Ana sayfa
Forumlar
Yeni mesajlar
Forumlarda ara
Neler yeni
Yeni mesajlar
Son aktiviteler
Giriş yap
Kayıt ol
Neler yeni
Ara
Ara
Sadece başlıkları ara
Kullanıcı:
Yeni mesajlar
Forumlarda ara
Menü
Giriş yap
Kayıt ol
Install the app
Yükle
Ana sayfa
Forumlar
İSLAMİ PAYLAŞIMLAR
Risale-i Nur
İşârât-ül İ'caz
Işaretül icaz risalesindeki bölümler (Delail-i Hasir)
JavaScript devre dışı. Daha iyi bir deneyim için, önce lütfen tarayıcınızda JavaScript'i etkinleştirin.
Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz..
Tarayıcınızı güncellemeli veya
alternatif bir tarayıcı
kullanmalısınız.
Konuya cevap cer
Mesaj
<blockquote data-quote="Ekrem" data-source="post: 23528" data-attributes="member: 3"><p><span style="font-size: 18px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ بِاْلآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> : Bu âyet, haşir mes'elesine işarettir. Haşrin isbatı hakkında feyz-i Kur'andan fehmettiğim ve başka bir risalede tafsilâtıyla zikrettiğim on bürhanın hülâsasına burada işaret edeceğiz. Şöyle ki:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> </p><p>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Kasd ve iradeden doğan bir nizam-ı ekmel vardır. Hilkat ve yaratılışta tam bir hikmet hükümfermadır. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Âlemde abes yok. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">F</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tratta israf yok. Bu </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ahidleri tezkiye eden, istikra-i tamd</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r ki; her fen, mevzuu bulundu</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">u nev'in nizam</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">na bir </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ahid-i âdildir. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Ve keza yevm ve sene vesaire gibi her nev'de, nev'î bir k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yamet-i mükerrere vard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. Ve keza be</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">erdeki isti'dad, k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yamete bir remizdir. Ve keza be</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">erin gayr-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mütenahî meyil ve emelleri, k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yameti ister. Ve keza Sâni'-i Hakîm'in rahmet hazinesinin mahall-i sarf</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">, ancak k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yamet ve ha</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">irdir. Ve keza s</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">dk ve emanetle maruf Resul-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, sarahaten ilân ediyor. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Ve keza Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ قَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا * وَ مَا رَبُّكَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> âyetleriyle ve bu âyetlerin emsaliyle haşrin vukuunu kat'iyetle isbat ediyor. İşte tam ona baliğ olan şahidler, saadet-i ebediyenin anahtarı olup, o Cennet'in kapılarını açarlar.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Birinci Bürhan:</strong> Evet, kâinat saadet-i ebediyeyi intac etmese, akılları hayrette bırakan, kâinatta görünen en bâriz, en mükemmel şu nizam, aldatıcı zaîf bir suretten ibaret kalır. Ve bütün maneviyat ve alâkalar, rabıtalar ve nisbetler hep heba olur. Öyle ise o nizamın nizam olması, ancak ve ancak saadet-i ebediyeyi intac etmekle olur. Yani o nizamdaki maneviyat ve nükteler, ancak âlem-i âhirette sünbüllenecektir. Yoksa bütün maneviyat söner, rabıtalar kesilir, nisbetler darmadağınık olur, nizam da berheva olur. Halbuki o nizamda bulunan kuvvet, bütün kuvvetiyle o nizamın berheva edilmeyeceğini ilân ediyor.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>İkinci Bürhan:</strong> Herbir nevi'de, herbir fertte hikmetlere, maslahatlara riayet eden ve inayet-i ezeliyenin timsali olan hikmet-i tâmme, saadet-i ebediyenin gelmesini tebşir ediyor. Çünkü aksi halde, bedahetle ikrar ve tasdik ettiğimiz şu hikmetleri ve faideleri inkâr etmemiz lâzımgelir. Çünkü o faidelerin, o hikmetlerin, o maslahatların herbirisi zıddına inkılâb ederler. Bu hal ise, safsatadır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Üçüncü Bürhan:</strong> İkinci bürhanı tefsir eder. Fennin de şehadet ettiği gibi Sâni-i Hakîm her şeyde en kısa yolu, en yakın ciheti, en güzel ve en hafif sureti ihtiyar etmiştir. Bu ihtiyar, kâinatta abesiyetin bulunmad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ına delâlet eder. Bu ise ciddiyete delâlet eder. Ciddiyet ise, saadet-i ebediyenin gelmesiyle olur; yoksa bu varlık adem sayılır ve herşey abesiyete tahavvül eder. Halbuki abes ve israf gibi bâtıldan pâk ve münezzeh olduğunu şu </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]سُبْحَانَكَ مَا خَلَقْتَ هذَا بَاطِلاً[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelâmıyla</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">i'lam ve talim eden Zât-ı Zülcelal sözüne nasıl muhalefet eder?</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Dördüncü Bürhan:</strong> Üçüncü Bürhanı izah eder. Bütün fenlerin şehadetiyle, fıtratta israf yoktur. Eğer insan-ı ekber denilen âlemdeki hikmetleri idrakten âciz isen, âlem-i asgar denilen insandaki nüktelere, hikmetlere dikkat et. Evet "Fenn-i Menafi-ül A'za"nın şerh ve beyan ettiği vecihle, insanın cisminde, herbirisi bir menfaat için takriben ikiyüz küsur kemik vardır. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Ve herbirisi bir faide için alt</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> bin damar vard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. Ve hüceyrata hizmet eden yirmidört bin mesame ve pencere vard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. O hüceyratta cazibe, dafia, mümsike, musavvire, müvellide nam</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yla herbirisi bir maslahat için be</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kuvvet çal</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ışı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yor. Âlem-i asgar böyle olsa, insan-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ekber ondan geri kal</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r m</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">? Ruha nisbeten ehemmiyetsiz olan cesed bu derece israftan uzak bulunsa, ne suretle cevher-i ruhla âsâr</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nda, emellerinde, efkâr</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nda ve maneviyat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nda israf olur. Çünkü saadet-i ebediye olmasa, bütün maneviyat kurur. O hakikatlar, israf memleketine kaçarlar. Acaba dünya kadar k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ymetli olan bir cevhere mâlik olmakla, hem daima onun zarf</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ve g</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">laf</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> muhafaza ettikten sonra, o cevheri birdenbire yere vurup k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">rmak ihtimali var m</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">d</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r? Hangi ak</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l kabul eder? Hem bir </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ahs</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bünyesindeki kuvvet, a'zas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndaki s</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">hhat, istidad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndaki kabiliyet, o </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ahs</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n ya</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ay</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ışı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">na ve tekemmülüne delil oldu</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">u gibi, kâinat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n ruhuna kadar nüfuz eden hakikat-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> sabite ve devam ile ya</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ay</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ışı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> îma eden intizam</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndaki kuvvet-i kâmile ve tekemmülüne giden nizam</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndaki kemal acaba ha</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r-i cismanî yoluyla saadet-i ebediyeye delil olmaz m</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">? Zira intizam</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ihtilâlden ve bozulmaktan kurtaran, saadet-i ebediyedir. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Ve tekemmüle vas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ta olur. Ve o kuvveti inki</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">af ettiren odur.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Be</strong></span>[/FONT]<strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT]</strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"><strong>inci Bürhan:</strong> Evet her nevi' mahlûkatta bir nevi k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yametin ve bir çe</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">it ha</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">rin tekrar ile vukua gelmekte oldu</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">u, büyük k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yametin vukuuna ve gelece</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ine i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">arettir. Buna bir misal: Evet haftal</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">k saate bak. O saatte saniyeleri, dakikalar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">, saatleri, günleri sayan ibrelerden ve millerden saniyeleri sayan ibre, dakikalar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> sayan ibrenin hareketini ihbar ediyor. Dakikalar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> sayan ibre, saatleri sayan ibrenin hareketini ilân ediyor. Saatleri sayan ibre de, günleri gösteren ibrenin hareketini husule getiriyor ve i'lam ediyor. İ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">te birincinin hareketinin tamam olmas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">, ikincisinin de hareketinin tamam olaca</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">na ve ikincinin tamam-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> hareket etmesi, üçüncünün de itmam-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> hareket edece</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ine i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">arettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Kezalik Sâni-i Hakîm'in kâinat denilen büyük bir saati vard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. Bu saatin milleri, feleklerin çe</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">it çe</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">it deveran</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndan ibarettir. İ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">te bu deveranlar; günleri, seneleri, ömr-ü be</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">eri, dünyan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n beka müddetini gösteriyorlar.