Sıbyan mekteplerı

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Sibyan Mektebleri

SIBYAN MEKTEPLERI
Ilk tahsil veren bu mektepler, 5-6 yaslarindaki çocuklara okuyup yazma, bazi dinî bilgiler ve dört islemden ibaret olan matematik derslerini verirdi. Islâm dünyasinin ilk asirlarinda "Küttâb" adiyla tanidigimiz bu okula, Müslüman Türk devletlerinden Karahanli ve Selçuklularda "Sibyan Mektebi" deniyordu. Osmanlilar'da ayni okula bu isimle birlikte "Dâru't-tâlim", "Mektep", "Tas Mektep", "Mahalle Mektebi", "Mektephâne" ve "Mekteb-i Ibtidâiye" gibi isimler veriliyordu. Osmanlilar'da bu mektebin hocasina "Muallim", yardimcisina da "Kalfa" veya "Halife" denilmekteydi. Süleymaniye Vakfiyesi'nde bu mekteplere tayin edilecek hoca ile yardimcisinin özellikleri su ifadelerle tesbit edilmis bulunmaktadir:
pic6.gif


"Ve mekteb-i mezbûrda bir ehl-i tecvid, hâfiz-i Kelâm-i Mecid (Kur'an), ilm-i kiratta ferîd ve salâh u siyânette resîd, sevâyib-i maayib-i töhmetten (saibe ve ayiplar töhmetinden) ma'sûm ve zühd ü felâh ile mevsûm ilm-i fikha vâkif ve vâcibât-i sünen-i salâta ârif kimesne muallim olup, sibyân-i fukara (fakirlerin çocuklari) ve fukara-i sibyâna ta'lim-i Kur'an-i Azîm ve salâta müteallik mesaili tefhim edüp sibyan otuz adetten eksik olmaya ve ücret almaya ve vazife-i yevmiyesi sekiz akça ola.

"Ve bir sâlih u mütedeyyin, salâh u zühd ile ma'ruf u müteayyin, ehl-i Kur'an kimesne dahi mekteb-i mezburda halife olup atfal u sibyâna ta'lim-i heca ve Kur'an eyleye ve muallime halef olup huzur u magibinde ikamet-i hizmet edicek vazife-i yevmiyesi üç akça ola."

Sibyan okullarinin müfredatinda zaman içinde degisiklik ve gelismeler oldugu görülür. Bütün bu degisiklik ve gelismeler, gerek Fatih, gerek II. Bayezid, gerekse daha sonraki dönemlerde çokça olmustur. Nitekim Sultan I. Mahmud'un annesi tarafindan Galata'da yaptirilan mektebin vakfiyesinde "Fenn-i kitabette mahareti müsellem ve ta'lim-i mesk-i hatta a'lem bir kimesne hâce-i mesk olup" denilmektedir. Keza Sultan I. Abdülhamid'in vakfiyesinde de "bir hattat üstad ta'lim-i hatta sahib-i itiyad kim ise mekteb-i serife müdavemet eden sibyâna hâce-i mesk olup edâet ve sinaat-i hat ile eday-i hizmet eyleye" denilmektedir. Bütün bunlardan baska Sultan I. Mahmud'un 15 Sevval 1152 (4 Aralik 1739) tarihli vakfiyesinde buraya bir de hat hocasi tayin ettirdigi ve çocuklara güzel yazi ögretilmesini emrettigi anlasilmaktadir.*

Sultan II. Mahmud tarafindan 1824'te isdar edilen "Talim-i sibyân hakkinda ferman" da ise öncelikle zârurat-i diniyyenin ögretilmesi sart kosulmus ve muallimlerden çocuklara Kur'an talimi, tecvid ve ilmihal okutmasi istmistir. Tanzimatin ilanindan bir müddet önce (1838)'de Umur-i Nafia Meclisi'nde mektepler için hazirlanan bir layihada mektepler küçük ve büyük olmak üzere ikiye ayrildigindan programlari da ona göre tertip edilmisti.

Ögrencilerin, Sümerlerde siralara, Yunan'da iskemlelere oturmalarina karsilik, Islâm mekteplerinde hocanin etrafinda halkalar meydana getirip yere oturduklari görülmektedir. Misir, Yahudi ve Japon mekteplerinde de ögrencilerin yere oturduklari bilinmektedir. Osmanlilarda çocuklarin 4-5-6 yaslarinda okula basladiklari; Anadolu'da daha çok dört, Istanbul'da bes-alti yaslarinda mektebe gittikleri görülmektedir. Tanzimattan önce çocuklarin bir san'ata verilmeden önce mektebe gitmeleri, buna riayet etmeyen ebeveynin cezalandirilacagina dair olan Sultan II. Mahmud'un fermanina göre böyle çocuklari yaninda çirak olarak bulunduran kimselerin de ayni cezaya çarptirilacagi nazar-i dikkate alindiginda, bu dönemden itibaren ilk ögretimin mecburi hale getirildigi söylenebilir.

Sibyan mekteplerinin tahsil süreleri hakkinda kuruluslarinin baslangicinda kesin bir müddet söylemek mümkün degildir. Herhalde bu, ögrencinin zeka, çaliskanlik ve okunmasi gereken kitaplarin bitirilmesi ile ilgilidir. Bununla beraber 1846 tarihli bir tezkireden, sibyan mekteplerinin tahsil müddetinin 4 yil oldugu anlasilmaktadir. 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnâmesi'nde de bu müddet muhafaza edilmekte ve mektebe devam mecburiyet yasi erkekler için 7, kiz çocuklari için 6 olarak tesbit edilmektedir.

