- Katılım
- 28 Mart 2011
- Mesajlar
- 2,123
- Tepkime puanı
- 26
Namazların Birleştirilmesi Muâz b. Cebel anlatıyor:
Tebuk senesi Rasûlullah ile beraber yola çıktık. Rasûlullah öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazlarını cemediyor du. Bir gün namazı tehir etti, sonra dışarı çıktı ve öğle ile ikindiyi cemederck kıldırdı, sonra girdi. Sonra tekrar çıktı ve akşam ile yatsıyı cemederek kıldırdı. Sonra şöyle buyurdu: "İnşAllah yarın Tebük kaynağına vara caksınız. Güneş yükselmeden oraya varmayın. Oraya varanlar, ben gelinceye kadar suya dokunmasın,"
Oraya vardığımızda iki kişinin bizden önce gelmiş olduğunu ve suyun azar azar akmakta olduğunu gördük. Rasûlullah onlara, suya dokunup dokunmadıklarını sordu, onlar da, "-Evet (dokunduk)" dediler. Rasûlullah da onlara ağır sözler söyledi, sonra insanlar elleriyle azar azar su alıp bir kab içerisine topladılar. Sonra Rasûlullah bu kap taki su ite yüzünü ve ellerini yıkadı ve bu suyu kaynağa döktü. Bunun üzerine kaynağın suyu çoğaldı, insanlar da su ihtiyaçlarını giderdiler. Sonra Rasûlullah şöyle buyurdu: "-Ey Muâz, eğer ömrün olursa, yakında buraların hep. bahçelerle dolduğunu göreceksin."
Hadisin İsnadları:
1- Mâlik - Dâvud b. el-Husayn - el-A'rac - Ebû Hurayra. Kasru's-Salât l, Hadis no: 1(1/143)
2- Mâlik - Ebu'z-Zubeyr el-Mekkî - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel. Kasru's-Salât l, Hadis no: 1(1/143)
3- eş-Şâfiî - Mâlik - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel. (Musned), s. 343-344, el-Umm: 1/77
4- Abdurrazz ak - Mâlik - Dâvud b. el-Husayn - el-A'rac -Ebû Hurayra. 11/545, Hadis no: 4397
5- Abdurrazz ak- Sufyân es-Sevri - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel. 11/545, Hadis no: 4397
6- Abdurrazz ak - Mâlik - Ebu'z-Zubeyr el- Mekkî -Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel".11/545,546, Hadis no:4399
7- Ibn Ebi Şeybe - ALi b. Mushir - ibn Ebi Leylâ - Ata -Câbir (muhtasar).
8- Ibn Ebi Şeybe - Vekî' - Sufyân - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel8 (Muhtasar).
9- Ahmed b. Hanbel - Abdurrazz ak - Sufyân ve Ebû Ahmed -Sufyân - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl - Muâz b. Cebel (Muhtasar).
10- Ahmed b. Hanbel - Hammad b. Halid - Hişam b. Sa'd -Ebu'z-Zubeyr- Ebu't-Tufeyl - Muâz b. Cebel10 (Lafız daki az bir farkla muhtasar olarak).
Muâz b. Cebel'den: "Tebük gazvesind e Rasûluüah ile birlikte çıktık. Öğleyi son vaktinde, ikindiyi ilk vak tinde kıldırarak namazları cemediyor du. Sonra yola de vam ediyor, akşamı son, yatsıyı da ilk vaktinde kılarak cemediyor du. Sonra "Yarın inşaallah Tebuk kaynağına varacağız... ilah.) dedi. et-Taberanî bunu el-Evsat'ında rivayet etmiş ve "Bunu Ebû Sevbân'dan yalnız Gusn b. ismail rivayet etti" demiştir. Muhammed b. Gâlib de bununla teferrüd etmiştir.” el-Heysemî: II/l60
Muâz b. Cebel şöyle demiştir:
Rasûlullah (sav) çıkmış olduğu bir gazvede -ki bu Tebük ğazvesiydi- öğle ile İkindi ve akşam ile yatsı na mazlarını cemediyor du. (Hadisi Muâz'dan rivayet eden Ebu't-Tuf'eyl) söyle dedi: "Muâz'a Rasûlullah (sav)'ın böyle yapmasındaki gaye nedir? diye sordum', "Ümmetine zorluk olmasın diye" cevabını verdi.
(Hadisin lafzı Ebû Dâvud et-Tayâlisî'ye aittir.)
B- BENU MUSTALIK GAZVESİ ESNASINDA İKİ NAMAZIN CEMİ
Abdullah b. Amr b. el-As şöyle demiştir:
"Rasûlullah (sav) Benî Mustahk gazvesind e iki namazı cemetti."
(Hadisin lafzı ibn Ebî Şeybe'nindir).
Ebu'z-Zubeyr'den:
"Câbir'e: 'Rasûluliah (sav) akşam ile yatsıyı cemetti mi? diye sordum.' 'Evet Benî Mustahk gazvesine çıktığımızda' cevabını verdi,"
Hadisin İsnadları;
- Ibn Ebî Şeybe - Ebû Hâlid el-Ahmer - Haccâc - Amr b. Şuayb -Muhammed b. Abdullah b. Amr b. el-As - Abdullah b. Amr b. el-As 11/458
- Ahmed b. Hanbel - îbn Sumeyr - Haccâc - Amr b. Şuayb - Muhammed b. Abdillah b. Amr b. el-As - Abdullah b. Amr b. el-As Hanbel: 11/179-180
C- İKİ NAMAZI, İKİ VAKİTTEN BİRİSİNDE CEM'ETMEYLE İLGİLİ HADİSLER
Muâz b. Cebel'den:
"Tebuk gazvesind e idi. Rasûlullah güneş zeval vaktine erişmeden önce yola çıkarsa öğle namazını ikindi namazına biliştirip cemederek kıldırırdı. Güneşin zeval vaktinden sonra yola çıktığı takdirde ise öğle ile ikindiyi cem ede rek kıldırır sonra hareket ederdi. Akşam namazının vakti girmeden yola çıktığı zaman, akşam namazını yatsı na mazıyla birlikte kıldırasıya kadar tehir ederdi. Akşam na mazı vakti girdikten sonra yola çıkarsa yatsıyı öne alır ve aksam ile birlikte kıldırırdı."
(Hadisin lafzı Ebû Dâvud es-Sicistânî'ye aittir.)
Ebû Dâvud; "Bu hadisi bir tek Kuteybe rivayel etmiştir." demiştir.
Hadisin İstıadlari:
-Ahmed b. Hanbel - Kuteybe b. Saîd - Leys - Yezîd b. Ebî Habîb - Ebu't-Tufeyl - Muâz b. Cebel. V, 241-
Nâfi şöyle demiştir:
Ibn Ömer ile birlikte Mekke'den yola çıktık. Berabe--rinde Hafs b. Asım b. Ömer ve Musâhık b. Arar b. Hıdâş vardı. Bu sırada güneş battı ve o ikisinden birisi "Namaz!" dedi, o ise buna ses çıkarmadı. Sonra diğeri "Namaz!" dedi, ona da ses çıkarmadı. Nâfi dedi ki: Ben de ona "Namaz!" de*dim; "Ben Rasûlullah'ı gördüm, yolculuğa çıktığında acelesi varsa bu iki namazı cemederdi . Ben de ikisini (akşam ve yatsıyı) cemetmek istiyorum ." cevabını verdi. (Nâfi) Bir kaç mil yo! aldık, sonra (hayvanından indi") ve namazı kıldırdı.
Yahya şöyle demiştir: "Nâfi bu hadisi bana başka bir defa rivayet etliğinde ise söyle dedi: "Gecenin dörtte bi rine yakın bir müddet yol aldık, sonra indi ve namaz kıl(dır)dı."
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Nâfi' şöyle demiştin '
Abdullah b. Ömer, Hafs b. Âsim ve Musâhık b. Amr ile beraberdi m. Güneş batınca Ibn Ömer'e "Namaz!" denildi, o yine yola devam etti. Tekrar "Namaz!" denildi, bunun üzerine "Rasûlullah yola çıktığında acelesi varsa bu namazı (akşam) tehir ederdi. Ben de onu tehir etmek istiyorum ." dedi. (Nâfi') Gecenin yansı veya yarısına yakın bir müddet yola devam ettik. Sonra (hayvanından) indi ve namazı kıl(dır)dı.
{Hadisin bu lafzı ibn Huzeyme'ye aittir.)
Hadisin İsnadları:
- Abdurrazz ak - Abdulaziz b. Ebî Ravvâd - Nâfi - ibn Ömer 11/546, Hadis no: 4400
- Abdurrazz ak - tbn Cureyc - Nâfi - Ibn Ömer,
- Abdurrazz ak - Ma'rner - Eyyüb ve Musa b. Ukbe - Nâfi- Ibn Ömer.
- Ahmed b. Hanbel - ismail - Eyyûb - Nâfi - ibn Ömer
- el-Buharî - Ali b. Abdillah - Sufyân - ez-Zuhrî - Salim -ibn Ömer, Ebvabu't-Taksir 13, (11/46
- el-Buharî - Saîd b. Ebî Meryem - Muhammed b. Ca'fer -Zeyd b. Eşlem - İbn Ömer
- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Süleyman b. Dâvud el-Atekî- Hammâd - Eyyûb - Nâfi' - Ibn Ömer , Hadis no. 1207
- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Muhamed b. Ubeydilla h el-Muhâribî - Muhammed b. Fudayl - Fudayl b. Gazvân -Nâfi - tbn Ömer.
İbn Abbâs'dan:
(İbn Abbâs) "Size Rasûlullah (sav)'ın yolculukt a nasıl na maz kıldığını anlatayım mı?" dedi. Biz de "Evet (anlat)" de dik. Ibn Abbâs da şöyle dedi: "Eğer (yolculuk sırasında)
konaklamış ve o esnada güneş de zeval vaktine gelmişse (hayvanına) binmeden önce öğle ile ikindi namazlarını cemederdi . Şayet konakladığı sırada henüz güneş zeval vaküne erişmemişse, yola devam eder, ikindi vakti olunca (hayvanından) iner ve öğle ile ikindiyi cemederdi . (Aynı şekilde) eğer konakladığı sırada akşam namazının vakti girmiş ise akşam İle yatsı namazlarını cemederdi . Konak ladığı sırada akşam namazının vakti girmemişse yola devam eder, yatsı vakti girince iner ve ikisini cemederdi ." (Hadisin lafzı Abdurrazz ak'a aittir.)
Hadisin İsnadları:
- Abdurrazz ak - îbn Güreye - Huseyn b. Abdillah b. Abbâs - tkrime ve Kurayb - Ibn Abbâs. Bu hadisi zikrettik ten sonra Abdurrazz ak şöyle demiştir "el-Mikciâm bana şöyle dedi: "Biz bu hadisi Ibn Cureyc'den işitmedik. Bunu senden başkası da ri vayet etmedi."
- ed-Dârakutnî - Ebûbekr en-Neysâbûrî - el-Hasen b. Yahya el-Curcânî - Abdurrazz ak - ibn Güreye - Huseyn b. Abdillah b. Ubeydilla h b. Abbâs - Ikrime ve Kurayb -Ibn Abbâs
- (89 no'lu hadis) Haccâc - Ibn Güreye - Huseyn - Kurayb - Ibn Abbâs tarikiyle ve,
- Osman b. Ömer - Ibn Güreye - Huseyn - tkrime - İbn Abbâs tarikiyle de rivayet edilmiştir
- Yine (89 nolu hadis) Abdulmecîd - Ibn Güreye - Hişâm b. Urve - Huseyn - Kurayb - Ibn Abbâs'dan rivayet edil miştir92.
