İslam borsayı onaylıyor

İslam borsayı onaylıyor

Borsada hisse senedi alım satımı caiz midir? Bu bir tür kumar sayılabilir mi? İslam faizi yasaklıyor ama finans sektörünün bu kadar güçlü olduğu bir çağda bu yasak bir anlam ifade ediyor mu? İslama göre caiz olan faiz türleri var mı?


Borsada iki türlü senet vardır: Tahvil ve hisse senedi. Tahviller faize ayarlıdır. İç borçlanmaya gidildiğinde daha çok devlet tarafından çıkarılan senetlerdir. Tahvilde, işin başında, belli süre sonunda, belli bir oranda faiz ödeneceği taahhüt edilir ve o faiz ödenir. İslam fıkıhındaki faizin hükmü neyse, tahvilin hükmü de odur.

Hisse senetleri ise ortaklık senetleridir. Ortaklık kurmak İslam dininde caiz görülmüş, hatta teşvik edilmiştir. Hatta Peygamberimiz, ''İki kişi bir işe ortak olunca, üçüncü ortakları Allah’tır'' diyor.

Hisse senedi almakta fıkıh bakımından herhangi bir sorun yoktur. Ancak, haram bir hizmet ya da mal üretiliyorsa, o şirketin hisse senedinin alınmasına fıkıh müsaade etmeyecektir. İslam fıkhında haramların sayısı aslında son derece az, helallerin ve mubahların alanı çok geniştir. Borsadan bu senetler alınıp satılabilir.

Borsa bugün çok fazla şansa bağlı bir şey. Bir nevi şans oyunu oluyor. Borsanın bu işleyiş tarzı değişmeli. Müdahalelerle çok fazla oynamalar oluyor. Hisse senetleri olması gereken değerlerin çok üstünde, şişme değerler kazanıyor. O şişme değerlerin üzerinden insanlar para kazanıp kaybediyorlar. Bu da kumar gibi oluyor.

Hisse senedi alıp satmak isteyen kişiler bütün mal varlıklarıyla oralara yönelmemeli. Çok fazla şansa dayandığı için paralarının cüzi bir kısmıyla oralarda hisse senedi alıp satmalarıdır.

Faiz, günümüzün bir gerçeği ve çok yaygın durumda. Onun yerini tutacak, insanların kredi ihtiyaçlarını, sermaye ihtiyaçlarını temin edecek kurumlar oluşturmadığınız sürece bankacılık yaşayacaktır. Siz, ''Bu haramdır, buraya gitmeyin'' dediğinizde, insanların ihtiyacını karşılayacak güçlü kurumlarınızın olması gerekiyor. O günkü ihtiyaçları karşılamadan ''faize yasak'' derseniz, bu bir şey ifade etmez.


Borsa, hisse senetleri, tahvil, Hazine bonosu gibi menkul değerlerin alınıp satıldığı bir pazar yeri. Şirketlerin hisse senetleri birçok şehre, kasabaya, hatta ülkeye yayıldığı için bunların fiyatlarını izlemek için bir aracı kuruluşa ihtiyaç var. Böyle bir pazar yeri olmadan hisse senetlerinin değerini anlamak mümkün değil.

Senedi satın alan kişi, küçük bir hisseyle de olsa o firmaya ortak oluyor. O şirketin faaliyet alanı meşru ise, hisse senedi alım satımı da meşru olur. Örneğin içkiyi İslam caiz görmediği için, bunun üretimi ve satımına da iyi bakmıyor.

İslam borsayı onaylar; yeter ki meşru alanlarda üretimler yapılsın. Borsanın işleyişinde sorunlar var. Şirketin mal varlığının değeri ile hisse senedinin değeri arasında bağlantının kopmadığı bir piyasa oluşmalı. Sağlıklı olan borsa işleyişi budur.

İslam dini faizi yasaklıyor ama faiz artık günümüzün bir gerçeği. Bankacılık alanında daha çok alternatiflerin meydana gelmesi gerekiyor. ABD’de faizli yatırımların oranı yüzde 10’lara düşmüş. İleri ekonomilerde, risk sermayesi denilen çok modern bir finansman modeli geliştirilmiş. ABD, Japonya, Kanada gibi ülkelerde risk sermayesi çok yaygın. İlla faizli kredi kullanımında ısrar etmek gerekiyor mu? ''Bu tamamen kurumsallaştı; vazgeçilemez bir yöntem'' denmesinin sebebi alternatifleri araştırmamaktan kaynaklandığını söyleyebiliriz.

İslamın yasaklamadığı faizler de var. Mesela kamu bankaları eliyle teşvik alanlarına dağıtılan krediler, devlet yardımı olduğu için caizdir.

Enflasyon dikkate alındığında faiz kapsamına girmeyecek krediler de az değil, Enflasyona kadar olan değerler faize girmez diye bir görüş de var.