Osmanli toplumunda bir çok müessesede oldugu gibi sibyan mektepleri de hayir sahipleri tarafindan vakif seklinde kurulmaktaydi. Binaenaleyh Osmanli ülkesinin her tarafinda bu maksatla kurulmus vakiflari görmek mümkündür. Bu bakimdan bu mekteplerin sayilari, günümüzün ilkokullariyla kiyaslanamayacak kadar büyüktü. Evliya Çelebi kendi devrinde sadece o günün Istanbul'unda 1933 sibyan mektebi bulundugunu kaydetmektedir. Sibyan mektepleri, Osmanli'nin klasik devrine aid birer müessese olmalarina ragmen isim ve müfredattaki degisiklikleri ile beraber Cumhuriyet dönemine kadar gelmislerdir.

Kaynak: Osmanli tarihi


 

Gönül sızım

Özel Kardeşimiz
Yönetici
Süper Mod
Moderatör
Katılım
26 Temmuz 2011
Mesajlar
19,432
Tepkime puanı
185
London+Muslim+Schools1.jpg


Allah RAZI olsun genc kardesim de benim aklima bir sey takildi..

Sıbyan mektepleri camilerde veya camilerin hemen yanı başlarındaki mekânlarda teşekkül etmiş muallimleri de cami imamlarından olmuştur.
Sıbyan mekteplerine talebeler genelde 5 yaşında başlar, başlarken de dualar ve ilahilerle “âmin alayları” düzenlenirdi.
Bu tören, çocuğu mektebe başlamış olan aile için ve mektebe başlayan çocuk için küçük bir bayramı ifade ediyordu.
Öğrenciler 13-15 yaşına kadar bu mektepte Kur’an-ı Kerim’i hıfzedebiliyorsa hıfzeder değilse hatmeder, bunun yanında da yazı
edebiyat (hikâyeler üzerinden) ve aritmetik gibi dersleri görürlerdi. Bu dönemde sıbyan mektebi ile medrese yani dönemin
yükseköğretim kurumu arasında herhangi bir kurum yer almamıştır...

simdi benim kafama takilan;biliyorsunuz evladligim var..ve camimizin hemen bitissiginde ayni avluda kocamaan bir de islami okulumuz var ozeldir.. yani paralidir..
ve cocugunu gondermek isteyen aileler cocuklarini 4 yasinda gonderebiliyorlar..
benim evladligim 4 yasinda baslamisti.. ayni sibyan mektebinde oldugu gibi dualar, ilahiler islami hikayeler ve arapca ve kur`an egitimine baslamist..
tam tessekul bir islami okullu medresedir.. cocuklar namaz vaktinde camiye namaza giderler ..hersey islamidir..
aradaki fark sibyan mektepleri hayir sahipleri tarafindan vakif seklinde kurulmaktaydi simdi ise parali..
mesela oglusum su an 6 yasinda namaz surelerini tecvid ve makam ile hepsini ezbere okuyabilir bir imam kadar da namazi kildirabilecek bilgi ve tecrubesi vardir..
selavatlari, ve peygamberler tarihini benden iyi bilir..

simdi Onu ve onun gibi cocuklari yetistiren bu okul ve bunun gibi bir cok islami ana okullu da sibyan medresesi sinifina girebilir mi?


 

dogukan_62

Katılımcı Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
20 Ocak 2013
Mesajlar
58
Tepkime puanı
0
teşekkürler abla.

Elbette isim farklılıkları önemli değildir.Ücretli olması dönem şartlarına bağlıdır.Osmanlının çoğu zamanında para değil toprak önemliydi.Fakat şimdi bu değişti.Kendi fikrimce aynı sınıfa girer.
 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
selamu aleyküm doğukan kardeşim emeğine sağlık güzel konular açıyorsun fakat
az önce özel mesajda da belirttiğim gibi konu açmadan önce konuyla ilgili bölümde bir arama yap,
bak bu yakaladığım üçüncü benzer konu bu konu daha önceden açılmış, altındaki cevaplar taşındı
 

Turab

Teknik Ekip
Yönetici
Admin
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
7,015
Tepkime puanı
423
selamu aleyküm doğukan kardeşim emeğine sağlık güzel konular açıyorsun fakat
az önce özel mesajda da belirttiğim gibi konu açmadan önce konuyla ilgili bölümde bir arama yap,
bak bu yakaladığım üçüncü benzer konu bu konu daha önceden açılmış, altındaki cevaplar taşındı

Tebrikler hocam bu şekildeki konu tekrarları veri tabanını şişiriyor, sana zahmet konuyu silmeden alttaki mesajları önce açılmış konunun altına taşıyıver...
 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Tebrikler hocam bu şekildeki konu tekrarları veri tabanını şişiriyor, sana zahmet konuyu silmeden alttaki mesajları önce açılmış konunun altına taşıyıver...
Eyvallah hocam, tamam taşıdım taşımasını ama noldu ikiside aynı içerik
nolcak şimdixxzzl..
 

BEDİR MUHAMMED ALİ

Çalışkan Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
18 Şubat 2012
Mesajlar
677
Tepkime puanı
3
Yaş
66
Allah yar ve yardımcınız olsun. Ilahi adalet ahlakınız .kemalat ise sabrınız olsun. Allahım bizlerin aklını ve kalbini kendi nefislerimizin şerrinden sana sığınırız.
 
Üst Alt