(89-90-91-92) no'lu senedleri n ravilerînin hepsi de sikadırlar. Hadisin illeti sadece Huseyn b. Abdİllah'tan ileri gelmekted ir. Tirmizî'nin hadisin Hasen olduğunu söylediği nakledili rse de bu mutâbaat cihetiyle dir. Bu husus ibn el-Arâbî'nin gözünden kaçmış ve hadisin is nadının sahih olduğunu söylemiştir. Fakat hadisin başka isnadları da vardır. Bunlar:
-Yahya b. Abdilhami d el-Hımmânî Musnedind e Ebû Halid el-Ahmer - el-Haccac - el-Hakem - Miksem - Ibn Abbâs tarikiyle ve:
- el-Kâdî ismail (b- Ishak) "el-Ahkâm"ında ismail b. ebî Uveys - kardeşi (Abdulhami d b. Ebî Uveys)- Süleyman b, Bilâl - Hişâm b. Urve - Kurayb - Ibn Abbâs tarikiyle tahric etmişlerdir'
- el-Beyhakî - Ebu'l-Huseyn b. Ali Muhammed b. Abclillah b, Bişrân el-Adİ - Ebû Cafer Muhammed b. Amr er-Razzâz - Abdullah b. Ravh - Osman b. Ömer - Ibn Cu-reyc - Huseyn - Ikrime - Ibn Abbâs
- el-Beyhakî - Ebûbekr b. el-Hâris ei-Fakih - Alı b. Ömer el-Hâfız - Ebûbekr en-Neysâburî - el-Hasen b. Yahya el-Curcanî - Abdurtazz ak - Ibn Güreye - Huseyn b, Abdillah b. Ubeydilklı b. Abbâs - Ikrime ve Kurayb -Ibn Abbâs
Ibn Abbâs şöyle demiştir:
"Size Rasululla h'ın yolculukt a nasıl namaz kil(dır)dığını anlatayım mı? Eğer konakladığı esnada güneş zeval vaktine erişmişse, zeval vakti içerisinde Öğle ile ikindiyi cemederdi . Güneşin zeval vaktine erişmesinden önce hareket etmişse, öğle namazım ikindinin vaktinde ikindi ile bir likte kıldırıncaya kadar tehir ederdi.
(Kurayb) "Zanneders em (Ibn Abbâs) akşam ile yatsı na mazları hakkında da böyle söylemişti" demiştir.
Hadisin isnadı:
97- eş-Şâfiî - îbn Ebi Yahya - Huseyn b. Abdillah b. Ubey-dillah b. Abbâs - Kurayb - Ibn Abbâs^7
Enes b. Mâlik şöyle demiştir:
"Rasûİullah (sav) güneşin zevali vaktinden önce hareket ederse öğleyi ikindi vaktine tehir eder sonra (hayvanından) iner ve iki namazı cemederdi . Şayet hareket etmeden önce güneş zeval vaktine erişmişse, öğle na mazını kıldırır ve sonra yola devam ederdi.
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Ebû Davud es-Sicistânî'nin rivayetin de ise "... ve akşam namazını da şafak kaybolunc a yatsı ile birlikte cemetmek üzere tehir ederdi" ilavesi vardır.
Hadisin Isnadları
- Ahmed b. Hanbel - Kuteybe b. Saîd - el-Mufaddal b. Fadâle - Ukayî- İbn Şihâb (ez-Zuhrî) - Enes b. Mâlik98.
- Ahmed b. Hanbei - Yahya b. Geylân - el-Mufadda! b. Fadâle - Ukayl - ibn Şihâb - Enes b. Mâlik ".
- el-Buharî - Hassan e!-Vâsıtî - el-Mufaddal b. Fadâle -Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik.
- el-Buhari - Kuteybe b. Saîd - el-Mufaddal b. Fadâle -Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik.
- Ebû Dâvud (es-S içi st anî) - Kuteybe ve İbn Vehb - el-Mufaddal b. Fadâle - ükayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik
Enes b. Mâlik'den:
"Rasûlullalı (sav) süratle yol almak istediğinde öğle na mazını ikindinin İlk vaktine tehir eder ve iki namazı cem-ederdi. Aksam namazını da şafak kaybolunc a yatsı İle cemedesiy e kadar tehir ederdi.
(Hadisin lafzı Ebû Avâne'nindir.)
Hadisin İsnadları
- Müslim - Muhamed b. el-Musennâ - Yahya b. Ubey-dillah - Nâfi - ibn Ömer.
- Müslim - Ebû Tâhir ve Amr b. Sevvâd - tbn Vehb - Câ bir b. ismail - Ukayl - ibn Şihâb - Enes b. Mâlik108.
- Müslim - Harmele b. Yahya - tbn Vehb - Yûnus - ibn Şihâb - Salim b. Abdillah - İbn Ömer.
- en-Nesâî - Amr b. Osman - Bakıyye - İbn ebî Hamze -(H) - en-Nesâî - Ahmed b. Muhammed b. el-Muğîra -Osman (Lafız Osman'ındır) - Şuayb - ez-Zuhrî - Salim -ibn Ömer
- en-Nesâî - Amr b. Sevvâd b. el-Esved b. Amr - tbn Vehb - Câbir b. ismail - Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik
Abdullah b. Dînâr şöyle demiştir:
"Ben Abdullah b. Ömer ile beraber iken güneş battı, biz yola devam ettik. Akşam olduğunu görünce (ona) "Namaz!" dedik. O yine şafak kaybolasıya ve yıldızlar ortaya çıkıncaya kadar yola devam etti. Sonra (hayvanından) indi ve iki namazı cemederek kıldırdı. Sonra da: "Süratle yol aldığı zaman Rasûlullah (sav)'ın benim gibi namaz kıldırdığını gördüm" dedi. Yani iki namazı gece olduktan sonra cemettiğini söyledi.
ismail b. Abdirrahm an b, Zueyb, ibn Ömer'in namazları şafak kaybolduk tan sonra cemelüğini söylemiştir.
Hadîsin İsnadları
- Ebû Dâvud - Abdulmeli k b. Şuayb - Ibn Vehb - el-Leys
- Râbî'a - Abdullah b. Dînâr - Abdullah b. Ömer
- el-Beyhakî - Ebu'I-Huseyn Muhammed b. el-Huseyn b. el-Fadl el-Kattân - Abdullah b. Cafer b. Deresteve yh -Yakub b. Sufyân - Ebû Salih ve Ibn Bukeyr - e!-Leys b. Sa'd - Rabîa b. Ebî Abdirrahm an - Abdullah b. Dînâr
-Abdullah b. Ömer.
îbn Ebî Zueyb el-Esedî şöyle demiştir:
"Ibn Ömer ile birlikte Hırna'ya doğru yola çıktık. Bu sırada güneş battı. Fakat biz ona (hayvanından) in de namaz kılalım." demeye çekindik. Ufkun beyazlığı ve yatsının karanlığı gidince (hayvanından) indi ve üç rekaî (akşam na mazı) kıldırdı, sonra selam verdi, sonra iki rekat (yatsı na mazı) kıldırdı. Sonra bize döndü ve "Rasûlullah(sav)rın bu şekilde yaptığını gördüm." dedi."
(Hadisin lafzı eş-Şâfiî'nindir)
Hadisin İsnadları:
- eş-Şâfiî - Sufyân b, Uyeyne - Ibn Ebî Necîh - tsmail b. Abdirrahm an (İbn ebî Zueyb) el-Esedî - Ibn Ömer
- el-Humeydî - Sufyân - tbn ebî Necîh - ismail b. Abdir rahman b. Zueyb el-Esedî - Ibn Ömer
- el-Beyhakî - Ebû Zekeriyyâ b. Ebî Ishak el-Muzekkî - Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub - er-Râbî1 b. Süley man - eş-Şâfiî - Sufyân b. Uyeyne - (H) - el-Beyhakî -Ebû Muhamrned Cenah b. Nezîr b. Cenah el-Kâdî -Ebû Cafer Muhammed b. Ali b. Duhaym - Ahmed b. Hâzim - el-Fadl b. Dukeyn - İbn Uyeyne - îbn Ebî Necîh - ismail b. Abdirrahm an b. Zueyb - îbn Ömer
Esed b. Abdiluzzâ kabilesin den ismail b. Abdirrahm an b. Zueyb şöyle demiştir:
"Ibn Ömer ile Hımâ'ya doğru yola çıktık. Güneş batınca ona "Namaz(ı kılmıyor muyuz?) demekten çekindik. Ufkun beyazlığı ve yatsının karanlığı gidince indi ve önce üç son ra da İki rekat olarak bize namazı kıldırdı ve bize dönerek; "Rasûlullah (sav) ın bu şekilde yaptığını gördüm." dedi."
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbele aittir.).
Hadisin İsnadları:
- Ahmed b. Hanbel - Sufyân - Ibn Ebî Necîh - ismail b. Abdirrahm an b. Zueyb - İbn Ömer.
- en-Nesâî - tshak b. ibrahim - Sufyân - Ibn ebî Necîh -ismail b. Abdirrahm an - Ibn Ömer.
- et-Tahavî - Fehd - El-Hiinmânî - Ibn Uyeyne - Ibn Ebî Necîh - tsmail b. Abdirrahm an - Ibn Ömer.
Ibn Ömer akşam ve yatsı namazlannı şafak kaybolduk tan sonra cemederdi . O, Rasûlullah (sav)'m bu iki namazı süratle yol aldığı zaman cemettiğini söylemiştir."
Hadisin İsnadı:
-Ahmed b. Hanbel - Ishak b. Yûnus el-Ezrak - Ubeydil-lah b. Ömer - Nail' - Ibn Ömer
Nâfi'den:
Ibn Ömer süratle yol aldığı zaman, şafak kaybolduk tan sonra akşam ve yatsı namazlarını cemeder ve "Suratla yol aldığı zaman Rasûlullah (sav) akşam ve yatsı namazlarını cemederdi" derdi.
Hadisin İsnadı:
- Müslim - Muhammed b. el-Musennâ - Yahya b. Ubeydilla h - Nâfi – îbn
Ibn Abbâs şöyle demiştir:
"Rasûlullah yolculuğu çıkar da süratle yol alırsa, güneş zeval vaktine erişmeden yola çıkmışsa ikindinin ilk vakti girinceye kadar öğleyi tehir eder, sonra (hayvanından) iner ve iki namazı cemederek kıldırırdı. (Keza) akşam na mazını da şafak'ın kaybolduğu belli olasıya kadar tehir eder, sonra iner ve aksam ile yatsı namazlarını cemederek kıldırırdı.
Hadisin İsnadı
- Bunu et-Taberânî "el-Et'sal" ında rivayet etmiştir. Rav-ileri arasında Ebû Ma'şer Necîh vardır. Hakkında çok şeyler söylenmiştir. Bazıları onun sika olduğunu söylemiştir
Ibn Abbâs şöyle demiştir:
"Güneş zeval vaktine erişmişse, Rasûlullah (sav) öğle ve ikindiyi cemederek kıldırırdı. Şayet zeval vaktinden önce hareket etmişse öğleyi tehir eder ve ikindi vaktinde (ikindiyle beraber) kıldınrdı."
