, meyve motifli ve geometrik desenlidir.
Nakışlı bezlerin, örtülerin çevresi / kenarları iğne oyası, sim oya, mekik oyası, ajur / örümcek ajur ve “yemsin” adı verilen sırmalarla zenginleştirilmiştir.

zeytin5.jpg
Patiska, poplin, terilen, saten ve ipekli kumaşlar üzerine “Türk işi, tül işi, beyaz iş, çiniğnesi, kesme” gibi yöntem ve tekniklerin uygulandığı makine nakışı .
 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Taş İşçiliği(Taş Yonuculuğu)

Kilis ve yöresinin yapı malzemesi doğal taş olduğundan, yöre ağzında “yonucu, yonucu ustası” sözleriyle belirtilen “taş işçiliği” oldukça yaygındı.

Yörede adı “kesmelik” olan üç taş ocağı işletmecisi (Hacabuşunoğlu Mehmet, Kör Vakıf, Vakıf) vardır. Bu taşocaklarından hayvanlarla (taşıma işi merkeplerle yapıldığından yörede bu işi yapanlar ‘merkepçi’ sanıyla bilinir) taşı işleyen işliklere getirilirdi. Blok biçiminde işliklere getirilen taşlar, önce kullanılacak boyutta kesilir; kaba yanları yontulur; taş gönyesi yardımıyla düzeltilerek işlenecek duruma getirilirdi. İşlem basamaklarında külük (bir yanı sivri diğer yanı köşeli çekiç), merteka (taşçı çekici), arşın (taşın düzgünlüğünü kontrol eden mastar), bük (iki ucu sivri çekiç), kidde (mastar taşı ), hayt ipi, sulu terazi, şakul, demir kalemi, taş gönyesi gibi araç ve gereçler kullanılırdı.

Kesmelik’ten getirilen taşlar renkli (sarı, sarımtırak, kirli beyaz) ve küfeki (işlenirken yumuşak, havayla ilişkisi yoğunlaştıkça sertleşen,gözenekli) özellik taşıdığından yapıların ön yüzlerinde, kemerlerde, kapı (özellikle cümle kapısı) ve pencere sövelerinde; Köncülü’den (Küncülü) getirtilen taşlar siyah ve sert olduğundan (bazalt taş); soku, soku eli, değirmen, devlip (bir sütuna bağlı olarak yerden yüksekçe platform üzerine yerleştirilmiş hayvan gücüyle çalışan bir tür değirmen) ve mider (hayvan koşularak çalışan değirmen) yapımında kullanılırdı.

Kilisli yonucu ustaları Memlük (Kölemen) etkisiyle Anadolu’ya yayılan renkli taş ustalığının ilk temsilcileri olup; yapıların dış görünüşlerini sarı ve siyah renkli taşları sıralı kullanarak süslemişlerdir.

 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Yemenicilik (Yimenicilik)

yemeni6.jpg

Kilis’te yaşayan birkaç el sana- tından biri, yemeniciliktir.

Kilisli yemenici Ahmet Usta 78 yaşında olmasına karşın bir yandan oğullarıyla bu işi sürdürüyor diğer yandan da Gazi Antep Üniversitesi’nde usta öğretici olarak uygulamalı ders veriyor.
Üstü, (ön yüz, saya) renkli (siyah, kırmızı, yeşil, kahverengi), yumuşak deri (genel olarak sahtiyan adı verilen bu parça yörede ‘havır’ adı verilen işlenmiş oğlak derisidir); tabanı kalın deri (gön) olan ve köşkerler tarafından elde dikilen ökçesiz bir ayakkabıdır.

Ayak büyüklüğüne göre hazırlanan “tabanlık, taban astarı, yüz” bu sıralamaya göre yapıştırıldıktan sonra, çift çelik iğneyle karşılıklı dikilir ve kalıba çekilir. Daha sonra muşta (derileri vurarak inceltmek, düzeltmek için köşkerler tarafından kullanılan tabanı geniş, üzeri dar ve yuvarlak bir alet), kayım ve falçata yardımıyla gerekli düzeltmeler yapılır ve kalıptan çıkarılır. Yanları sabunlanıp ihvalle (yemenicilerin ve köşkerlerin kullandığı sert ağaçtan yapılmış parlatıcı işlevi olan araç) parlatılır. 18’den 46 numaraya kadar kalıbı olan (küçükte büyüğe doğru sıralanan yemeni kalıpları; yarım metelik, metelik, küçük hasbe, büyük hasbe, vastani, orta ayak, zeyerdan, ges, lorta, ulu ayak) olan yemeni, oldukça sağlıklı (ter çeker, koku yapmaz) bir ayakkabıdır.
 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Yorgancılık

yorgan9.jpg

Saten kumaş üzerine iğneyle işlenerek biçimlenen “Kilis Yorganı” Kilis’le özdeşlemiş bir el emeği ürünüdür.
Yüzü parlak kumaş (saten), altı (astar) patiska olan “Kilis Yorganı’nda”, astarlık bezin önemi, “astarı yüzünden pahalı” sözüyle belirtilmiştir.

Yün ve pamukla doldurulan yorgan arası (yorgan yüzü ile asta arası) günümüzde elyafla doldurulmakta ve yorganın yüzü de satenle aynı renkte olan sentetik iplikle iğne yardımıyla işlenmektedir.

Kilis Yorganı’nda motifler ya göbekte (yorganın ortasında) yoğunlaşır ya da yorganın tüm yüzüne yayılır.

yorgan10.jpg

Yorganın tüm yüzünde tavus kuşu, hurma yaprağı, hurma dalı, papatya, simetrik papatya, lale,lale desenli vazolu, kalpli lale, bahar dalı, stilize edilmiş yaprak, menekşe, güneş, kafes, karmaşık kafes, kafesli hurma dalı, girift,arabesk, su yolu, rüzgar gülü, simetrik, asimetrik, fiyonklu, helezonik ve çeşitli geometrik biçimlerden oluşan motiflere yer verilir.

yorgan12.jpg

Süslemelerin göbekte yoğunlaştığı yorganlar da güneş, göbeği güneş kenarları üçgen, yaprak, hurma dalı, lale, papatya,hurma dalı, kare, baklava dilimli,yuvarlak,helezonik, arabesk biçimli motiflerle süslenir.
 
Üst Alt