</span>[/FONT]</p><p></p><p> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Binaenaleyh her geceden sonra sabah</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n, her k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ış</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tan sonra bahar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n gelmesi gibi, ha</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">rin sabah</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">, o büyük saatten do</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">aca</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">na delil ve i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">arettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Sual:</strong> Kâinatta görünen </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">u nev'î k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yametlerde e</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ya ayn</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yla iade edilmiyor. Halbuki büyük k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yamette neden ecsam ayn</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yla iade edilir?</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Elcevab:</strong> İnsan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bir ferdi, ba</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ka mahlukat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bir nev'i gibidir. Zira insandaki o nur-u fikir, emellerine, ruhuna öyle bir inki</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">af, öyle bir inbisat vermi</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tir ki, bütün zamanlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> yutsa doymaz. Zira ondaki o yüksek fikir, insan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n mahiyetini ulvî, k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ymetini umumî, nazar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> küllî, kemalini gayr-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mahsur, lezzet ve elemini daimî k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">lm</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ış</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">t</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. Ba</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ka nevi'lerin ferdleri ise, böyle de</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ildir. Onlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n mahiyetleri cüz'î, k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ymetleri </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ahsî, nazarlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mahdud, kemalleri mahsur, lezzet ve elemleri ânîdir. Bundan anla</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">şı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yor ki, insan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bir ferdi, sair mahlukat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bir nev'i hükmündedir. Binaenaleyh, o nev'lerde görünen </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">u k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yametlerin ve ha</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ir ve ne</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">irlerin keyfiyetleri nas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">lsa, efrad-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> insaniye de öyledir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Alt</strong></span>[/FONT]<strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nc</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT]</strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"><strong> Bürhan:</strong> Saadet-i ebediyeye i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">aret eden bürhanlardan biri de, insandaki gayr-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mütenahî istidadlard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. Evet, Cenab-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Hak taraf</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndan mükerrem k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nan insan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n cevher-i ruhunda ekilen ve rakamlara s</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">mayan istidadlar var. Bu istidadlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n alt</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nda, hesaba gelmeyen kabiliyetler var. Ve bunlardan ne</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">'et eden hadde gelmeyen meyiller var. Ve bunlardan husule gelen gayr-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mütenahî efkâr ve tasavvurat var. İ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">te bunlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n herbirisi ha</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r-i cismanînin arkas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ndaki saadet-i ebediyeye, </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ehadet parmaklar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> uzatarak gösteriyorlar.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Yedinci Bürhan:</strong> Evet, Rahman ve Rahîm olan Sâni-i Hakîm'in rahmeti, rahmetlerin en büyü</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ü olan saadet-i ebediyenin gelece</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ini teb</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ir ediyor. Zîra rahmet, ancak saadet-i ebediye ile rahmet olur. Ve ni'met, ancak o saadet ile ni'met olur. Evet bütün ni'metleri n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">kmetlere çeviren ebedî ayr</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">lmaktan do</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">an ve umumî matemlerden yükselen o belalardan, kâinat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> bilhassa </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">uurlu olan mahlukat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kurtaran </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ey, saadet-i ebediyenin gelmesidir. Çünki bütün ni'metlerin, rahatlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n, lezzetlerin ruhu olan saadet-i ebediye gelmezse, umum kâinat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ehadetiyle sabit olan ve güne</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> gibi parlayan rahmet ve </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">efkat-i İlahiyenin bedahetine kar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">şı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mükâbere ile inkâr lâz</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">mgelir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Ey Habib-i Şefik ve ey Şefik-i Habib! Ey Said-i Mecid ve ey Mecid-i Said! Rahmet-i İlahiyenin en latifi, en zarifi, en lezizi olan muhabbet ve şefkatine bakınız. O muhabbet ve şefkati, firak-ı ebedî ve hicran-ı lâyezalî ile karşılad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ınız takdirde; vicdan, hayal ve ruh ne hale gireceklerdir. O muhabbet ve o şefkat en büyük, en tatlı bir ni'met iken,</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">en azîm bir musibete, bir belâya inkılâb eder. Acaba göz önünde bilbedahe görünen rahmet-i İlahiye, firak-ı ebedînin muhabbet ve şefkat aleyhine hücum etmesine müsaade eder mi? (Vallahi hayır!..) </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]لاَ وَاللّهِ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Ancak o rahmetin şe'nindendir ki, firak-ı ebedîyi hicran-ı lâyezalîye, hicran-ı lâyezalîyi firak-ı ebedîye ve adem-i mutlakı da her ikisine musallat eder ki, o firakların, o hicranların kökleri ortadan kalksın.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Sekizinci Bürhan:</strong> Bütün âlemce her hususta sıdkı ve doğruluğu malûm ve müsellem olan Hazret-i Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâm, parmağıyla kameri şakkettiği gibi, lisanıyla de saadet-i ebediyenin kapılarını açmıştır. Ve bütün enbiya-yı izamın bu hakikat üzerine icmaları, bir hüccet-i katıadır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Dokuzuncu Bürhan:</strong> Onüç asırdan beri yedi vecihle i'cazı tasdik edilen Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan'ın haşir hakkındaki beyanatı, saadet-i ebediyenin geleceğine kâfi bir delil değil midir? Başka bir delile ihtiyaç var mıdır?</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Onuncu Bürhan: Bu bürhan, binlerce bürhanları müctemi'dir. Bu bürhanları, çok âyetler tazammun etmişlerdir. Evet Kur'an-ı Kerim, çok âyetlerinden haşre nâzır pencereler açmıştır. Ezcümle: </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ قَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> âyetiyle, saadet-i ebediyeye yol açan bir kıyas-ı temsilîye işaret etmiştir. Kezalik </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ مَا رَبُّكَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Âyet-i Kerimesiyle, o saadeti gösteren bir kıyas-ı adlîye işaret etmiştir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Birinci âyetle işaret edilen kıyas-ı temsilî: Evvelâ insanın vücuduna bak. Nasıl tavırdan tavıra, yani nutfeden alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan et ve kemiğe, et ve kemikten insan suretine bir kasd, bir irade ve bir ihtiyar altında mahsus kanunlarla, muayyen nizamlarla, muntazam hareketlerle intikal ettiğini ve kalıptan kalıba girip çıkt</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ını gör. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Sonra insan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bekas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">na dikkat et. İnsan, bu vücut libas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> her sene de</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tirir. Bu vücut de</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">mesi, bedendeki hüceyrat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n y</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">k</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">p yap</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">lmas</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yla olur. Bu tamirat da, bütün a'zan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n erzak mahzeni hükmünde olan, Cenab-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Hakk'</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n bir kanun-u mahsusla ihzar etti</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">i o madde-i latifeden al</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nan ecza ile yap</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Sonra o madde-i lâtifenin ahvaline bak. Nasıl a'zanın ihtiyaçlarına göre muayyen bir kanun ile taksim edilir ve bedenin her tarafına mahsus bir nizam ile muntazaman dağıtılır. Yine şâyân-ı dikkattir ki; o madde-i lâtife, dört matbahda pişirildikten sonra ve dört</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">inkılâbdan geçtikten sonra ve dört süzgeçten tasfiye edildikten sonra rızık olarak taksim edilir. Hem yine şâyân-ı dikkattir ki; o madde-i lâtife, yemeklerin ruhu ve hülâsasıdır. O yemekler, âlem-i anasırda dağınık menbalardan muntazam bir düstur ile, mahsus bir nizam ile cem' ve tahsil edilirler.