Hadîsin İsnadları
- ed-Dârakutnî - Muhammed b. el-Kâsım b. Zekeriyyâ ei-Muhanbî - Ebû Saîd el-Eşecc - Ebû Hâlid el-Ahmer - tbn Aclân - Huseyn b. Abdillah - Ikrime - Ibn Abbâs
- ed-Dârakutnî - el-Abbâs b. Abdissemî el-Haşimî - eî-Huseyn b. el-Heysem b. Mâhân - Ebu'r-lîâbî' - Halid b. Abdisselâm - Musa b. Râbî'a - Ibn el-Hâd - Huseyn b. Abdillah - Ikrime - Ibn Abbâs!.
- el-Beyhakî - Ebû Amr el-Edîb - Ebûbekir el-!smâilî -Cafer el-FLryâbî - Ishak b. Râhaveyh - Şebâbe b, Sevvâr - el-Leys b. Sa'd - Ukayl - Ibn Şihâb - Enes b. Mâlik.
Enes b. Mâlik'den:
Rasûlullah (sav) süratle yol aldığı zaman, öğleyi ikindi nin ilk vaktine tehir eder ve ikisini cemederdi . Akşamı da tehir eder ve şafak kaybolduğu zaman yatsı ile birlikte (cemederek) kıldınrdı.
(Hadisin lafzı Müslim'indir.)
Hadisin İsnadları
130- Müslim- Ebıi Tahir ve Amr b. Sevvad - İbn Vehb -Câbir b. ismail - Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik.
131- Ebû Avâne - Yûnus b. Abdıl'-A'lâ ve Ebû Ubeydülah - İbn Vchb - Câbir b. ismail - Ukayl b. Halici - İbn Şİhâb - Enes b. Mâlik.
132- el-Beyhakî - Ebû Abdillah el-Hâfız ve Ebûbekr Ahmed b. el-Hasen el-Kâdî ve başkaları - Ebıı'l-Abbâs Mu-hamed b. Yakub - Bahr b. Nasr - İbn Vehb - Câbir b. ismail - Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik
Enes b. Mâlik'den:
"Rasululah (sav) yolculukt a iki namazı cemetmek iste diği zaman ikindinin ilk vakti giresiye kadar Öğleyi tehir eder, sonra ikisini cemederdi .
(Hadisin lafzı Müslim'indir.)
Hadisin tsnadları
133- Müslim - Amr en-Nâkıd - Şebâbe b. Sevvâr el-Medâyinî - el-Leys - Ukayl b. Hâlid - ez-Zuhrî - Enes b. Mâlik-".
134- Ebû Avâne - Isa b. Ahmed el-Belhî - Şebâbe b. Sevvâr - ei-Leys -Ukayl - İbn Şihâb - Enes13''.
135- ed-Dârakutnî - el-Huseyn b. ismail - el-Hasen b. Mu-hammed b. es-Sabbâh - Şebâbe - ei-Leys - Ukayl - İbn Şihâb - Enes.
136- ed-Dârakııtnî - Ali b. Muharhed el-Mısrî - Hâşim b. Yûnus el-Kassâr - Abdullah b. Salih - el-Mufaddal ve el-Leys ve !bn Lehîa - Ukayl - İbn Şihâb - Enes".
137- el-Beyhakî - Ebû Abdillah el-Hâfız - Ali b. Ömer b. Mehdî el-Hâfız - el-Huseyn b. ismail - el-Hasen b. Muhamed b. es-Sabbâh - Şebâbe - el-Leys b. Sa'd -Ukayl - İbn Şİhâb – Enes
Nâfi'den:
"Mekke'de iken İbn Ömer'e, (hanımı) Safiyye'nin duru munun ağır olduğu haber verildi. "Bunun üzerine güneş batıp yıldızlar ortaya çıkasıya kadar yol aldı ve "Rasûlullah (sav) acele bir is. için yola çıktığında, bu iki (akşam ve yatsı) namazı cem ederdi." dedi ve yoluna devam etti. Nihayet şafak kaybolunc a (hayvanından) indi ve iki namazı cemetti.
Hadisin İsnadı:
138- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Süleyman b. Dâvud el-Atekî - Hammâd - Eyyûb - Nâfi - ibn Ömer
Nâfİ'den:
"Ibn Ömer (hanımı) Safıyye'nin durumunun ağır olduğu haberini aldı ve o gece üç gecelik yolu katetti. Akşam vak ti giresiye kadar yoluna devam etti. Ben ona: "Namaz(ı kılalım)" dedim. Cevap vermedi ve karanlık basıncaya ka dar yola devam etti. Bunun üzerine oğlu Salim veya başka birisi "Akşam oldu (artık) namazı kıl(dır)" dedi. Bunun üzerine tbn Ömer "Rasûlullah (sav) acele bir iş için yola çıktığında bu iki namazı cemederdi . Ben de bu iki namazı cemedeceğim, yola devarn edin" dedi ve yola devam etti. Şafak kaybolunc a (hayvanından) indi ve iki namazı cemetti,
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Hadisin İsnadları:
139- Ahmed b. Hanbel - ismail - Eyyub - Nâfi - Ibn Ömer .
140- el-Buharî - Saîd b. Ebî Meryem - Muhammed b. Cafer -Zeyd b. Eşlem - (babası) Eşlem - İbn Ömer.
141- el-Beyhakî - Ebû Artır el-Edîb - Ebûbekr el-lsmailî -Musa b. el-Abbâs - es-Sağanî ve Ali b. el-Muğira -Saîd b. Ebî Meryem - Muhammed b. Ca'fer - Zeyd b. Eşlem - Eşlem - Ibn Ömer.
Abdullah b. Ömer'in mevlası Nâfi'den:
"Ibn Ömer Mekke'den yola çıktı ve (hanımı) Safiyye binli Ebî Ubeyd'İn (hasta olduğu) haberi geldi. Bunun üzerine süratini arttırdı, güneş batınca beraberin dekiler den birisi "namazı kılalım!}" dedi. Cevap vermedi ve bir müddet yola devam etti. Bu defa (diğer) arkadaşı tekrar "namazı kılalım}" dedi, yine aldırmadı. Bunun üzerine o arkadaşı. Ibn Ömer'e (ilk olarak) namazı hatırlatana "O böyle davranması ile ilgili, benim bilmediğim birşey bili yor" dedi. İbn Ömer yola devanı etti ve şafak kaybolduk tan bir müddet sonra (hayvanından) indi ve kamet getirdi. Ibn Ömer yolculukt a namaz için nida etmiyor (ezan okumuyor) du. en-Neysâbûrî "... yolculukt a namazlar için..." demiştir. -Ibn Ömer akşam ile yatsı namazlarını cemederek kıldırdı ve sonra: "Rasûlullah (sav) süratle yol aldığı zaman, şafak kaybolduk tan bir müddet sonra akşam ile yatsı namazlarını cemederdi ." dedi. Ibn Ömer yolculuk esnasında hayvanı üzerinde ve hayvanı ne istikamet e dönerse o cihete doğru namazım kılardı. Bu suretle onlara, Rasûlullah (sav}'ın da böyle yapmış olduğunu belirtmek İstiyordu." (Hadisin lafzı ed-Dârakutnî'nindir)
Hadisin İsnadları:
142- ed-Dârakutnt - Ebû Muhammed b. Sâıd ve Ebûbekir en-Neysâbûrî - el-Abbas b. el-Velîd b. Mezyed el-Uzri - el-Velîd b. Mezyed - Ömer b. Muhammed b, Zeyd- Nâfi - Ibn Ömer.
143- ed-Dârakutnî - Ebü Muhammed b. Sâıd - Ubeydilla h b. Sa'd - Amcası (Yakub} - Âsim b. Muhammed - Kardeşi Ömer b- Muhammed - Nâfı - Sâiim - Ibn Ömer.
144- el-Beyhakî - Ebu'l-Hasen Muhammed b. el-Huseyn el-Alevî - Ebû Hârnid Ahmed b. Muhammed b, el-Hasen cl-Hâfız - Muhammed b. Yahya ez-Zuhlî - Hammâd b. Mes'ade - Ubeydilla h h. Ömer - Nâfi - Abdullah b. Ömer
145- el-Beyhakî - Ebûbekr b. el-Hâris el-Fakîh - Ali b. Ömer el-Hâfız - Ebü Muhammed b. Sâıd en-Neysâbûrî - el-Abbâs b. el-Velid b. Mezyed el-Uzrî -el-Veiîd b. Mezyed - Ömer b. Muhammed b. Zeyd -Nâfi - Abdullah b. Ömer
ibn Ömer şöyle demiştir:
"Rasûlullah (sav) süratle yol aldığı zaman akşam ve yatsı namazlarını cemederdi .
(Nâfi'den) rivayet edenlerin ikisi'nin rivayetle rinde, "...•(aksam ve yatsıyı) gecenin dörtte birine kadar tehir ederdi." denmiştir.
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Hadisin İsnadlan:
146- Ahmed b. Hanbel - Abdurrazz ak - Sufyân - Yahya -Ubeydillah b. Ömer ve Musa b. Llkbe - Nâfi - Ibn Ömer.
147- ed-Dârakutnî - Ebû Muhamed b. Sâıd - Abdu'i-A'lâ b. Vâsıl - (H) - ed-Dârakutnî - Ebûbekr en-Neysâbûrî -Abdullah b. Muhammed b. Şâkir - Yalıya b. Âdem
D- CEM-İ SÛRÎ'YE DELALET EDEN HADİSLER
Nâfi' şöyle demiştir:
"Ibn Ömer ile birlikte onun bir arazisine gitmek üzere yola çıktık. Bu sırada birisi geidi ve "(Hanımınız) Safiyye binti Ebî Ubeyd ağır hastadır (son nefesini vermeden önce) yetişmeye bak." dedi. Bunun üzerine süratle yola çıktı. Yanında Kureyş'ten bir adam vardı. Güneş battığı halde na mazı kıldırmadı. Halbuki benim bildiğim o, namazlarını vaktinde kılardı. Geciktiğini görünce "Aüah hayrını ver sin, namaz (kılmayacak mıyız?)" dedim. Bana baktı ve sonra yoluna devam etti. Şafağın son vakti olunca (hayvanından) indi ve akşam namazını kıl(dır)dı. Sonra şafak kaybolunc a yatsı için kamet getirdi ve bize namazı kıldırdı, sonra bize dönerek "Süratle yol aldığı zurnan Rasülullah (sav) böyle yapardı," dedi. .
(Hadisin lafzı Nesâî'nindir.)
Hadisin isnadları
149- en-Nesaî -Mahmud b. Hâlid - el-Veiîd - Ibn Câbir -Nâfi - Ibn Ömer.
