53 - Rize ilindeki camiler

Turab

Teknik Ekip
Yönetici
Admin
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
7,015
Tepkime puanı
423
Büyük Gülbahar Sultan Camisi (Merkez)

Rize Gülbahar Mahallesi’nde bulunan bu caminin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Çeşitli dönemlerde yapılan onarımlar sırasında giriş kapısı üzerine h.1324 (1906) tarihli bir kitabe yerleştirilmiştir. Bunun yanı sıra caminin bir kenarına bırakılmış bir başka kitabede “Süleyman Camii Şerifi” ismi ile h.1070 (1659) tarihi yazılıdır. Bu kitabenin burada daha eski dönemde yapılmış bir camiye ait olduğu sanılmaktadır. Nitekim bugünkü caminin eski camiden biraz daha kuzeye kaydırılarak 1906’da yapıldığı düşünülmektedir.

Cami son cemaat yeri ile birlikte dikdörtgen planlı yöresel siyah taştan yapılmış, üzeri de kırma bir çatı ile örtülmüştür. Önündeki son cemaat yeri yüksek bir subasman üzerine oturtulmuş, iki katlı bir yapıdır. İbadet mekânı kare planlıdır. Bu bölüm doğu yönünde üç, diğer cephelerde de ikişer tane yuvarlak kemerli pencere ile aydınlatılmıştır. Mihrap nişi yivli sütunlarla çevrelenmiş olup oldukça basit bir görünümdedir. Ahşap minber ise oldukça sadedir.

Batı yönündeki minareye son cemaat yerinden çıkılmakta olup, kare kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.


Küçük Gülbahar Hatun Camisi (Merkez)

Rize ili Gülbahar Hatun Mahallesi'nde, Büyük Gülbahar Camisi'nin doğusunda bulunan bu cami 1737 yılında yapılmıştır. Halk arasında Mubah Sultan Camisi ismi ile tanınmaktadır. İlk yapılışında caminin Yavuz Sultan Selim’in eşi Gülbahar Hatun adına yaptırıldığı iddia edilmiştir. Sonraki yıllarda Ak Mehmetler’den Şaban Efendi tarafından 1956 yılında biraz daha kuzeye doğru yeniden yaptırılmıştır.

Cami kare planlı olarak betonarmeden yapılmıştır. İbadet mekânının üzeri kubbe ile örtülüdür. Mimari yönden bir özellik taşımamaktadır.

Caminin kuzeybatı köşesindeki taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli tek şerefeli minaresi bulunmaktadır.


Kale Camisi (Merkez)

Rize Kale Mahallesi'nde, İç Kalesi'nin güneyinde bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre 1658 yılında Halil Ağa isimli bir kişi tarafından yaptırılmış, 1805 yılında yenilenmiştir. Bugünkü cami ise 1970’li yıllarda yeniden yapılmıştır

Cami eğimli bir arazi de yapıldığından ötürü altında bir zemin katı vardır. Zemin kat taş ve ibadet mekânı betonarme olarak yapılmıştır. Üzeri kiremitli kırma çatı ile örtülmüştür. Caminin doğusunda imam odası bulunmaktadır. Giriş kapısı üzerinde onarım kitabesi bulunmaktadır.

Kitabe:

Sahibül hayrat Halil Ağa
Avni Hak ile etti bir bina mescid bina
Mâif-i gaybi dedi tarihini
Hakken makamıdır cennet-i a’lâ
Sene 1069 (1658).

Caminin ibadet mekânına küçük bir son cemaat yerinden girilmektedir. Kareye yakın dikdörtgen planlı caminin üzeri ahşap bir tavanla örtülmüştür. İbadet mekânı yuvarlak kemerli geniş pencerelerle aydınlatılmıştır. Mihrap özellik taşımamaktadır. Yanındaki minaresi taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.