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> İşte bütün bu nizamlar, bu kanunlar, bu intizamlar; hep bir kasd, bir irade, bir hikmetten çıkıyor. Evet meselâ Habib'in gözünde yerleşen bir zerrenin, unsur-u havadan veya unsur-u türabdan o garib, acip tavırlarda, inkılâblarda yapt</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı muntazam hareketinden anlaşılır ki; o zerre, toprakta iken Habib'in gözüne tayin edilmiş ve bir memur gibi mahall-i memuriyetine muntazaman i'zam kılınmıştır (yükseltilmiştir.)</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Evet fennî bir nazarla dikkat edilirse anlaşılır ki, o zerrenin hareketi, körükörüne, tesadüf eseri değildir. Çünkü o zerre, hangi mertebeye girerse, o mertebenin nizamına tâbi olur. Ve hangi bir tavra intikal etmiş ise, onun muayyen kanunuyla amel etmiştir. Ve hangi bir tabakaya misafir gitmiş ise, muntazam bir hareket ile sevkedilmiştir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Hülâsa: Neş'e-i ûlâya dikkat edenin, neş'e-i uhra hakkında tereddüdü kalmaz. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın emrettiği gibi: "Neş'e-i ûlâyı gören adam, neş'e-i uhrayı inkâr edebilir mi?" Çünkü: İkinci teşekkül, yani ikinci yapılış; birinci teşekkülden daha kolaydır. Bunu yapan, onu daha kolay yapar.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Meselâ: Bir fırka askerin ilk teşekkülünde, efradın birbiriyle ünsiyetleri, muarefeleri olmad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ından ve talim ve terbiye görmemeleri yüzünden, yontulmamış taşlar gibi olduklarından, o efrad o fırkanın bünyesinde yerleştirilinceye kadar çok zahmetler vardır. Fakat ba'd-et teşekkül terhis edilip de bir daha taht-ı silâha davet edildiği zaman, pek kolay içtima eder ve fırkayı teşkil ederler. Bu teşekkül, evvelki teşekkülden daha kolay olur.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Kezalik birbiriyle ülfet peyda eden ve herbirisi yerini tanıyan ve bir derece yontulmuş taşlar gibi kesb-i letafet eden bedenin zerratı, ölüm ile dağıldıktan sonra, haşirde Hâlık'ın izniyle, İsrafil'in borusuyla o zerrat-ı asliye ve esasiye içtimaa davet edildikleri zaman, pek kolay içtima ederler ve beden-i insanîyi yine eskisi gibi teşkil ederler. Maahaza kudret-i ezeliyeye nisbeten en büyük, en küçük gibidir; hiçbir şey o kudrete ağır gelemez.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Arkadaş! Zâhire nazaran, haşirde ecza-yı asliye ile ecza-yı zâide birlikte iade edilir. Evet cünüb iken tırnakların, saçların kesilmesi mekruh ve bedenden ayrılan herbir cüz'ün bir yere gömülmesi sünnet olduğu</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ona işarettir. Fakat tahkike göre, nebatatın tohumları gibi "Acb-üz zeneb" tabir edilen bir kısım zerreler, insanın tohumu hükmünde olup, haşirde o zerreler üzerine beden-i insanî neşv ü nema ile teşekkül eder.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> İkinci âyetle işaret edilen delil-i adlî ise: Evet görüyoruz ki; alelekser gaddar, fâcir zalimler lezzetler, nimetler içinde pek rahat yaşıyorlar. Yine görüyoruz ki; masum, mütedeyyin, fakir mazlumlar zahmetler, zilletler, tahkirler, tahakkümler altında can veriyorlar. Sonra ölüm gelir, ikisini de götürür. Bu vaziyetten bir zulüm kokusu gelir. Halbuki kâinatın şehadetiyle, adalet ve hikmet-i İlahiye zulümden pâk ve münezzehtirler. Öyle ise, adalet-i İlahiyenin tam manasıyla tecelli etmesi için haşre ve mahkeme-i kübraya lüzum vardır ki; biri cezasını, diğeri mükâfatını görsün.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> <span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ بِاْلآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> : Bu cümledeki kelimelerin arasında bulunan nazm ve nizam:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 1- Bu cümlenin mâkabliyle bağlanmasını ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot](و)[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> bu rükn-ü imaniyenin burada sarahaten zikredilmesi için âmm olarak zikredilen evvelki cümleden bu cümlenin tahsis lüzumuna binaen atf yapılmıştır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 2- Takdimiyle hasrı ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]بِاْلآخِرَةِ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesi, bazı ehl-i kitab'ın iman ettikleri âhiret hakikî bir âhiret olmad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ına ta'rizdir. Çünki onların </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ اِلاَّ اَيَّامًا مَعْدُودَةً[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> âyet-i kerimesinin hikâye ettiği gibi: "Cehennem ateşi, bizi daima yakacak değil ya! Ancak birkaç gün yakacaktır." gibi sözleriyle ve bir cihette lezaiz-i cismaniyeyi nefy ve inkâr ettiklerinden anlaşıld</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ına göre, bildikleri âhiret, mecazî bir âhiret imiş.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 3- Malûm ve mâhud olan şeye işaret için vaz'edilen </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot](ال)[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> edatı, bütün kütüb-ü semaviyenin lisanlarında deveran eden mâhud âhirete işarettir. Veyahut mezkûr delail-i fıtriye ile akılların gözleri önünde hazır olan ve âhiret ile anılan hakikata işarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 4- Mukadder bulunan neş'enin sıfatına âhiret tâbiri, zihinleri neş'e-i</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ûlâya çevirip, ondan neş'e-i uhraya bil'intikal imkân yolunu göstermek için ihtiyar edilmiştir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 5- Yakîn ile beraber tasdiki birlikte ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]يُؤْمِنُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesine bedel </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]يُوقِنُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> tabiri, haşir mes'elesi şek ve şüphelere bir mahşer ve bir mecma' olduğu için, tasdikten fazla îkan ve yakîn daha ehemmiyetli olduğuna işarettir. Veya ehl-i kitabın iddia ettikleri îman, yakînden hâlî olduğundan, onların îmanı, îman olmad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ına işarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> <span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]َاُولئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">: Bu cümledeki nüktelere işaret eden me'hazlar şunlardır:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 1- Evvelki cümle ile bu cümlenin nazmı. 2- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ile işaret-i hissiye. 3- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> deki uzaklık. 4- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]عَلَى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> daki ulviyet. 5- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُدًى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> deki tenkir. 6- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]مِنْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 7- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]رَبِّهِمْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> deki terbiyeden ibaret yedi me'hazdir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Birincisi:</strong> Bu cümleyi mâkabliyle bağlayan münasebetlerdir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Birinci münasebet:</strong> Bu cümle mâkablinden neş'et eden üç suale cevabdır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Birincisi:</strong> Hidayetten neş'et eden o güzel vasıfları lâbis olarak hidayet tahtı üstünde oturan o şahısları görmek isteyen sâile cevabdır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>İkincisi:</strong> "O adamların hidayete istihkak ve ihtisasları nedendir?" diye sual eden sâmie cevabdır. Yani illet sebeb, </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ile işaret edilen vasıflardır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>S- </strong>Sâbıkan mezkûr vasıfların tafsilen zikirleri, </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesindeki icmalden daha vâzıh bir surette sebebi gösteriyor?</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>C-</strong> İcmal, bazan tafsilden daha vâzıh olur. Bilhassa matlub birkaç şeyden mürekkeb olduğu zaman, sâmiin gabaveti veya nisyanı dolayısıyla</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">o mürekkebin eczasını mezcetmekle sebebi çıkarmak müşkül olur.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Üçüncüsü:</strong> "Hidayetin neticesi, semeresi ve hidayetteki lezzet ve nimet nedir?" diye sual eden sâile cevabdır. Yani hidayette saadet-i dareyn vardır. Hidayetin neticesi, nefs-i hidayettir. Hidayetin semeresi, ayn-ı hidayettir. Zira hidayet haddizâtında büyük bir nimettir ve vicdanî bir lezzettir ve ruhun cennetidir. Nasıl ki dalâlet, ruhun cehennemidir. Öyle de </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ بِاْلآخِرَةِ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> âhiretin felâh ve saadetini intac eder.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>İkinci me'haz:</strong> </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ile yapılan işaret-i hissiye. Bir şeyin müteaddid sıfatlarını zikretmek, o şeyin zihinlerde tecessüm etmesine ve akılda hazır ve hayalde mahsus olmasına sebeb olduğuna işarettir. Maahâza sâbıkan zikirlerinden bir ma'hudiyet çıkar. Bu mâhudiyet-i zikriye, ma'hudiyet-i hariciyelerine kapı açar. Haricî olan mâhudiyetlerinden, mümtaz ve müstesna insanlar oldukları tebarüz eder ki, nev'-i beşer içinde gözünü açıp bakanların gözlerine en evvel onların parıltıları çarpar.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Üçüncü me'haz:</strong> Uzakl</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> : Onların filcümle yakın oldukları halde uzak gösterilmeleri, ulüvv-i mertebelerine mecazî bir işaret olduğuna işarettir. Çünkü uzakta bulunanlara bakıld</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı zaman, boyca en uzunları görünür. Maahâza zamanî ve mekânî olan bu'd-u hakikî kasdedilirse, belâgata daha uygun olur. Çünkü bütün asırlar asr-ı saadet gibi bu âyeti zikrediyorlar. Öyle ise, </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ile yapılan işaret, safların evvellerine işarettir. Ve bu itibarla bu'd, hakikî olur, mecazî değildir. Binaenaleyh onların hakikaten zaman ve mekânca uzak oldukları halde işaret-i hissiye ile gösterilmeleri, azametlerine ve ulüvv-i mertebelerine işarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Dördüncü me'haz:</strong> Ulviyeti ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]عَلَى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesidir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Arkadaş! Eşya ve şeyler arasında öyle münasebetler vardır ki; onları âyine gibi yapıyor. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Herbirisi, ötekisini gösteriyor. Birisine bak</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ld</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> zaman, ötekisi görünür. Meselâ: Bir parça cam, büyük bir sahray</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> gösterdi</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">i gibi, bazan olur ki; bir kelime, uzun ve hayalî bir maceray</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> sana</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">gösterir. Bir kelime, pek acib bir vukuat</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> senin gözünün önüne getirir, temessül ettirir. Yahut bir kelâm, zihnini al</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r, misalî âlem-i misallere kadar götürür, gezdirir. Meselâ: </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]بَارَزَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesi, muharebe meydan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">; </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]ثَمَرَةٌ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesi, büyük bir meyve bahçesini insan</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n fikrine getirir. Buna binaen buradaki </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]عَلَى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesi, temsilî bir üslûba pencere açar, gösterir kasd</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yla zikredilmi</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tir. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">Ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">öyle ki:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Sanki hidayet-i İlahî, bir burak olup mü'minlere gönderilmi</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tir. Mü'minler tarîk-i müstakimde ona binerek ar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kemalâta yürürler.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Be</strong></span>[/FONT]<strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT]</strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"><strong>inci me'haz:</strong> </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُدًى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> deki tenkirdir. Bir nekre, marife olarak mükerreren zikredilirse; o marife, o nekrenin ayn</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> olur. Fakat o nekre, nekre olarak zikredildi</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">i takdirde, alelekser birbirinin ayn</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> olamaz. Bu kaideye göre, nekre olarak tekerrür eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُدًى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> evvelki </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُدًى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> in ayn</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> de</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ildir. Ancak evvelki </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُدًى[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> masdard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r. İkincisi, has</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> bil'masdard</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r ve birincisinin semeresi hükmünde mahsus ve sâbit bir s</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">fatt</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">r.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Alt</strong></span>[/FONT]<strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">nc</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT]</strong>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"><strong> me'haz:</strong> Hidayetin Allah'tan oldu</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">unu ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]مِنْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesinden burada bir cebr hissedilmekte ise de, hakikatte cebir de</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ildir. Çünkü onlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n cüz'-i ihtiyarlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">yla has</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">l-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> bil'masdar olan hidayete yürümeleri üzerine, Cenab-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Hak o s</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">fat-</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> sâbite olan hidayeti halk ve ihsan etmi</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ş</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">tir. Demek ihtida, yani hidayete do</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ğ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ru yürümek, onlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">n kesb ve ihtiyarlar</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ı</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> dâhilindedir. </span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Fakat sıfat-ı sâbite olan hidayet, Allah'tandır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Yedinci me'haz:</strong> Terbiyeyi ifade eden </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]رَبِّ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesidir. Bu kelimenin burada ihtiyar edilmesi; onların rızk ile terbiyeleri Rububiyetin şe'ninden olduğu gibi, hidayetle de tagaddileri Rububiyetin şe'ninden olduğuna işarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> <span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]وَ اُولئِكَ هُمُ اْلمُفْلِحُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> : </span></p><p><span style="font-size: 15px">Bu cümledeki nüktelerin me'hazleri:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">1- (</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]و[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">) ile atf. 2- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> nin tekrarı. 3- Zamir-ül fasl olan </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُمْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> 4- </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> edatı. 5- Felah yollarının adem-i zikriyle </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]مُفْلِحُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> nin âmm ve mutlak bırakılması gibi "Beş Me'haz"dan ibarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Birincisi:</strong> </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot](و)[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ile yapılan atf, her iki cümle arasında bulunan münasebete binaen yapılmıştır. Zira birinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> saadet-i âcile </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot](عَاجِلَهْ)[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> olan hidayet semeresine işarettir. İkinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> hidayetin semere-i âcilesine (</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]آجله[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">)</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> işarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Evet herbir </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> mâkabline bir fezleke, bir icmaldir. Fakat erkân-ı İslâmiye me'haz tutulmakla, birinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> yi birinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلَّذِينَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ye rabtı ve ikisinin de ümmî mü'minlere tahsisi; ve keza erkân-ı imaniye ile yakîn me'haz tutulmakla ikinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> yi ikinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلَّذِينَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ye rabtı ve ikisinin de ehl-i kitab mü'minlere ircaı daha evlâdır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>İkincisi:</strong> </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> nin tekrarı, her iki saadetin gerek hidayete, gerek onların medih ve senalarına müstakil ve ayrı ayrı gayeler ve sebebler olduklarına işarettir. Fakat ikinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> nin hükmüyle beraber, birinci </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ye işareti daha evlâdır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Üçüncüsü:</strong> Zamîr-ül-fasl olan( </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُمْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ), ehl-i kitabdan olup Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'a iman etmeyenlere bir ta'riz olmak üzere bu cümle ile yapılan hasrı te'kid etmek ile beraber, güzel bir nükteyi tazammun etmiştir. </span></p><p><span style="font-size: 15px">Şöyle ki:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">Mübteda ile haber arasında bulunan( </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]هُمْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">)</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> zamiri, mübtedayı çok haberlere mübteda yapar. Ve bu gibi haberlerin tayinini de hayale havale eder. Yani haberlerin mahdud ve muayyen olmad</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ığ</span>[/FONT][FONT=&quot]<span style="font-size: 15px">ını hayale arzetmekle; hayali, münasib haberleri taharri etmeye teşvik eder. Nasılki Zeyd'i ele almakla "Zeyd âlimdir, Zeyd fâzıldır, Zeyd güzeldir." gibi Zeyd'in sıfatlarından çok hükümleri dizebilirsin. Kezalik </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> den sonra gelen </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot](هُمْ)[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> zamiri hayali harekete getirmekle "Onlar ateşten kurtulurlar." "Onlar Cennet'e girerler." "Onlar rü'yete mazhar olurlar..." ve daha bu gibi sıfatlarına münasip çok hükümleri ve cümleleri hayale yaptırır.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Dördüncüsü: </strong></span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلْمُفْلِحُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesindeki(</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلْ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ), hakikatı tasvire işarettir. Sanki lisan-ı haliyle diyor ki: "Eğer müflihlerin hakikatını görmek istersen, </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> nin âyinesine bak, sana temessül edecektir." Yahut onların tayin ve temyizlerine işarettir. Sanki diyor: "Ehl-i felâh olanları tanımak istersen, </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اُولئِكَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> ye bak. İçindedirler." Veya hükmün zâhir ve bedihî olduğuna işarettir.</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> <strong>Beşincisi:</strong> Felâh ve necat yollarını tâyin etmeyen </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلْمُفْلِحُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesindeki ıtlak, ta'mim içindir. </span></p><p><span style="font-size: 15px">Şöyle ki:</span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span> [FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> Kur'ana muhatab olan, matlubları ve istekleri muhtelif pek çok tabakalardır ki; bir kısmı, ateşten necat istiyorlar; bir kısmı, Cennet'e girmek istiyorlar; bir kısmı, rü'yete mazhar olmak istiyorlar. Ve bunlar gibi o tabakaların pek çok dilekleri vardır. Kur'an-ı Kerim </span>[/FONT]<span style="font-size: 15px"><span style="color: red">[FONT=&quot]اَلْمُفْلِحُونَ[/FONT]</span></span>[FONT=&quot]<span style="font-size: 15px"> kelimesini âmm ve mutlak bırakmıştır ki, herkes istediğini takip etsin.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span>[/FONT]</p></blockquote><p></p>