150- ed-Dârakutnî - Ebûbekr en-Neysâbûrî - el-Abbâs b. el-Velîd b. Mczyed - el-Velîd b. Mezyed - ibn Câbjr -Nâfi - ibn Ömer
151-ed-Dârakutnî - Muhammed b, Yahya b, Mirdâs - Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - ibrahim b. Musa {b. Yezîd) - {sa b. Yûnus - Ibn Câbir - Nâfi - Ibn Ömer
152- el-Beyhakî - Ebû Abdillah el-Hâfız ve Ebûbekr b. e]-Hasen el-Kâdî - Ebu'l-Abbâs Muhammed b. Yakub -el-Abbâs b. el-Velîd b. Mezyed - el-Velîd b. Mezyed -îbn Câbir - Nâfi - Ibn Ömer
Nâfi ve Abdullah b. Vâkıd'dan:
"Ibn Ömer'in müezzini "namaz (ı kılalım!)" deyince ona "yürü yürü!" dedi. Şafak kaybolmad an önce (hayvanından) indi ve akşam namazmı kıldırdı. Sonra şafak kaybolunc aya kadar bekledi ve yatsıyı kıldırdı. Sonra: "Rasûlııllah (sav) acelesi olduğu zaman benim yaptığım gibi yapardı." dedi. Ibn Ömer o gün ve gecesinde üç günlük yol katetti."
Hadisin İsnadları:
153- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Muhammed b. Ubeydîllah el-Muhâribl - Muhammed b. Fuday! - Fudayl (b, Gazvân) - Nâfi - Übn Ömer
154- Ebû Dâvud - ibrahim b. Musa er-Râzî - Isa - tbn Câbir - Nâfi - tbn Ömer Bu hadisi Abdullah b. el-Alâ' da Nâfi'den rivayet etmiştir.
155 ed-Dârakutnî - el-Huscyn b. îsmail - Yusuf b. Musa -Vekî' ve Cerîr b. Abdılhâmid (Lafız Vekîe aittir) - el-Fudayl b. Ğazvâ;n - Nâfi - tbn Ömer.
156- ed-Dârakutnî - Muhammed b. Nuh el-Cundisabûrî -Harun b. Ishak - Muhammed b. Fudayl - (H) - ed-Dârakutnî - Muhammed b. Yahya b. Mirdâs - Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Muhammed b. Ubeyd el-Muhâribî - Muhammed b. Fudayl - Fudayl b. Gazvân -Nâfi ve Abdullah b. Vâkıd - Ibn Ömer
Nâfi'den :
İbn Ömer ile Mekke'den yola çıktık. (Hanımının haberi nin geldiği) o gece, akşam vakti girinceye kadar yol aldık ve onun namazı unuttuğunu zannedere k ona namazı hatırlattık, aldırmadı ve neredeyse şafağın kaybolacağı es nada (hayvanından) indi ve (akşamı) kıldırdı. Sonra şafak kayboldu ve yatsıyı kıldı. Sonra bize döndü ve "Süratle yol aldığımız zaman Rasûlullah ile böyle yapardık," dedi. (Hadisin lafzı Nesaî'nindir.)
Hadisin senedleri-
157- en-Nesaî - Kuieybe b. Said - el-Attâf - Nâfi - Ibn Ömer
158- et-Tahavî - Yezîd b. Sinan - Ebu Amir el-Akadî - el-Attâr b. Hâlid - el-Mahzûmî - Nâfi - Ibn Ömer
159- ed-Darakûmî - el-Huseyn b. ismail - Ahmed b. Mansûri - Ibn ebi Meryem - Attâf. b. Hâlid - Nâfi - Ibn Ömer
Salim, Abdullah b, Ömer'den söyle nakletmek tedir: "Süratle yol aldığı zaman Rasûlullah (sav)'ın, yatsı İle cemedesiy e kadar akşam namazını tehir ettiğini gördüm" Salim sövle demiştir-
Salim şöyle demiştir.
"Abdullah (b. Ömer) de süratle yol aldığı zaman böyle yapardı: Akşam için kamet getirir ve üç rekat kılar sonra selam verir, biraz bekier ve yatsı için kamet getirip iki rekat olarak (yatsıyı) kılar sonra selam verirdi. Ne akşam ile yatsı arasında ne da yatsı'dan sonra nafile kılardı. Gece leyin nafile kılıncaya kadar (başka) nafile kılmazdı.
(Hadisin lafzı Buharî'ye aittir.)
Hadisin isnadları
160- el-Buhari - Ebu'l-Yeman - Şuayb - ez-Zuhrî - Salim -Abdullah b. Ömer.
161- Müslim - Harmele b. Yahya - tbn Vehb - Yunus - Ibn Şihâb - Salim b. Abdiilah - Abdullah b. Ömer.
102- Ebû Avâne - Ebû Eyyub el-Behranî - Yezid b. Abdirab-bih - Muhammed b. Harb - ez-Zubeydî - ez-Zuhrî - Sa lim - ibn Ömer. (Değişik lafızlarla). .
163- el-Beyhakî - Ebû Abdiilah el-Hâfız ve Ebû Saîd b. Ebi Amr - Ebû Muhammed Ahmed b. Abdiilah ei-Muzenî -Ali b. Muhammed b. Isa - Ebu'l-Yeman - Şuayb b. ebî Hamze - ez-Zuhrî - Salim - Abdullah b,
el-Huzeyl'den:
"Rasûlullah (sav) yolculuk esnasında iken öğleyi tehir etti, ikindiyi de öne alıp ikisini cemetti. Keza akşamı te-hİr, yatısıyı da öne alarak ikisini cemedip kıldırdı."
Hadisin İsnadı:
Ebu Dâvud (et-Tayalisî) - Şu'be - EbÛ Kay.s - el-Huzeyl
Ömer b, Ali'den:
"Hz. Ali yolculukt a önce akşamı kıldırır, sonra yatsı vaktim bekler ve aksamın arkasından yatsıyı kıidınr ve 'Rasûlullah (sav)'ın böyle yaptığını gördüm, derdi."
Hadisin İsnadı:
-ibn Ebî Şeybe - Ebû Usâme - Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Ali - Babası (Muhamrned) - Dedesi (Ömer b. Ali) - Ali.
Ömer b, Ali'den:
"Hz. Ali yola devam eder, güneş batıp karanlık çökünce (hayvanından) iner akşamı kıldırır, arkasından da yatsıyı kıldırır ve : "Rasûlullah (sav)'ın böyle yaptığını gördüm."derdi.
Hadisin İsnadı:
166- Abdullah b. Ahmed b. Hanbel - îbn Ebî Şeybe - Ebû Usâme - Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Ali - Ba bası (Muhammed) - Dedesi (Ömer b. Ali) - Ali (b. Ebî Talib).
Hz. Aişe'den (ra):
"Rasûlullah (sav) yolculukt a iken, öğleyi tehir, ikindiyi ta'cil; akşamı tehir, yatsıyı ta'cil ederdi. (Hadisin lafzı îbn Ebi Şeybe'ye aittir.)
Hadisin İsnadlari:
167-lbn Ebi Şeybe - Vekî' - Muğîra b. Zİyad - Ata - Âise .
168- et-Tahavî - Fehd - el-Hasen b, Bişr - el-Muâfî b. traran
- Muğira b. Ziyad el-MavsıIÎ - Ata b. Ebî Rabâh - Âişe
Ebû Saîd el-Hudrî'den:
"Rasûlullah (sav) öğle îie ikindiyi, akşam ile yatsıyı ce-metci: Akşamı tehir ve yatsıyı ta'cil etti ve ikisini birlikte kıl(dır)dı."
Hadisin İsnadı:
169- et-Taberanî bunu "el-Evsaf”ında. rivayet etmiş ve Muhammed b. Abdilvahh ab el-Harisî'nin teferrüd ettiğini söylemiştir. el-Bezzâr da "Rasûlullah (sav) yolculukt a iki namazı cemederdi ." şeklinde muhtasar olarak ri vayet etmiş ve "Ebû Saîd el-Hudrî hadisinin bii-digimiz yegane tariki budur." demiştir. Muhammed b. Abdilvahh ab sika ve ibadetle meşhurdur. Ben (el-Heysemî) derim ki; Diğer raviJeri sikadırlar.".
Abdullah b. Mes'ud'dan:
"Rasûlullah (sav) akşam ile yatsıyı cemederdi . Akşamı son anına kadar tehir, yatsıyı da ilk anma kadar ta'cil eder di.
Hadisin İsnadı
170- et-Taberanî bunu "el-Mu'cemu'l-Kebît"inde rivayet etmiştir, isnadında Ebû Mâlik en-Nahaî vardır ki, zayıftır.
Enes b. Mâlik'den:
“Enes yolculukt a iki namazı cemetmek isterse öğleyi son anına tehir eder ve öyle kılardı, İkindiyi de ilk anında kılardı. Akşamı son anında kılar, yatsıyı da ilk anında kılar ve "Rasûlullah (sav) yolculukt a iki namazı bu şekilde cem ederdi." derdi."
Hadisin İsnadı:
171- Bu hadisi el-Bezzar rivayet etmiştir. Hadisin is nadında îbn Ishak vardır ve sikadır. Lakin mudellisd ir
E- HEM CEM-İ SÛRÎ'YE HEM DE CEM-İ HAKÎKÎ'YE HAMLEDİLMESl MÜMKÜN OLAN HADÎSLER
Nâfi'den:
Ibn Ömer iki namazı sadece bir kere cemetmiştir. Ken disine (hanımı) Safiyye binti Ebî Ubeyd'in hasta olduğu ha beri geldi, ikindi namazını kıldıktan sonra yola çıktı ve yüklerini atarak süratle yol almaya başladı. Akşam vakti oluncaya kadar yola devanı etti. Arkadaşlarından birisi kendisine namazı hatırlattı, fakat ona bir cevap vermedi. Sonra diğeri hatırlattı, ona da cevap vermedi. Sonra üçüncüsü de (namazı) hatırlatınca: "Ben süratle yol aldığı zaman Rasfllull ah (sav)'ın iki namazı ccmedince ye kadar bu (akşam) namazı(nı) tehir ettiğini gördüm." dedi.
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Hadîsin İsnadlari;
172- Ahmed b. Hanbel - Abdurrazz ak - Ibn Cureyc - Nâfi - Ibn Ömer.
Kesîr b. Kâravendâ'dan:
Salim b. Abdillah'a babasının yolculukt a ne şekilde na maz kıldığını (yani) yolculukt a namazlarını cemedip et-medeğini sordum. (Şöyle) dedi: Safiyye binti Ebi Ubeyd onun hanımıydı. O sırada kendisine aid bir tarlada bulunan (kocası) Ibn Ömer'e şöyle bir mektup geldi: "Ben dünyadaki günlerimin sonuncusu nu, ahirettek ilerin de il kini yaşıyorum.." Bunun üzerine (hayvanına) bindi ve (hanımına) yetişmek için süratle yol almaya başladı. Öğle vakti olunca müezzin ona: "Ey Ebu Abdİrrahman namaz(ı kılalım)" dedi. Ona aldırmadı, îki namazın arası bir vakit olunca (hayvanından) indi ve "Kamet getir, selam ver diğinde tekrar getir." dedi. Sonra namazları kıldı. Sonra güneş batasıya kadar yola devam etti. "Güneş batınca" müezzin, "Namaz" dedi. "Öğle ve ikindi namazlarında yaptığın gibi yap(acağız)." cevabını verdi ve yoluna devam etti. Yıldızlar (iyice ortaya çıkıp) karmakarışık bir halde görününce indi ve müezzine: "Kamet getir, selam ver diğim zaman tekrar kamet getir." dedi ve namazları kıldırdı. Sonra bize dönüp: "Rasûlullah (sav) 'birinizin yetişememekten korktuğu bir iş olur (da süratle yol almak mecburiye tinde kalır)sa, namaz(lar)mı bu şekilde kılsın1 buyurdu." dedi.
Tebuk senesi Rasûlullah ile beraber yola çıktık. Rasûlullah öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazlarını cemediyor du. Bir gün namazı tehir etti, sonra dışarı çıktı ve öğle ile ikindiyi cemederck kıldırdı, sonra girdi. Sonra tekrar çıktı ve akşam ile yatsıyı cemederek kıldırdı. Sonra şöyle buyurdu: "İnşAllah yarın Tebük kaynağına vara caksınız. Güneş yükselmeden oraya varmayın. Oraya varanlar, ben gelinceye kadar suya dokunmasın,"
Oraya vardığımızda iki kişinin bizden önce gelmiş olduğunu ve suyun azar azar akmakta olduğunu gördük. Rasûlullah onlara, suya dokunup dokunmadıklarını sordu, onlar da, "-Evet (dokunduk)" dediler. Rasûlullah da onlara ağır sözler söyledi, sonra insanlar elleriyle azar azar su alıp bir kab içerisine topladılar. Sonra Rasûlullah bu kap taki su ite yüzünü ve ellerini yıkadı ve bu suyu kaynağa döktü. Bunun üzerine kaynağın suyu çoğaldı, insanlar da su ihtiyaçlarını giderdiler. Sonra Rasûlullah şöyle buyurdu: "-Ey Muâz, eğer ömrün olursa, yakında buraların hep. bahçelerle dolduğunu göreceksin."
Hadisin İsnadları:
1- Mâlik - Dâvud b. el-Husayn - el-A'rac - Ebû Hurayra. Kasru's-Salât l, Hadis no: 1(1/143)
2- Mâlik - Ebu'z-Zubeyr el-Mekkî - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel. Kasru's-Salât l, Hadis no: 1(1/143)
3- eş-Şâfiî - Mâlik - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel. (Musned), s. 343-344, el-Umm: 1/77
4- Abdurrazz ak - Mâlik - Dâvud b. el-Husayn - el-A'rac -Ebû Hurayra. 11/545, Hadis no: 4397
5- Abdurrazz ak- Sufyân es-Sevri - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel. 11/545, Hadis no: 4397
6- Abdurrazz ak - Mâlik - Ebu'z-Zubeyr el- Mekkî -Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel".11/545,546, Hadis no:4399
7- Ibn Ebi Şeybe - ALi b. Mushir - ibn Ebi Leylâ - Ata -Câbir (muhtasar).
8- Ibn Ebi Şeybe - Vekî' - Sufyân - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl Âmir b. Vasile - Muâz b. Cebel8 (Muhtasar).
9- Ahmed b. Hanbel - Abdurrazz ak - Sufyân ve Ebû Ahmed -Sufyân - Ebu'z-Zubeyr - Ebu't-Tufeyl - Muâz b. Cebel (Muhtasar).
10- Ahmed b. Hanbel - Hammad b. Halid - Hişam b. Sa'd -Ebu'z-Zubeyr- Ebu't-Tufeyl - Muâz b. Cebel10 (Lafız daki az bir farkla muhtasar olarak).
Muâz b. Cebel'den: "Tebük gazvesind e Rasûluüah ile birlikte çıktık. Öğleyi son vaktinde, ikindiyi ilk vak tinde kıldırarak namazları cemediyor du. Sonra yola de vam ediyor, akşamı son, yatsıyı da ilk vaktinde kılarak cemediyor du. Sonra "Yarın inşaallah Tebuk kaynağına varacağız... ilah.) dedi. et-Taberanî bunu el-Evsat'ında rivayet etmiş ve "Bunu Ebû Sevbân'dan yalnız Gusn b. ismail rivayet etti" demiştir. Muhammed b. Gâlib de bununla teferrüd etmiştir.” el-Heysemî: II/l60
Muâz b. Cebel şöyle demiştir:
Rasûlullah (sav) çıkmış olduğu bir gazvede -ki bu Tebük ğazvesiydi- öğle ile İkindi ve akşam ile yatsı na mazlarını cemediyor du. (Hadisi Muâz'dan rivayet eden Ebu't-Tuf'eyl) söyle dedi: "Muâz'a Rasûlullah (sav)'ın böyle yapmasındaki gaye nedir? diye sordum', "Ümmetine zorluk olmasın diye" cevabını verdi.
(Hadisin lafzı Ebû Dâvud et-Tayâlisî'ye aittir.)
B- BENU MUSTALIK GAZVESİ ESNASINDA İKİ NAMAZIN CEMİ
Abdullah b. Amr b. el-As şöyle demiştir:
"Rasûlullah (sav) Benî Mustahk gazvesind e iki namazı cemetti."
(Hadisin lafzı ibn Ebî Şeybe'nindir).
Ebu'z-Zubeyr'den:
"Câbir'e: 'Rasûluliah (sav) akşam ile yatsıyı cemetti mi? diye sordum.' 'Evet Benî Mustahk gazvesine çıktığımızda' cevabını verdi,"
Hadisin İsnadları;
- Ibn Ebî Şeybe - Ebû Hâlid el-Ahmer - Haccâc - Amr b. Şuayb -Muhammed b. Abdullah b. Amr b. el-As - Abdullah b. Amr b. el-As 11/458
- Ahmed b. Hanbel - îbn Sumeyr - Haccâc - Amr b. Şuayb - Muhammed b. Abdillah b. Amr b. el-As - Abdullah b. Amr b. el-As Hanbel: 11/179-180
C- İKİ NAMAZI, İKİ VAKİTTEN BİRİSİNDE CEM'ETMEYLE İLGİLİ HADİSLER
Muâz b. Cebel'den:
"Tebuk gazvesind e idi. Rasûlullah güneş zeval vaktine erişmeden önce yola çıkarsa öğle namazını ikindi namazına biliştirip cemederek kıldırırdı. Güneşin zeval vaktinden sonra yola çıktığı takdirde ise öğle ile ikindiyi cem ede rek kıldırır sonra hareket ederdi. Akşam namazının vakti girmeden yola çıktığı zaman, akşam namazını yatsı na mazıyla birlikte kıldırasıya kadar tehir ederdi. Akşam na mazı vakti girdikten sonra yola çıkarsa yatsıyı öne alır ve aksam ile birlikte kıldırırdı."
(Hadisin lafzı Ebû Dâvud es-Sicistânî'ye aittir.)
Ebû Dâvud; "Bu hadisi bir tek Kuteybe rivayel etmiştir." demiştir.
Hadisin İstıadlari:
-Ahmed b. Hanbel - Kuteybe b. Saîd - Leys - Yezîd b. Ebî Habîb - Ebu't-Tufeyl - Muâz b. Cebel. V, 241-
Nâfi şöyle demiştir:
Ibn Ömer ile birlikte Mekke'den yola çıktık. Berabe--rinde Hafs b. Asım b. Ömer ve Musâhık b. Arar b. Hıdâş vardı. Bu sırada güneş battı ve o ikisinden birisi "Namaz!" dedi, o ise buna ses çıkarmadı. Sonra diğeri "Namaz!" dedi, ona da ses çıkarmadı. Nâfi dedi ki: Ben de ona "Namaz!" de*dim; "Ben Rasûlullah'ı gördüm, yolculuğa çıktığında acelesi varsa bu iki namazı cemederdi . Ben de ikisini (akşam ve yatsıyı) cemetmek istiyorum ." cevabını verdi. (Nâfi) Bir kaç mil yo! aldık, sonra (hayvanından indi") ve namazı kıldırdı.
Yahya şöyle demiştir: "Nâfi bu hadisi bana başka bir defa rivayet etliğinde ise söyle dedi: "Gecenin dörtte bi rine yakın bir müddet yol aldık, sonra indi ve namaz kıl(dır)dı."
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Nâfi' şöyle demiştin '
Abdullah b. Ömer, Hafs b. Âsim ve Musâhık b. Amr ile beraberdi m. Güneş batınca Ibn Ömer'e "Namaz!" denildi, o yine yola devam etti. Tekrar "Namaz!" denildi, bunun üzerine "Rasûlullah yola çıktığında acelesi varsa bu namazı (akşam) tehir ederdi. Ben de onu tehir etmek istiyorum ." dedi. (Nâfi') Gecenin yansı veya yarısına yakın bir müddet yola devam ettik. Sonra (hayvanından) indi ve namazı kıl(dır)dı.
{Hadisin bu lafzı ibn Huzeyme'ye aittir.)
Hadisin İsnadları:
- Abdurrazz ak - Abdulaziz b. Ebî Ravvâd - Nâfi - ibn Ömer 11/546, Hadis no: 4400
- Abdurrazz ak - tbn Cureyc - Nâfi - Ibn Ömer,
- Abdurrazz ak - Ma'rner - Eyyüb ve Musa b. Ukbe - Nâfi- Ibn Ömer.
- Ahmed b. Hanbel - ismail - Eyyûb - Nâfi - ibn Ömer
- el-Buharî - Ali b. Abdillah - Sufyân - ez-Zuhrî - Salim -ibn Ömer, Ebvabu't-Taksir 13, (11/46
- el-Buharî - Saîd b. Ebî Meryem - Muhammed b. Ca'fer -Zeyd b. Eşlem - İbn Ömer
- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Süleyman b. Dâvud el-Atekî- Hammâd - Eyyûb - Nâfi' - Ibn Ömer , Hadis no. 1207
- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Muhamed b. Ubeydilla h el-Muhâribî - Muhammed b. Fudayl - Fudayl b. Gazvân -Nâfi - tbn Ömer.
İbn Abbâs'dan:
(İbn Abbâs) "Size Rasûlullah (sav)'ın yolculukt a nasıl na maz kıldığını anlatayım mı?" dedi. Biz de "Evet (anlat)" de dik. Ibn Abbâs da şöyle dedi: "Eğer (yolculuk sırasında)
konaklamış ve o esnada güneş de zeval vaktine gelmişse (hayvanına) binmeden önce öğle ile ikindi namazlarını cemederdi . Şayet konakladığı sırada henüz güneş zeval vaküne erişmemişse, yola devam eder, ikindi vakti olunca (hayvanından) iner ve öğle ile ikindiyi cemederdi . (Aynı şekilde) eğer konakladığı sırada akşam namazının vakti girmiş ise akşam İle yatsı namazlarını cemederdi . Konak ladığı sırada akşam namazının vakti girmemişse yola devam eder, yatsı vakti girince iner ve ikisini cemederdi ." (Hadisin lafzı Abdurrazz ak'a aittir.)
Hadisin İsnadları:
- Abdurrazz ak - îbn Güreye - Huseyn b. Abdillah b. Abbâs - tkrime ve Kurayb - Ibn Abbâs. Bu hadisi zikrettik ten sonra Abdurrazz ak şöyle demiştir "el-Mikciâm bana şöyle dedi: "Biz bu hadisi Ibn Cureyc'den işitmedik. Bunu senden başkası da ri vayet etmedi."
- ed-Dârakutnî - Ebûbekr en-Neysâbûrî - el-Hasen b. Yahya el-Curcânî - Abdurrazz ak - ibn Güreye - Huseyn b. Abdillah b. Ubeydilla h b. Abbâs - Ikrime ve Kurayb -Ibn Abbâs
- (89 no'lu hadis) Haccâc - Ibn Güreye - Huseyn - Kurayb - Ibn Abbâs tarikiyle ve,
- Osman b. Ömer - Ibn Güreye - Huseyn - tkrime - İbn Abbâs tarikiyle de rivayet edilmiştir
- Yine (89 nolu hadis) Abdulmecîd - Ibn Güreye - Hişâm b. Urve - Huseyn - Kurayb - Ibn Abbâs'dan rivayet edil miştir92.