[QUOTE="Ekrem, post: 23528, member: 3"] [SIZE=5][COLOR=red][FONT="]وَ بِاْلآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] : Bu âyet, haşir mes'elesine işarettir. Haşrin isbatı hakkında feyz-i Kur'andan fehmettiğim ve başka bir risalede tafsilâtıyla zikrettiğim on bürhanın hülâsasına burada işaret edeceğiz. Şöyle ki:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4]Kasd ve iradeden doğan bir nizam-ı ekmel vardır. Hilkat ve yaratılışta tam bir hikmet hükümfermadır. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Âlemde abes yok. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]F[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tratta israf yok. Bu [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ahidleri tezkiye eden, istikra-i tamd[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r ki; her fen, mevzuu bulundu[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]u nev'in nizam[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]na bir [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ahid-i âdildir. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Ve keza yevm ve sene vesaire gibi her nev'de, nev'î bir k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yamet-i mükerrere vard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. Ve keza be[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]erdeki isti'dad, k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yamete bir remizdir. Ve keza be[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]erin gayr-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] mütenahî meyil ve emelleri, k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yameti ister. Ve keza Sâni'-i Hakîm'in rahmet hazinesinin mahall-i sarf[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4], ancak k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yamet ve ha[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]irdir. Ve keza s[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]dk ve emanetle maruf Resul-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, sarahaten ilân ediyor. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Ve keza Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]وَ قَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا * وَ مَا رَبُّكَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] âyetleriyle ve bu âyetlerin emsaliyle haşrin vukuunu kat'iyetle isbat ediyor. İşte tam ona baliğ olan şahidler, saadet-i ebediyenin anahtarı olup, o Cennet'in kapılarını açarlar.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Birinci Bürhan:[/B] Evet, kâinat saadet-i ebediyeyi intac etmese, akılları hayrette bırakan, kâinatta görünen en bâriz, en mükemmel şu nizam, aldatıcı zaîf bir suretten ibaret kalır. Ve bütün maneviyat ve alâkalar, rabıtalar ve nisbetler hep heba olur. Öyle ise o nizamın nizam olması, ancak ve ancak saadet-i ebediyeyi intac etmekle olur. Yani o nizamdaki maneviyat ve nükteler, ancak âlem-i âhirette sünbüllenecektir. Yoksa bütün maneviyat söner, rabıtalar kesilir, nisbetler darmadağınık olur, nizam da berheva olur. Halbuki o nizamda bulunan kuvvet, bütün kuvvetiyle o nizamın berheva edilmeyeceğini ilân ediyor.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]İkinci Bürhan:[/B] Herbir nevi'de, herbir fertte hikmetlere, maslahatlara riayet eden ve inayet-i ezeliyenin timsali olan hikmet-i tâmme, saadet-i ebediyenin gelmesini tebşir ediyor. Çünkü aksi halde, bedahetle ikrar ve tasdik ettiğimiz şu hikmetleri ve faideleri inkâr etmemiz lâzımgelir. Çünkü o faidelerin, o hikmetlerin, o maslahatların herbirisi zıddına inkılâb ederler. Bu hal ise, safsatadır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Üçüncü Bürhan:[/B] İkinci bürhanı tefsir eder. Fennin de şehadet ettiği gibi Sâni-i Hakîm her şeyde en kısa yolu, en yakın ciheti, en güzel ve en hafif sureti ihtiyar etmiştir. Bu ihtiyar, kâinatta abesiyetin bulunmad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ına delâlet eder. Bu ise ciddiyete delâlet eder. Ciddiyet ise, saadet-i ebediyenin gelmesiyle olur; yoksa bu varlık adem sayılır ve herşey abesiyete tahavvül eder. Halbuki abes ve israf gibi bâtıldan pâk ve münezzeh olduğunu şu [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]سُبْحَانَكَ مَا خَلَقْتَ هذَا بَاطِلاً[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelâmıyla[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]i'lam ve talim eden Zât-ı Zülcelal sözüne nasıl muhalefet eder?[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Dördüncü Bürhan:[/B] Üçüncü Bürhanı izah eder. Bütün fenlerin şehadetiyle, fıtratta israf yoktur. Eğer insan-ı ekber denilen âlemdeki hikmetleri idrakten âciz isen, âlem-i asgar denilen insandaki nüktelere, hikmetlere dikkat et. Evet "Fenn-i Menafi-ül A'za"nın şerh ve beyan ettiği vecihle, insanın cisminde, herbirisi bir menfaat için takriben ikiyüz küsur kemik vardır. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Ve herbirisi bir faide için alt[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] bin damar vard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. Ve hüceyrata hizmet eden yirmidört bin mesame ve pencere vard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. O hüceyratta cazibe, dafia, mümsike, musavvire, müvellide nam[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yla herbirisi bir maslahat için be[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] kuvvet çal[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ışı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yor. Âlem-i asgar böyle olsa, insan-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] ekber ondan geri kal[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r m[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]? Ruha nisbeten ehemmiyetsiz olan cesed bu derece israftan uzak bulunsa, ne suretle cevher-i ruhla âsâr[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nda, emellerinde, efkâr[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nda ve maneviyat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nda israf olur. Çünkü saadet-i ebediye olmasa, bütün maneviyat kurur. O hakikatlar, israf memleketine kaçarlar. Acaba dünya kadar k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ymetli olan bir cevhere mâlik olmakla, hem daima onun zarf[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] ve g[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]laf[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] muhafaza ettikten sonra, o cevheri birdenbire yere vurup k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]rmak ihtimali var m[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]d[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r? Hangi ak[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l kabul eder? Hem bir [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ahs[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bünyesindeki kuvvet, a'zas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndaki s[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]hhat, istidad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndaki kabiliyet, o [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ahs[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n ya[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ay[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ışı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]na ve tekemmülüne delil oldu[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]u gibi, kâinat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n ruhuna kadar nüfuz eden hakikat-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] sabite ve devam ile ya[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ay[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ışı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] îma eden intizam[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndaki kuvvet-i kâmile ve tekemmülüne giden nizam[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndaki kemal acaba ha[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r-i cismanî yoluyla saadet-i ebediyeye delil olmaz m[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]? Zira intizam[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] ihtilâlden ve bozulmaktan kurtaran, saadet-i ebediyedir. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Ve tekemmüle vas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ta olur. Ve o kuvveti inki[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]af ettiren odur.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Be[/B][/SIZE][/FONT][B][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][/B][FONT="][SIZE=4][B]inci Bürhan:[/B] Evet her nevi' mahlûkatta bir nevi k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yametin ve bir çe[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]it ha[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]rin tekrar ile vukua gelmekte oldu[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]u, büyük k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yametin vukuuna ve gelece[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ine i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]arettir. Buna bir misal: Evet haftal[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]k saate bak. O saatte saniyeleri, dakikalar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4], saatleri, günleri sayan ibrelerden ve millerden saniyeleri sayan ibre, dakikalar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] sayan ibrenin hareketini ihbar ediyor. Dakikalar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] sayan ibre, saatleri sayan ibrenin hareketini ilân ediyor. Saatleri sayan ibre de, günleri gösteren ibrenin hareketini husule getiriyor ve i'lam ediyor. İ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]te birincinin hareketinin tamam olmas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4], ikincisinin de hareketinin tamam olaca[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]na ve ikincinin tamam-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] hareket etmesi, üçüncünün de itmam-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] hareket edece[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ine i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]arettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Kezalik Sâni-i Hakîm'in kâinat denilen büyük bir saati vard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. Bu saatin milleri, feleklerin çe[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]it çe[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]it deveran[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndan ibarettir. İ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]te bu deveranlar; günleri, seneleri, ömr-ü be[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]eri, dünyan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n beka müddetini gösteriyorlar.