(89-90-91-92) no'lu senedleri n ravilerînin hepsi de sikadırlar. Hadisin illeti sadece Huseyn b. Abdİllah'tan ileri gelmekted ir. Tirmizî'nin hadisin Hasen olduğunu söylediği nakledili rse de bu mutâbaat cihetiyle dir. Bu husus ibn el-Arâbî'nin gözünden kaçmış ve hadisin is nadının sahih olduğunu söylemiştir. Fakat hadisin başka isnadları da vardır. Bunlar:
-Yahya b. Abdilhami d el-Hımmânî Musnedind e Ebû Halid el-Ahmer - el-Haccac - el-Hakem - Miksem - Ibn Abbâs tarikiyle ve:
- el-Kâdî ismail (b- Ishak) "el-Ahkâm"ında ismail b. ebî Uveys - kardeşi (Abdulhami d b. Ebî Uveys)- Süleyman b, Bilâl - Hişâm b. Urve - Kurayb - Ibn Abbâs tarikiyle tahric etmişlerdir'
- el-Beyhakî - Ebu'l-Huseyn b. Ali Muhammed b. Abclillah b, Bişrân el-Adİ - Ebû Cafer Muhammed b. Amr er-Razzâz - Abdullah b. Ravh - Osman b. Ömer - Ibn Cu-reyc - Huseyn - Ikrime - Ibn Abbâs
- el-Beyhakî - Ebûbekr b. el-Hâris ei-Fakih - Alı b. Ömer el-Hâfız - Ebûbekr en-Neysâburî - el-Hasen b. Yahya el-Curcanî - Abdurtazz ak - Ibn Güreye - Huseyn b, Abdillah b. Ubeydilklı b. Abbâs - Ikrime ve Kurayb -Ibn Abbâs
Ibn Abbâs şöyle demiştir:
"Size Rasululla h'ın yolculukt a nasıl namaz kil(dır)dığını anlatayım mı? Eğer konakladığı esnada güneş zeval vaktine erişmişse, zeval vakti içerisinde Öğle ile ikindiyi cemederdi . Güneşin zeval vaktine erişmesinden önce hareket etmişse, öğle namazım ikindinin vaktinde ikindi ile bir likte kıldırıncaya kadar tehir ederdi.
(Kurayb) "Zanneders em (Ibn Abbâs) akşam ile yatsı na mazları hakkında da böyle söylemişti" demiştir.
Hadisin isnadı:
97- eş-Şâfiî - îbn Ebi Yahya - Huseyn b. Abdillah b. Ubey-dillah b. Abbâs - Kurayb - Ibn Abbâs^7
Enes b. Mâlik şöyle demiştir:
"Rasûİullah (sav) güneşin zevali vaktinden önce hareket ederse öğleyi ikindi vaktine tehir eder sonra (hayvanından) iner ve iki namazı cemederdi . Şayet hareket etmeden önce güneş zeval vaktine erişmişse, öğle na mazını kıldırır ve sonra yola devam ederdi.
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Ebû Davud es-Sicistânî'nin rivayetin de ise "... ve akşam namazını da şafak kaybolunc a yatsı ile birlikte cemetmek üzere tehir ederdi" ilavesi vardır.
Hadisin Isnadları
- Ahmed b. Hanbel - Kuteybe b. Saîd - el-Mufaddal b. Fadâle - Ukayî- İbn Şihâb (ez-Zuhrî) - Enes b. Mâlik98.
- Ahmed b. Hanbei - Yahya b. Geylân - el-Mufadda! b. Fadâle - Ukayl - ibn Şihâb - Enes b. Mâlik ".
- el-Buharî - Hassan e!-Vâsıtî - el-Mufaddal b. Fadâle -Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik.
- el-Buhari - Kuteybe b. Saîd - el-Mufaddal b. Fadâle -Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik.
- Ebû Dâvud (es-S içi st anî) - Kuteybe ve İbn Vehb - el-Mufaddal b. Fadâle - ükayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik
Enes b. Mâlik'den:
"Rasûlullalı (sav) süratle yol almak istediğinde öğle na mazını ikindinin İlk vaktine tehir eder ve iki namazı cem-ederdi. Aksam namazını da şafak kaybolunc a yatsı İle cemedesiy e kadar tehir ederdi.
(Hadisin lafzı Ebû Avâne'nindir.)
Hadisin İsnadları
- Müslim - Muhamed b. el-Musennâ - Yahya b. Ubey-dillah - Nâfi - ibn Ömer.
- Müslim - Ebû Tâhir ve Amr b. Sevvâd - tbn Vehb - Câ bir b. ismail - Ukayl - ibn Şihâb - Enes b. Mâlik108.
- Müslim - Harmele b. Yahya - tbn Vehb - Yûnus - ibn Şihâb - Salim b. Abdillah - İbn Ömer.
- en-Nesâî - Amr b. Osman - Bakıyye - İbn ebî Hamze -(H) - en-Nesâî - Ahmed b. Muhammed b. el-Muğîra -Osman (Lafız Osman'ındır) - Şuayb - ez-Zuhrî - Salim -ibn Ömer
- en-Nesâî - Amr b. Sevvâd b. el-Esved b. Amr - tbn Vehb - Câbir b. ismail - Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik
Abdullah b. Dînâr şöyle demiştir:
"Ben Abdullah b. Ömer ile beraber iken güneş battı, biz yola devam ettik. Akşam olduğunu görünce (ona) "Namaz!" dedik. O yine şafak kaybolasıya ve yıldızlar ortaya çıkıncaya kadar yola devam etti. Sonra (hayvanından) indi ve iki namazı cemederek kıldırdı. Sonra da: "Süratle yol aldığı zaman Rasûlullah (sav)'ın benim gibi namaz kıldırdığını gördüm" dedi. Yani iki namazı gece olduktan sonra cemettiğini söyledi.
ismail b. Abdirrahm an b, Zueyb, ibn Ömer'in namazları şafak kaybolduk tan sonra cemelüğini söylemiştir.
Hadîsin İsnadları
- Ebû Dâvud - Abdulmeli k b. Şuayb - Ibn Vehb - el-Leys
- Râbî'a - Abdullah b. Dînâr - Abdullah b. Ömer
- el-Beyhakî - Ebu'I-Huseyn Muhammed b. el-Huseyn b. el-Fadl el-Kattân - Abdullah b. Cafer b. Deresteve yh -Yakub b. Sufyân - Ebû Salih ve Ibn Bukeyr - e!-Leys b. Sa'd - Rabîa b. Ebî Abdirrahm an - Abdullah b. Dînâr
-Abdullah b. Ömer.
îbn Ebî Zueyb el-Esedî şöyle demiştir:
"Ibn Ömer ile birlikte Hırna'ya doğru yola çıktık. Bu sırada güneş battı. Fakat biz ona (hayvanından) in de namaz kılalım." demeye çekindik. Ufkun beyazlığı ve yatsının karanlığı gidince (hayvanından) indi ve üç rekaî (akşam na mazı) kıldırdı, sonra selam verdi, sonra iki rekat (yatsı na mazı) kıldırdı. Sonra bize döndü ve "Rasûlullah(sav)rın bu şekilde yaptığını gördüm." dedi."
(Hadisin lafzı eş-Şâfiî'nindir)
Hadisin İsnadları:
- eş-Şâfiî - Sufyân b, Uyeyne - Ibn Ebî Necîh - tsmail b. Abdirrahm an (İbn ebî Zueyb) el-Esedî - Ibn Ömer
- el-Humeydî - Sufyân - tbn ebî Necîh - ismail b. Abdir rahman b. Zueyb el-Esedî - Ibn Ömer
- el-Beyhakî - Ebû Zekeriyyâ b. Ebî Ishak el-Muzekkî - Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub - er-Râbî1 b. Süley man - eş-Şâfiî - Sufyân b. Uyeyne - (H) - el-Beyhakî -Ebû Muhamrned Cenah b. Nezîr b. Cenah el-Kâdî -Ebû Cafer Muhammed b. Ali b. Duhaym - Ahmed b. Hâzim - el-Fadl b. Dukeyn - İbn Uyeyne - îbn Ebî Necîh - ismail b. Abdirrahm an b. Zueyb - îbn Ömer
Esed b. Abdiluzzâ kabilesin den ismail b. Abdirrahm an b. Zueyb şöyle demiştir:
"Ibn Ömer ile Hımâ'ya doğru yola çıktık. Güneş batınca ona "Namaz(ı kılmıyor muyuz?) demekten çekindik. Ufkun beyazlığı ve yatsının karanlığı gidince indi ve önce üç son ra da İki rekat olarak bize namazı kıldırdı ve bize dönerek; "Rasûlullah (sav) ın bu şekilde yaptığını gördüm." dedi."
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbele aittir.).
Hadisin İsnadları:
- Ahmed b. Hanbel - Sufyân - Ibn Ebî Necîh - ismail b. Abdirrahm an b. Zueyb - İbn Ömer.
- en-Nesâî - tshak b. ibrahim - Sufyân - Ibn ebî Necîh -ismail b. Abdirrahm an - Ibn Ömer.
- et-Tahavî - Fehd - El-Hiinmânî - Ibn Uyeyne - Ibn Ebî Necîh - tsmail b. Abdirrahm an - Ibn Ömer.
Ibn Ömer akşam ve yatsı namazlannı şafak kaybolduk tan sonra cemederdi . O, Rasûlullah (sav)'m bu iki namazı süratle yol aldığı zaman cemettiğini söylemiştir."
Hadisin İsnadı:
-Ahmed b. Hanbel - Ishak b. Yûnus el-Ezrak - Ubeydil-lah b. Ömer - Nail' - Ibn Ömer
Nâfi'den:
Ibn Ömer süratle yol aldığı zaman, şafak kaybolduk tan sonra akşam ve yatsı namazlarını cemeder ve "Suratla yol aldığı zaman Rasûlullah (sav) akşam ve yatsı namazlarını cemederdi" derdi.
Hadisin İsnadı:
- Müslim - Muhammed b. el-Musennâ - Yahya b. Ubeydilla h - Nâfi – îbn
Ibn Abbâs şöyle demiştir:
"Rasûlullah yolculuğu çıkar da süratle yol alırsa, güneş zeval vaktine erişmeden yola çıkmışsa ikindinin ilk vakti girinceye kadar öğleyi tehir eder, sonra (hayvanından) iner ve iki namazı cemederek kıldırırdı. (Keza) akşam na mazını da şafak'ın kaybolduğu belli olasıya kadar tehir eder, sonra iner ve aksam ile yatsı namazlarını cemederek kıldırırdı.
Hadisin İsnadı
- Bunu et-Taberânî "el-Et'sal" ında rivayet etmiştir. Rav-ileri arasında Ebû Ma'şer Necîh vardır. Hakkında çok şeyler söylenmiştir. Bazıları onun sika olduğunu söylemiştir
Ibn Abbâs şöyle demiştir:
"Güneş zeval vaktine erişmişse, Rasûlullah (sav) öğle ve ikindiyi cemederek kıldırırdı. Şayet zeval vaktinden önce hareket etmişse öğleyi tehir eder ve ikindi vaktinde (ikindiyle beraber) kıldınrdı."
Hadîsin İsnadları
- ed-Dârakutnî - Muhammed b. el-Kâsım b. Zekeriyyâ ei-Muhanbî - Ebû Saîd el-Eşecc - Ebû Hâlid el-Ahmer - tbn Aclân - Huseyn b. Abdillah - Ikrime - Ibn Abbâs
- ed-Dârakutnî - el-Abbâs b. Abdissemî el-Haşimî - eî-Huseyn b. el-Heysem b. Mâhân - Ebu'r-lîâbî' - Halid b. Abdisselâm - Musa b. Râbî'a - Ibn el-Hâd - Huseyn b. Abdillah - Ikrime - Ibn Abbâs!.
- el-Beyhakî - Ebû Amr el-Edîb - Ebûbekir el-!smâilî -Cafer el-FLryâbî - Ishak b. Râhaveyh - Şebâbe b, Sevvâr - el-Leys b. Sa'd - Ukayl - Ibn Şihâb - Enes b. Mâlik.
Enes b. Mâlik'den:
Rasûlullah (sav) süratle yol aldığı zaman, öğleyi ikindi nin ilk vaktine tehir eder ve ikisini cemederdi . Akşamı da tehir eder ve şafak kaybolduğu zaman yatsı ile birlikte (cemederek) kıldınrdı.
(Hadisin lafzı Müslim'indir.)
Hadisin İsnadları
130- Müslim- Ebıi Tahir ve Amr b. Sevvad - İbn Vehb -Câbir b. ismail - Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik.
131- Ebû Avâne - Yûnus b. Abdıl'-A'lâ ve Ebû Ubeydülah - İbn Vchb - Câbir b. ismail - Ukayl b. Halici - İbn Şİhâb - Enes b. Mâlik.
132- el-Beyhakî - Ebû Abdillah el-Hâfız ve Ebûbekr Ahmed b. el-Hasen el-Kâdî ve başkaları - Ebıı'l-Abbâs Mu-hamed b. Yakub - Bahr b. Nasr - İbn Vehb - Câbir b. ismail - Ukayl - İbn Şihâb - Enes b. Mâlik
Enes b. Mâlik'den:
"Rasululah (sav) yolculukt a iki namazı cemetmek iste diği zaman ikindinin ilk vakti giresiye kadar Öğleyi tehir eder, sonra ikisini cemederdi .
(Hadisin lafzı Müslim'indir.)
Hadisin tsnadları
133- Müslim - Amr en-Nâkıd - Şebâbe b. Sevvâr el-Medâyinî - el-Leys - Ukayl b. Hâlid - ez-Zuhrî - Enes b. Mâlik-".
134- Ebû Avâne - Isa b. Ahmed el-Belhî - Şebâbe b. Sevvâr - ei-Leys -Ukayl - İbn Şihâb - Enes13''.
135- ed-Dârakutnî - el-Huseyn b. ismail - el-Hasen b. Mu-hammed b. es-Sabbâh - Şebâbe - ei-Leys - Ukayl - İbn Şihâb - Enes.
136- ed-Dârakııtnî - Ali b. Muharhed el-Mısrî - Hâşim b. Yûnus el-Kassâr - Abdullah b. Salih - el-Mufaddal ve el-Leys ve !bn Lehîa - Ukayl - İbn Şihâb - Enes".
137- el-Beyhakî - Ebû Abdillah el-Hâfız - Ali b. Ömer b. Mehdî el-Hâfız - el-Huseyn b. ismail - el-Hasen b. Muhamed b. es-Sabbâh - Şebâbe - el-Leys b. Sa'd -Ukayl - İbn Şİhâb – Enes
Nâfi'den:
"Mekke'de iken İbn Ömer'e, (hanımı) Safiyye'nin duru munun ağır olduğu haber verildi. "Bunun üzerine güneş batıp yıldızlar ortaya çıkasıya kadar yol aldı ve "Rasûlullah (sav) acele bir is. için yola çıktığında, bu iki (akşam ve yatsı) namazı cem ederdi." dedi ve yoluna devam etti. Nihayet şafak kaybolunc a (hayvanından) indi ve iki namazı cemetti.
Hadisin İsnadı:
138- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Süleyman b. Dâvud el-Atekî - Hammâd - Eyyûb - Nâfi - ibn Ömer
Nâfİ'den:
"Ibn Ömer (hanımı) Safıyye'nin durumunun ağır olduğu haberini aldı ve o gece üç gecelik yolu katetti. Akşam vak ti giresiye kadar yoluna devam etti. Ben ona: "Namaz(ı kılalım)" dedim. Cevap vermedi ve karanlık basıncaya ka dar yola devam etti. Bunun üzerine oğlu Salim veya başka birisi "Akşam oldu (artık) namazı kıl(dır)" dedi. Bunun üzerine tbn Ömer "Rasûlullah (sav) acele bir iş için yola çıktığında bu iki namazı cemederdi . Ben de bu iki namazı cemedeceğim, yola devarn edin" dedi ve yola devam etti. Şafak kaybolunc a (hayvanından) indi ve iki namazı cemetti,
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Hadisin İsnadları:
139- Ahmed b. Hanbel - ismail - Eyyub - Nâfi - Ibn Ömer .
140- el-Buharî - Saîd b. Ebî Meryem - Muhammed b. Cafer -Zeyd b. Eşlem - (babası) Eşlem - İbn Ömer.
141- el-Beyhakî - Ebû Artır el-Edîb - Ebûbekr el-lsmailî -Musa b. el-Abbâs - es-Sağanî ve Ali b. el-Muğira -Saîd b. Ebî Meryem - Muhammed b. Ca'fer - Zeyd b. Eşlem - Eşlem - Ibn Ömer.
Abdullah b. Ömer'in mevlası Nâfi'den:
"Ibn Ömer Mekke'den yola çıktı ve (hanımı) Safiyye binli Ebî Ubeyd'İn (hasta olduğu) haberi geldi. Bunun üzerine süratini arttırdı, güneş batınca beraberin dekiler den birisi "namazı kılalım!}" dedi. Cevap vermedi ve bir müddet yola devam etti. Bu defa (diğer) arkadaşı tekrar "namazı kılalım}" dedi, yine aldırmadı. Bunun üzerine o arkadaşı. Ibn Ömer'e (ilk olarak) namazı hatırlatana "O böyle davranması ile ilgili, benim bilmediğim birşey bili yor" dedi. İbn Ömer yola devanı etti ve şafak kaybolduk tan bir müddet sonra (hayvanından) indi ve kamet getirdi. Ibn Ömer yolculukt a namaz için nida etmiyor (ezan okumuyor) du. en-Neysâbûrî "... yolculukt a namazlar için..." demiştir. -Ibn Ömer akşam ile yatsı namazlarını cemederek kıldırdı ve sonra: "Rasûlullah (sav) süratle yol aldığı zaman, şafak kaybolduk tan bir müddet sonra akşam ile yatsı namazlarını cemederdi ." dedi. Ibn Ömer yolculuk esnasında hayvanı üzerinde ve hayvanı ne istikamet e dönerse o cihete doğru namazım kılardı. Bu suretle onlara, Rasûlullah (sav}'ın da böyle yapmış olduğunu belirtmek İstiyordu." (Hadisin lafzı ed-Dârakutnî'nindir)
Hadisin İsnadları:
142- ed-Dârakutnt - Ebû Muhammed b. Sâıd ve Ebûbekir en-Neysâbûrî - el-Abbas b. el-Velîd b. Mezyed el-Uzri - el-Velîd b. Mezyed - Ömer b. Muhammed b, Zeyd- Nâfi - Ibn Ömer.
143- ed-Dârakutnî - Ebü Muhammed b. Sâıd - Ubeydilla h b. Sa'd - Amcası (Yakub} - Âsim b. Muhammed - Kardeşi Ömer b- Muhammed - Nâfı - Sâiim - Ibn Ömer.
144- el-Beyhakî - Ebu'l-Hasen Muhammed b. el-Huseyn el-Alevî - Ebû Hârnid Ahmed b. Muhammed b, el-Hasen cl-Hâfız - Muhammed b. Yahya ez-Zuhlî - Hammâd b. Mes'ade - Ubeydilla h h. Ömer - Nâfi - Abdullah b. Ömer
145- el-Beyhakî - Ebûbekr b. el-Hâris el-Fakîh - Ali b. Ömer el-Hâfız - Ebü Muhammed b. Sâıd en-Neysâbûrî - el-Abbâs b. el-Velid b. Mezyed el-Uzrî -el-Veiîd b. Mezyed - Ömer b. Muhammed b. Zeyd -Nâfi - Abdullah b. Ömer
ibn Ömer şöyle demiştir:
"Rasûlullah (sav) süratle yol aldığı zaman akşam ve yatsı namazlarını cemederdi .
(Nâfi'den) rivayet edenlerin ikisi'nin rivayetle rinde, "...•(aksam ve yatsıyı) gecenin dörtte birine kadar tehir ederdi." denmiştir.
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Hadisin İsnadlan:
146- Ahmed b. Hanbel - Abdurrazz ak - Sufyân - Yahya -Ubeydillah b. Ömer ve Musa b. Llkbe - Nâfi - Ibn Ömer.
147- ed-Dârakutnî - Ebû Muhamed b. Sâıd - Abdu'i-A'lâ b. Vâsıl - (H) - ed-Dârakutnî - Ebûbekr en-Neysâbûrî -Abdullah b. Muhammed b. Şâkir - Yalıya b. Âdem
D- CEM-İ SÛRÎ'YE DELALET EDEN HADİSLER
Nâfi' şöyle demiştir:
"Ibn Ömer ile birlikte onun bir arazisine gitmek üzere yola çıktık. Bu sırada birisi geidi ve "(Hanımınız) Safiyye binti Ebî Ubeyd ağır hastadır (son nefesini vermeden önce) yetişmeye bak." dedi. Bunun üzerine süratle yola çıktı. Yanında Kureyş'ten bir adam vardı. Güneş battığı halde na mazı kıldırmadı. Halbuki benim bildiğim o, namazlarını vaktinde kılardı. Geciktiğini görünce "Aüah hayrını ver sin, namaz (kılmayacak mıyız?)" dedim. Bana baktı ve sonra yoluna devam etti. Şafağın son vakti olunca (hayvanından) indi ve akşam namazını kıl(dır)dı. Sonra şafak kaybolunc a yatsı için kamet getirdi ve bize namazı kıldırdı, sonra bize dönerek "Süratle yol aldığı zurnan Rasülullah (sav) böyle yapardı," dedi. .
(Hadisin lafzı Nesâî'nindir.)
Hadisin isnadları
149- en-Nesaî -Mahmud b. Hâlid - el-Veiîd - Ibn Câbir -Nâfi - Ibn Ömer.
150- ed-Dârakutnî - Ebûbekr en-Neysâbûrî - el-Abbâs b. el-Velîd b. Mczyed - el-Velîd b. Mezyed - ibn Câbjr -Nâfi - ibn Ömer
151-ed-Dârakutnî - Muhammed b, Yahya b, Mirdâs - Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - ibrahim b. Musa {b. Yezîd) - {sa b. Yûnus - Ibn Câbir - Nâfi - Ibn Ömer
152- el-Beyhakî - Ebû Abdillah el-Hâfız ve Ebûbekr b. e]-Hasen el-Kâdî - Ebu'l-Abbâs Muhammed b. Yakub -el-Abbâs b. el-Velîd b. Mezyed - el-Velîd b. Mezyed -îbn Câbir - Nâfi - Ibn Ömer
Nâfi ve Abdullah b. Vâkıd'dan:
"Ibn Ömer'in müezzini "namaz (ı kılalım!)" deyince ona "yürü yürü!" dedi. Şafak kaybolmad an önce (hayvanından) indi ve akşam namazmı kıldırdı. Sonra şafak kaybolunc aya kadar bekledi ve yatsıyı kıldırdı. Sonra: "Rasûlııllah (sav) acelesi olduğu zaman benim yaptığım gibi yapardı." dedi. Ibn Ömer o gün ve gecesinde üç günlük yol katetti."