[/SIZE][/FONT] [FONT="][SIZE=4]Binaenaleyh her geceden sonra sabah[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n, her k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ış[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tan sonra bahar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n gelmesi gibi, ha[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]rin sabah[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4], o büyük saatten do[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]aca[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]na delil ve i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]arettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Sual:[/B] Kâinatta görünen [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]u nev'î k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yametlerde e[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ya ayn[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yla iade edilmiyor. Halbuki büyük k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yamette neden ecsam ayn[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yla iade edilir?[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Elcevab:[/B] İnsan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bir ferdi, ba[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ka mahlukat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bir nev'i gibidir. Zira insandaki o nur-u fikir, emellerine, ruhuna öyle bir inki[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]af, öyle bir inbisat vermi[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tir ki, bütün zamanlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] yutsa doymaz. Zira ondaki o yüksek fikir, insan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n mahiyetini ulvî, k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ymetini umumî, nazar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] küllî, kemalini gayr-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] mahsur, lezzet ve elemini daimî k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]lm[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ış[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]t[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. Ba[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ka nevi'lerin ferdleri ise, böyle de[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ildir. Onlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n mahiyetleri cüz'î, k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ymetleri [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ahsî, nazarlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] mahdud, kemalleri mahsur, lezzet ve elemleri ânîdir. Bundan anla[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]şı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yor ki, insan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bir ferdi, sair mahlukat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bir nev'i hükmündedir. Binaenaleyh, o nev'lerde görünen [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]u k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yametlerin ve ha[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ir ve ne[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]irlerin keyfiyetleri nas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]lsa, efrad-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] insaniye de öyledir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Alt[/B][/SIZE][/FONT][B][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nc[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][/B][FONT="][SIZE=4][B] Bürhan:[/B] Saadet-i ebediyeye i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]aret eden bürhanlardan biri de, insandaki gayr-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] mütenahî istidadlard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. Evet, Cenab-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] Hak taraf[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndan mükerrem k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nan insan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n cevher-i ruhunda ekilen ve rakamlara s[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]mayan istidadlar var. Bu istidadlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n alt[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nda, hesaba gelmeyen kabiliyetler var. Ve bunlardan ne[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]'et eden hadde gelmeyen meyiller var. Ve bunlardan husule gelen gayr-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] mütenahî efkâr ve tasavvurat var. İ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]te bunlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n herbirisi ha[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r-i cismanînin arkas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ndaki saadet-i ebediyeye, [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ehadet parmaklar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] uzatarak gösteriyorlar.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Yedinci Bürhan:[/B] Evet, Rahman ve Rahîm olan Sâni-i Hakîm'in rahmeti, rahmetlerin en büyü[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ü olan saadet-i ebediyenin gelece[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ini teb[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ir ediyor. Zîra rahmet, ancak saadet-i ebediye ile rahmet olur. Ve ni'met, ancak o saadet ile ni'met olur. Evet bütün ni'metleri n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]kmetlere çeviren ebedî ayr[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]lmaktan do[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]an ve umumî matemlerden yükselen o belalardan, kâinat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] bilhassa [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]uurlu olan mahlukat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] kurtaran [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ey, saadet-i ebediyenin gelmesidir. Çünki bütün ni'metlerin, rahatlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n, lezzetlerin ruhu olan saadet-i ebediye gelmezse, umum kâinat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ehadetiyle sabit olan ve güne[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] gibi parlayan rahmet ve [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]efkat-i İlahiyenin bedahetine kar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]şı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] mükâbere ile inkâr lâz[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]mgelir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4]Ey Habib-i Şefik ve ey Şefik-i Habib! Ey Said-i Mecid ve ey Mecid-i Said! Rahmet-i İlahiyenin en latifi, en zarifi, en lezizi olan muhabbet ve şefkatine bakınız. O muhabbet ve şefkati, firak-ı ebedî ve hicran-ı lâyezalî ile karşılad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ınız takdirde; vicdan, hayal ve ruh ne hale gireceklerdir. O muhabbet ve o şefkat en büyük, en tatlı bir ni'met iken,[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]en azîm bir musibete, bir belâya inkılâb eder. Acaba göz önünde bilbedahe görünen rahmet-i İlahiye, firak-ı ebedînin muhabbet ve şefkat aleyhine hücum etmesine müsaade eder mi? (Vallahi hayır!..) [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]لاَ وَاللّهِ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] Ancak o rahmetin şe'nindendir ki, firak-ı ebedîyi hicran-ı lâyezalîye, hicran-ı lâyezalîyi firak-ı ebedîye ve adem-i mutlakı da her ikisine musallat eder ki, o firakların, o hicranların kökleri ortadan kalksın.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Sekizinci Bürhan:[/B] Bütün âlemce her hususta sıdkı ve doğruluğu malûm ve müsellem olan Hazret-i Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâm, parmağıyla kameri şakkettiği gibi, lisanıyla de saadet-i ebediyenin kapılarını açmıştır. Ve bütün enbiya-yı izamın bu hakikat üzerine icmaları, bir hüccet-i katıadır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Dokuzuncu Bürhan:[/B] Onüç asırdan beri yedi vecihle i'cazı tasdik edilen Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan'ın haşir hakkındaki beyanatı, saadet-i ebediyenin geleceğine kâfi bir delil değil midir? Başka bir delile ihtiyaç var mıdır?[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Onuncu Bürhan: Bu bürhan, binlerce bürhanları müctemi'dir. Bu bürhanları, çok âyetler tazammun etmişlerdir. Evet Kur'an-ı Kerim, çok âyetlerinden haşre nâzır pencereler açmıştır. Ezcümle: [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]وَ قَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] âyetiyle, saadet-i ebediyeye yol açan bir kıyas-ı temsilîye işaret etmiştir. Kezalik [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]وَ مَا رَبُّكَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] Âyet-i Kerimesiyle, o saadeti gösteren bir kıyas-ı adlîye işaret etmiştir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Birinci âyetle işaret edilen kıyas-ı temsilî: Evvelâ insanın vücuduna bak. Nasıl tavırdan tavıra, yani nutfeden alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan et ve kemiğe, et ve kemikten insan suretine bir kasd, bir irade ve bir ihtiyar altında mahsus kanunlarla, muayyen nizamlarla, muntazam hareketlerle intikal ettiğini ve kalıptan kalıba girip çıkt[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ını gör. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Sonra insan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bekas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]na dikkat et. İnsan, bu vücut libas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] her sene de[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tirir. Bu vücut de[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]mesi, bedendeki hüceyrat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n y[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]k[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]p yap[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]lmas[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yla olur. Bu tamirat da, bütün a'zan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n erzak mahzeni hükmünde olan, Cenab-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] Hakk'[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n bir kanun-u mahsusla ihzar etti[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]i o madde-i latifeden al[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nan ecza ile yap[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Sonra o madde-i lâtifenin ahvaline bak. Nasıl a'zanın ihtiyaçlarına göre muayyen bir kanun ile taksim edilir ve bedenin her tarafına mahsus bir nizam ile muntazaman dağıtılır. Yine şâyân-ı dikkattir ki; o madde-i lâtife, dört matbahda pişirildikten sonra ve dört[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]inkılâbdan geçtikten sonra ve dört süzgeçten tasfiye edildikten sonra rızık olarak taksim edilir. Hem yine şâyân-ı dikkattir ki; o madde-i lâtife, yemeklerin ruhu ve hülâsasıdır. O yemekler, âlem-i anasırda dağınık menbalardan muntazam bir düstur ile, mahsus bir nizam ile cem' ve tahsil edilirler.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] İşte bütün bu nizamlar, bu kanunlar, bu intizamlar; hep bir kasd, bir irade, bir hikmetten çıkıyor. Evet meselâ Habib'in gözünde yerleşen bir zerrenin, unsur-u havadan veya unsur-u türabdan o garib, acip tavırlarda, inkılâblarda yapt[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı muntazam hareketinden anlaşılır ki; o zerre, toprakta iken Habib'in gözüne tayin edilmiş ve bir memur gibi mahall-i memuriyetine muntazaman i'zam kılınmıştır (yükseltilmiştir.)[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Evet fennî bir nazarla dikkat edilirse anlaşılır ki, o zerrenin hareketi, körükörüne, tesadüf eseri değildir. Çünkü o zerre, hangi mertebeye girerse, o mertebenin nizamına tâbi olur. Ve hangi bir tavra intikal etmiş ise, onun muayyen kanunuyla amel etmiştir. Ve hangi bir tabakaya misafir gitmiş ise, muntazam bir hareket ile sevkedilmiştir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Hülâsa: Neş'e-i ûlâya dikkat edenin, neş'e-i uhra hakkında tereddüdü kalmaz. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın emrettiği gibi: "Neş'e-i ûlâyı gören adam, neş'e-i uhrayı inkâr edebilir mi?" Çünkü: İkinci teşekkül, yani ikinci yapılış; birinci teşekkülden daha kolaydır. Bunu yapan, onu daha kolay yapar.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Meselâ: Bir fırka askerin ilk teşekkülünde, efradın birbiriyle ünsiyetleri, muarefeleri olmad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ından ve talim ve terbiye görmemeleri yüzünden, yontulmamış taşlar gibi olduklarından, o efrad o fırkanın bünyesinde yerleştirilinceye kadar çok zahmetler vardır. Fakat ba'd-et teşekkül terhis edilip de bir daha taht-ı silâha davet edildiği zaman, pek kolay içtima eder ve fırkayı teşkil ederler. Bu teşekkül, evvelki teşekkülden daha kolay olur.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Kezalik birbiriyle ülfet peyda eden ve herbirisi yerini tanıyan ve bir derece yontulmuş taşlar gibi kesb-i letafet eden bedenin zerratı, ölüm ile dağıldıktan sonra, haşirde Hâlık'ın izniyle, İsrafil'in borusuyla o zerrat-ı asliye ve esasiye içtimaa davet edildikleri zaman, pek kolay içtima ederler ve beden-i insanîyi yine eskisi gibi teşkil ederler. Maahaza kudret-i ezeliyeye nisbeten en büyük, en küçük gibidir; hiçbir şey o kudrete ağır gelemez.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Arkadaş! Zâhire nazaran, haşirde ecza-yı asliye ile ecza-yı zâide birlikte iade edilir. Evet cünüb iken tırnakların, saçların kesilmesi mekruh ve bedenden ayrılan herbir cüz'ün bir yere gömülmesi sünnet olduğu[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ona işarettir. Fakat tahkike göre, nebatatın tohumları gibi "Acb-üz zeneb" tabir edilen bir kısım zerreler, insanın tohumu hükmünde olup, haşirde o zerreler üzerine beden-i insanî neşv ü nema ile teşekkül eder.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] İkinci âyetle işaret edilen delil-i adlî ise: Evet görüyoruz ki; alelekser gaddar, fâcir zalimler lezzetler, nimetler içinde pek rahat yaşıyorlar. Yine görüyoruz ki; masum, mütedeyyin, fakir mazlumlar zahmetler, zilletler, tahkirler, tahakkümler altında can veriyorlar. Sonra ölüm gelir, ikisini de götürür. Bu vaziyetten bir zulüm kokusu gelir. Halbuki kâinatın şehadetiyle, adalet ve hikmet-i İlahiye zulümden pâk ve münezzehtirler. Öyle ise, adalet-i İlahiyenin tam manasıyla tecelli etmesi için haşre ve mahkeme-i kübraya lüzum vardır ki; biri cezasını, diğeri mükâfatını görsün.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [SIZE=4][COLOR=red][FONT="]وَ بِاْلآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] : Bu cümledeki kelimelerin arasında bulunan nazm ve nizam:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] 1- Bu cümlenin mâkabliyle bağlanmasını ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="](و)[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] bu rükn-ü imaniyenin burada sarahaten zikredilmesi için âmm olarak zikredilen evvelki cümleden bu cümlenin tahsis lüzumuna binaen atf yapılmıştır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] 2- Takdimiyle hasrı ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]بِاْلآخِرَةِ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesi, bazı ehl-i kitab'ın iman ettikleri âhiret hakikî bir âhiret olmad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ına ta'rizdir. Çünki onların [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ اِلاَّ اَيَّامًا مَعْدُودَةً[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] âyet-i kerimesinin hikâye ettiği gibi: "Cehennem ateşi, bizi daima yakacak değil ya! Ancak birkaç gün yakacaktır." gibi sözleriyle ve bir cihette lezaiz-i cismaniyeyi nefy ve inkâr ettiklerinden anlaşıld[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ına göre, bildikleri âhiret, mecazî bir âhiret imiş.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] 3- Malûm ve mâhud olan şeye işaret için vaz'edilen [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="](ال)[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] edatı, bütün kütüb-ü semaviyenin lisanlarında deveran eden mâhud âhirete işarettir. Veyahut mezkûr delail-i fıtriye ile akılların gözleri önünde hazır olan ve âhiret ile anılan hakikata işarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] 4- Mukadder bulunan neş'enin sıfatına âhiret tâbiri, zihinleri neş'e-i[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ûlâya çevirip, ondan neş'e-i uhraya bil'intikal imkân yolunu göstermek için ihtiyar edilmiştir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] 5- Yakîn ile beraber tasdiki birlikte ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]يُؤْمِنُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesine bedel [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]يُوقِنُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] tabiri, haşir mes'elesi şek ve şüphelere bir mahşer ve bir mecma' olduğu için, tasdikten fazla îkan ve yakîn daha ehemmiyetli olduğuna işarettir. Veya ehl-i kitabın iddia ettikleri îman, yakînden hâlî olduğundan, onların îmanı, îman olmad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ına işarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [SIZE=4][COLOR=red][FONT="]َاُولئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4]: Bu cümledeki nüktelere işaret eden me'hazlar şunlardır:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] 1- Evvelki cümle ile bu cümlenin nazmı. 2- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ile işaret-i hissiye. 3- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] deki uzaklık. 4- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]عَلَى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] daki ulviyet. 5- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُدًى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] deki tenkir. 6- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]مِنْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] 7- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]رَبِّهِمْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] deki terbiyeden ibaret yedi me'hazdir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Birincisi:[/B] Bu cümleyi mâkabliyle bağlayan münasebetlerdir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Birinci münasebet:[/B] Bu cümle mâkablinden neş'et eden üç suale cevabdır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Birincisi:[/B] Hidayetten neş'et eden o güzel vasıfları lâbis olarak hidayet tahtı üstünde oturan o şahısları görmek isteyen sâile cevabdır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]İkincisi:[/B] "O adamların hidayete istihkak ve ihtisasları nedendir?" diye sual eden sâmie cevabdır. Yani illet sebeb, [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ile işaret edilen vasıflardır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]S- [/B]Sâbıkan mezkûr vasıfların tafsilen zikirleri, [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesindeki icmalden daha vâzıh bir surette sebebi gösteriyor?[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]C-[/B] İcmal, bazan tafsilden daha vâzıh olur. Bilhassa matlub birkaç şeyden mürekkeb olduğu zaman, sâmiin gabaveti veya nisyanı dolayısıyla[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]o mürekkebin eczasını mezcetmekle sebebi çıkarmak müşkül olur.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Üçüncüsü:[/B] "Hidayetin neticesi, semeresi ve hidayetteki lezzet ve nimet nedir?" diye sual eden sâile cevabdır. Yani hidayette saadet-i dareyn vardır. Hidayetin neticesi, nefs-i hidayettir. Hidayetin semeresi, ayn-ı hidayettir. Zira hidayet haddizâtında büyük bir nimettir ve vicdanî bir lezzettir ve ruhun cennetidir. Nasıl ki dalâlet, ruhun cehennemidir. Öyle de [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]وَ بِاْلآخِرَةِ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] âhiretin felâh ve saadetini intac eder.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]İkinci me'haz:[/B] [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ile yapılan işaret-i hissiye. Bir şeyin müteaddid sıfatlarını zikretmek, o şeyin zihinlerde tecessüm etmesine ve akılda hazır ve hayalde mahsus olmasına sebeb olduğuna işarettir. Maahâza sâbıkan zikirlerinden bir ma'hudiyet çıkar. Bu mâhudiyet-i zikriye, ma'hudiyet-i hariciyelerine kapı açar. Haricî olan mâhudiyetlerinden, mümtaz ve müstesna insanlar oldukları tebarüz eder ki, nev'-i beşer içinde gözünü açıp bakanların gözlerine en evvel onların parıltıları çarpar.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Üçüncü me'haz:[/B] Uzakl[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] : Onların filcümle yakın oldukları halde uzak gösterilmeleri, ulüvv-i mertebelerine mecazî bir işaret olduğuna işarettir. Çünkü uzakta bulunanlara bakıld[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı zaman, boyca en uzunları görünür. Maahâza zamanî ve mekânî olan bu'd-u hakikî kasdedilirse, belâgata daha uygun olur. Çünkü bütün asırlar asr-ı saadet gibi bu âyeti zikrediyorlar. Öyle ise, [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ile yapılan işaret, safların evvellerine işarettir. Ve bu itibarla bu'd, hakikî olur, mecazî değildir. Binaenaleyh onların hakikaten zaman ve mekânca uzak oldukları halde işaret-i hissiye ile gösterilmeleri, azametlerine ve ulüvv-i mertebelerine işarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Dördüncü me'haz:[/B] Ulviyeti ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]عَلَى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesidir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Arkadaş! Eşya ve şeyler arasında öyle münasebetler vardır ki; onları âyine gibi yapıyor. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Herbirisi, ötekisini gösteriyor. Birisine bak[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ld[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] zaman, ötekisi görünür. Meselâ: Bir parça cam, büyük bir sahray[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] gösterdi[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]i gibi, bazan olur ki; bir kelime, uzun ve hayalî bir maceray[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] sana[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]gösterir. Bir kelime, pek acib bir vukuat[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] senin gözünün önüne getirir, temessül ettirir. Yahut bir kelâm, zihnini al[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r, misalî âlem-i misallere kadar götürür, gezdirir. Meselâ: [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]بَارَزَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesi, muharebe meydan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]; [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]ثَمَرَةٌ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesi, büyük bir meyve bahçesini insan[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n fikrine getirir. Buna binaen buradaki [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]عَلَى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesi, temsilî bir üslûba pencere açar, gösterir kasd[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yla zikredilmi[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tir. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] Ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]öyle ki:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Sanki hidayet-i İlahî, bir burak olup mü'minlere gönderilmi[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tir. Mü'minler tarîk-i müstakimde ona binerek ar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] kemalâta yürürler.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Be[/B][/SIZE][/FONT][B][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][/B][FONT="][SIZE=4][B]inci me'haz:[/B] [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُدًى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] deki tenkirdir. Bir nekre, marife olarak mükerreren zikredilirse; o marife, o nekrenin ayn[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] olur. Fakat o nekre, nekre olarak zikredildi[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]i takdirde, alelekser birbirinin ayn[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] olamaz. Bu kaideye göre, nekre olarak tekerrür eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُدًى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] evvelki [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُدًى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] in ayn[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] de[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ildir. Ancak evvelki [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُدًى[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] masdard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r. İkincisi, has[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] bil'masdard[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r ve birincisinin semeresi hükmünde mahsus ve sâbit bir s[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]fatt[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]r.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Alt[/B][/SIZE][/FONT][B][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]nc[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][/B][FONT="][SIZE=4][B] me'haz:[/B] Hidayetin Allah'tan oldu[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]unu ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]مِنْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesinden burada bir cebr hissedilmekte ise de, hakikatte cebir de[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ildir. Çünkü onlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n cüz'-i ihtiyarlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]yla has[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]l-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] bil'masdar olan hidayete yürümeleri üzerine, Cenab-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] Hak o s[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]fat-[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] sâbite olan hidayeti halk ve ihsan etmi[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ş[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]tir. Demek ihtida, yani hidayete do[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ğ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ru yürümek, onlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]n kesb ve ihtiyarlar[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ı[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] dâhilindedir. [/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]Fakat sıfat-ı sâbite olan hidayet, Allah'tandır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Yedinci me'haz:[/B] Terbiyeyi ifade eden [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]رَبِّ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesidir. Bu kelimenin burada ihtiyar edilmesi; onların rızk ile terbiyeleri Rububiyetin şe'ninden olduğu gibi, hidayetle de tagaddileri Rububiyetin şe'ninden olduğuna işarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [SIZE=4][COLOR=red][FONT="]وَ اُولئِكَ هُمُ اْلمُفْلِحُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] : Bu cümledeki nüktelerin me'hazleri:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4]1- ([/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]و[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4]) ile atf. 2- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] nin tekrarı. 3- Zamir-ül fasl olan [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُمْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] 4- [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] edatı. 5- Felah yollarının adem-i zikriyle [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]مُفْلِحُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] nin âmm ve mutlak bırakılması gibi "Beş Me'haz"dan ibarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Birincisi:[/B] [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="](و)[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ile yapılan atf, her iki cümle arasında bulunan münasebete binaen yapılmıştır. Zira birinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] saadet-i âcile [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="](عَاجِلَهْ)[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] olan hidayet semeresine işarettir. İkinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] hidayetin semere-i âcilesine ([/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]آجله[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4])[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] işarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Evet herbir [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] mâkabline bir fezleke, bir icmaldir. Fakat erkân-ı İslâmiye me'haz tutulmakla, birinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] yi birinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلَّذِينَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ye rabtı ve ikisinin de ümmî mü'minlere tahsisi; ve keza erkân-ı imaniye ile yakîn me'haz tutulmakla ikinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] yi ikinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلَّذِينَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ye rabtı ve ikisinin de ehl-i kitab mü'minlere ircaı daha evlâdır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]İkincisi:[/B] [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] nin tekrarı, her iki saadetin gerek hidayete, gerek onların medih ve senalarına müstakil ve ayrı ayrı gayeler ve sebebler olduklarına işarettir. Fakat ikinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] nin hükmüyle beraber, birinci [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ye işareti daha evlâdır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Üçüncüsü:[/B] Zamîr-ül-fasl olan( [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُمْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ), ehl-i kitabdan olup Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'a iman etmeyenlere bir ta'riz olmak üzere bu cümle ile yapılan hasrı te'kid etmek ile beraber, güzel bir nükteyi tazammun etmiştir. Şöyle ki:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4]Mübteda ile haber arasında bulunan( [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]هُمْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4])[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4] zamiri, mübtedayı çok haberlere mübteda yapar. Ve bu gibi haberlerin tayinini de hayale havale eder. Yani haberlerin mahdud ve muayyen olmad[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ığ[/SIZE][/FONT][FONT="][SIZE=4]ını hayale arzetmekle; hayali, münasib haberleri taharri etmeye teşvik eder. Nasılki Zeyd'i ele almakla "Zeyd âlimdir, Zeyd fâzıldır, Zeyd güzeldir." gibi Zeyd'in sıfatlarından çok hükümleri dizebilirsin. Kezalik [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] den sonra gelen [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="](هُمْ)[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] zamiri hayali harekete getirmekle "Onlar ateşten kurtulurlar." "Onlar Cennet'e girerler." "Onlar rü'yete mazhar olurlar..." ve daha bu gibi sıfatlarına münasip çok hükümleri ve cümleleri hayale yaptırır.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Dördüncüsü: [/B][/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلْمُفْلِحُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesindeki([/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلْ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ), hakikatı tasvire işarettir. Sanki lisan-ı haliyle diyor ki: "Eğer müflihlerin hakikatını görmek istersen, [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] nin âyinesine bak, sana temessül edecektir." Yahut onların tayin ve temyizlerine işarettir. Sanki diyor: "Ehl-i felâh olanları tanımak istersen, [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اُولئِكَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] ye bak. İçindedirler." Veya hükmün zâhir ve bedihî olduğuna işarettir.[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] [B]Beşincisi:[/B] Felâh ve necat yollarını tâyin etmeyen [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلْمُفْلِحُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesindeki ıtlak, ta'mim içindir. Şöyle ki:[/SIZE][/FONT][SIZE=4] [/SIZE] [FONT="][SIZE=4] Kur'ana muhatab olan, matlubları ve istekleri muhtelif pek çok tabakalardır ki; bir kısmı, ateşten necat istiyorlar; bir kısmı, Cennet'e girmek istiyorlar; bir kısmı, rü'yete mazhar olmak istiyorlar. Ve bunlar gibi o tabakaların pek çok dilekleri vardır. Kur'an-ı Kerim [/SIZE][/FONT][SIZE=4][COLOR=red][FONT="]اَلْمُفْلِحُونَ[/FONT][/COLOR][/SIZE][FONT="][SIZE=4] kelimesini âmm ve mutlak bırakmıştır ki, herkes istediğini takip etsin. [/SIZE][/FONT] [/QUOTE]
Adı
İnsan doğrulaması
Günün ilk namazı hangi namazdır
Cevap yaz
Ana sayfa
Forumlar
İSLAMİ PAYLAŞIMLAR
Risale-i Nur
İşârât-ül İ'caz
Işaretül icaz risalesindeki bölümler (Delail-i Hasir)
Üst
Alt