Hadisin İsnadları:
153- Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Muhammed b. Ubeydîllah el-Muhâribl - Muhammed b. Fuday! - Fudayl (b, Gazvân) - Nâfi - Übn Ömer
154- Ebû Dâvud - ibrahim b. Musa er-Râzî - Isa - tbn Câbir - Nâfi - tbn Ömer Bu hadisi Abdullah b. el-Alâ' da Nâfi'den rivayet etmiştir.
155 ed-Dârakutnî - el-Huscyn b. îsmail - Yusuf b. Musa -Vekî' ve Cerîr b. Abdılhâmid (Lafız Vekîe aittir) - el-Fudayl b. Ğazvâ;n - Nâfi - tbn Ömer.
156- ed-Dârakutnî - Muhammed b. Nuh el-Cundisabûrî -Harun b. Ishak - Muhammed b. Fudayl - (H) - ed-Dârakutnî - Muhammed b. Yahya b. Mirdâs - Ebû Dâvud (es-Sicistânî) - Muhammed b. Ubeyd el-Muhâribî - Muhammed b. Fudayl - Fudayl b. Gazvân -Nâfi ve Abdullah b. Vâkıd - Ibn Ömer
Nâfi'den :
İbn Ömer ile Mekke'den yola çıktık. (Hanımının haberi nin geldiği) o gece, akşam vakti girinceye kadar yol aldık ve onun namazı unuttuğunu zannedere k ona namazı hatırlattık, aldırmadı ve neredeyse şafağın kaybolacağı es nada (hayvanından) indi ve (akşamı) kıldırdı. Sonra şafak kayboldu ve yatsıyı kıldı. Sonra bize döndü ve "Süratle yol aldığımız zaman Rasûlullah ile böyle yapardık," dedi. (Hadisin lafzı Nesaî'nindir.)
Hadisin senedleri-
157- en-Nesaî - Kuieybe b. Said - el-Attâf - Nâfi - Ibn Ömer
158- et-Tahavî - Yezîd b. Sinan - Ebu Amir el-Akadî - el-Attâr b. Hâlid - el-Mahzûmî - Nâfi - Ibn Ömer
159- ed-Darakûmî - el-Huseyn b. ismail - Ahmed b. Mansûri - Ibn ebi Meryem - Attâf. b. Hâlid - Nâfi - Ibn Ömer
Salim, Abdullah b, Ömer'den söyle nakletmek tedir: "Süratle yol aldığı zaman Rasûlullah (sav)'ın, yatsı İle cemedesiy e kadar akşam namazını tehir ettiğini gördüm" Salim sövle demiştir-
Salim şöyle demiştir.
"Abdullah (b. Ömer) de süratle yol aldığı zaman böyle yapardı: Akşam için kamet getirir ve üç rekat kılar sonra selam verir, biraz bekier ve yatsı için kamet getirip iki rekat olarak (yatsıyı) kılar sonra selam verirdi. Ne akşam ile yatsı arasında ne da yatsı'dan sonra nafile kılardı. Gece leyin nafile kılıncaya kadar (başka) nafile kılmazdı.
(Hadisin lafzı Buharî'ye aittir.)
Hadisin isnadları
160- el-Buhari - Ebu'l-Yeman - Şuayb - ez-Zuhrî - Salim -Abdullah b. Ömer.
161- Müslim - Harmele b. Yahya - tbn Vehb - Yunus - Ibn Şihâb - Salim b. Abdiilah - Abdullah b. Ömer.
102- Ebû Avâne - Ebû Eyyub el-Behranî - Yezid b. Abdirab-bih - Muhammed b. Harb - ez-Zubeydî - ez-Zuhrî - Sa lim - ibn Ömer. (Değişik lafızlarla). .
163- el-Beyhakî - Ebû Abdiilah el-Hâfız ve Ebû Saîd b. Ebi Amr - Ebû Muhammed Ahmed b. Abdiilah ei-Muzenî -Ali b. Muhammed b. Isa - Ebu'l-Yeman - Şuayb b. ebî Hamze - ez-Zuhrî - Salim - Abdullah b,
el-Huzeyl'den:
"Rasûlullah (sav) yolculuk esnasında iken öğleyi tehir etti, ikindiyi de öne alıp ikisini cemetti. Keza akşamı te-hİr, yatısıyı da öne alarak ikisini cemedip kıldırdı."
Hadisin İsnadı:
Ebu Dâvud (et-Tayalisî) - Şu'be - EbÛ Kay.s - el-Huzeyl
Ömer b, Ali'den:
"Hz. Ali yolculukt a önce akşamı kıldırır, sonra yatsı vaktim bekler ve aksamın arkasından yatsıyı kıidınr ve 'Rasûlullah (sav)'ın böyle yaptığını gördüm, derdi."
Hadisin İsnadı:
-ibn Ebî Şeybe - Ebû Usâme - Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Ali - Babası (Muhamrned) - Dedesi (Ömer b. Ali) - Ali.
Ömer b, Ali'den:
"Hz. Ali yola devam eder, güneş batıp karanlık çökünce (hayvanından) iner akşamı kıldırır, arkasından da yatsıyı kıldırır ve : "Rasûlullah (sav)'ın böyle yaptığını gördüm."derdi.
Hadisin İsnadı:
166- Abdullah b. Ahmed b. Hanbel - îbn Ebî Şeybe - Ebû Usâme - Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Ali - Ba bası (Muhammed) - Dedesi (Ömer b. Ali) - Ali (b. Ebî Talib).
Hz. Aişe'den (ra):
"Rasûlullah (sav) yolculukt a iken, öğleyi tehir, ikindiyi ta'cil; akşamı tehir, yatsıyı ta'cil ederdi. (Hadisin lafzı îbn Ebi Şeybe'ye aittir.)
Hadisin İsnadlari:
167-lbn Ebi Şeybe - Vekî' - Muğîra b. Zİyad - Ata - Âise .
168- et-Tahavî - Fehd - el-Hasen b, Bişr - el-Muâfî b. traran
- Muğira b. Ziyad el-MavsıIÎ - Ata b. Ebî Rabâh - Âişe
Ebû Saîd el-Hudrî'den:
"Rasûlullah (sav) öğle îie ikindiyi, akşam ile yatsıyı ce-metci: Akşamı tehir ve yatsıyı ta'cil etti ve ikisini birlikte kıl(dır)dı."
Hadisin İsnadı:
169- et-Taberanî bunu "el-Evsaf”ında. rivayet etmiş ve Muhammed b. Abdilvahh ab el-Harisî'nin teferrüd ettiğini söylemiştir. el-Bezzâr da "Rasûlullah (sav) yolculukt a iki namazı cemederdi ." şeklinde muhtasar olarak ri vayet etmiş ve "Ebû Saîd el-Hudrî hadisinin bii-digimiz yegane tariki budur." demiştir. Muhammed b. Abdilvahh ab sika ve ibadetle meşhurdur. Ben (el-Heysemî) derim ki; Diğer raviJeri sikadırlar.".
Abdullah b. Mes'ud'dan:
"Rasûlullah (sav) akşam ile yatsıyı cemederdi . Akşamı son anına kadar tehir, yatsıyı da ilk anma kadar ta'cil eder di.
Hadisin İsnadı
170- et-Taberanî bunu "el-Mu'cemu'l-Kebît"inde rivayet etmiştir, isnadında Ebû Mâlik en-Nahaî vardır ki, zayıftır.
Enes b. Mâlik'den:
“Enes yolculukt a iki namazı cemetmek isterse öğleyi son anına tehir eder ve öyle kılardı, İkindiyi de ilk anında kılardı. Akşamı son anında kılar, yatsıyı da ilk anında kılar ve "Rasûlullah (sav) yolculukt a iki namazı bu şekilde cem ederdi." derdi."
Hadisin İsnadı:
171- Bu hadisi el-Bezzar rivayet etmiştir. Hadisin is nadında îbn Ishak vardır ve sikadır. Lakin mudellisd ir
E- HEM CEM-İ SÛRÎ'YE HEM DE CEM-İ HAKÎKÎ'YE HAMLEDİLMESl MÜMKÜN OLAN HADÎSLER
Nâfi'den:
Ibn Ömer iki namazı sadece bir kere cemetmiştir. Ken disine (hanımı) Safiyye binti Ebî Ubeyd'in hasta olduğu ha beri geldi, ikindi namazını kıldıktan sonra yola çıktı ve yüklerini atarak süratle yol almaya başladı. Akşam vakti oluncaya kadar yola devanı etti. Arkadaşlarından birisi kendisine namazı hatırlattı, fakat ona bir cevap vermedi. Sonra diğeri hatırlattı, ona da cevap vermedi. Sonra üçüncüsü de (namazı) hatırlatınca: "Ben süratle yol aldığı zaman Rasfllull ah (sav)'ın iki namazı ccmedince ye kadar bu (akşam) namazı(nı) tehir ettiğini gördüm." dedi.
(Hadisin lafzı Ahmed b. Hanbel'e aittir.)
Hadîsin İsnadlari;
172- Ahmed b. Hanbel - Abdurrazz ak - Ibn Cureyc - Nâfi - Ibn Ömer.
Kesîr b. Kâravendâ'dan:
Salim b. Abdillah'a babasının yolculukt a ne şekilde na maz kıldığını (yani) yolculukt a namazlarını cemedip et-medeğini sordum. (Şöyle) dedi: Safiyye binti Ebi Ubeyd onun hanımıydı. O sırada kendisine aid bir tarlada bulunan (kocası) Ibn Ömer'e şöyle bir mektup geldi: "Ben dünyadaki günlerimin sonuncusu nu, ahirettek ilerin de il kini yaşıyorum.." Bunun üzerine (hayvanına) bindi ve (hanımına) yetişmek için süratle yol almaya başladı. Öğle vakti olunca müezzin ona: "Ey Ebu Abdİrrahman namaz(ı kılalım)" dedi. Ona aldırmadı, îki namazın arası bir vakit olunca (hayvanından) indi ve "Kamet getir, selam ver diğinde tekrar getir." dedi. Sonra namazları kıldı. Sonra güneş batasıya kadar yola devam etti. "Güneş batınca" müezzin, "Namaz" dedi. "Öğle ve ikindi namazlarında yaptığın gibi yap(acağız)." cevabını verdi ve yoluna devam etti. Yıldızlar (iyice ortaya çıkıp) karmakarışık bir halde görününce indi ve müezzine: "Kamet getir, selam ver diğim zaman tekrar kamet getir." dedi ve namazları kıldırdı. Sonra bize dönüp: "Rasûlullah (sav) 'birinizin yetişememekten korktuğu bir iş olur (da süratle yol almak mecburiye tinde kalır)sa, namaz(lar)mı bu şekilde kılsın1 buyurdu." dedi.