Orta Camisi (Merkez)

Rize il merkezi Yeniköy Mahallesi'nde bulunan bu caminin, ilk cami kitabesinden öğrenildiğine göre, 1737 yılında yapılmıştır. Günümüze gelen cami ise 1941 yılında yeniden inşa edilmiştir. I.Dünya Savaşı sırasında Ruslar tarafından işgal edilen Rize’den çekilirlerken Ermeniler tarafından cami yakılmıştır. Bunun ardından 1929 yılında onarılmış, l941 yılında Hacı Memiş Efendi tarafından yeniden yapılmıştır.

Cami dikdörtgen planlı yöresel siyah kesme taştan yapılmış üzeri kırma çatı ile örtülmüştür. Üst örtüyü yuvarlak iki beton ayak taşımaktadır. Ahşap tavanın ortasına içten ahşap bir kubbe yerleştirilmiştir. Caminin son cemaat yeri bulunmamaktadır. İbadet mekânı doğu ve batıda üçer, kuzey ve güneyde ikişer yuvarlak pencere ile aydınlatılmıştır. Ayrıca üst sıra duvarlarda yanlarda dörder, ön ve arkada üçer ikiz pencere bulunmaktadır. Mihrap mermerden olup, gösterişsizdir. Ahşap minber üzerinde bezeme bulunmamaktadır. Minaresi taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.

Şeyh Camisi (Merkez)

Rize il merkezinde, eski Vilayet Konağı'nın güneyinde eski Piri Çelebi Mahallesi'nde yer alan cami 1711 yılında El Hac Muhammed Efendi tarafından yapılmıştır. İlk cami çeşitli tarihlerde yapılan onarımlarla 1953 yılına kadar gelmiştir. Onun yerine yapılan bugünkü cami 1953-1965 yılları arasında yapılmıştır.

Şeyh Camii, Merkez Camisi'nden sonra Rize'nin en büyük camisidir.

Kesme taştan, kare planlı caminin önünde beş bölümlü beş küçük kubbeli bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Burası sonraki yıllarda camekânla kapatılmıştır. İbadet mekânı tromplu bir kubbe ile örtülmüştür. İbadet mekânı iki sıra halinde pencerelerle aydınlatılmıştır. Caminin iki yanında bulunan iki minaresi birer şerefelidir.

İskender Cafer Paşa Camisi (Merkez)

Rize ili İslam Paşa Mahallesi'nde bulunan bu camiyi kitabesinden öğrenildiğine göre, İskender Cafer Paşa 1570 yılında yaptırmıştır. Cami halk arasında İslam Paşa veya Kurşunlu Cami ismi ile de tanınmaktadır.

Klasik Osmanlı mimari tipindeki cami moloz taştan kare planlı olup, üzeri sekizgen kasnaklı tromplu bir kubbe ile örtülmüştür. Geniş bir avlu ve hazire içerisindeki caminin önünde geç devirde yapılmış ahşap bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yeri 1970’li yıllara kadar iki katlı ahşap çatılı idi. Bu bölüm yıkıldıktan sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tek katlı ve ahşap olarak yenilenmiştir. Kuzey yönündeki giriş kapısı üzerinde h. 978 (1570) tarihli kitabesi bulunmaktadır. Bu kitabe h.1326 (1908) yılında yapılan onarım sırasında buraya konulmuştur.

Kitabe:

Selâmun aleykum tibtum fedhuluhâ halidin
Tamir sene 1326
İskender Cafer Paşa Camii Şerifi
Tarihi atiki sene 978 (1570).

Caminin ibadet mekânı her cephedeki ikişer pencere ile aydınlatılmıştır. Mihrap taştan olup sade bir görünümü vardır. Ahşap minber ise son dönemlerde yapılan onarımlar sırasında buraya eklenmiştir. Bu arada ahşap mahfil betonarme olarak yenilenmiştir. Kuzeybatı köşesinde yer alan minare1989 yılında yenilenmiştir. Minare kare kaide üzerinde yivli ve tek şerefelidir.

Reşadiye Camisi (Merkez)

Rize Reşadiye Mahallesi'nde ki bu caminin 1671 yılında yapıldığı sanılmaktadır. Sonradan yıkılmış ve yerine 1962 yılında bugünkü cami yapılmıştır.

Cami düzgün kesme taştan kare planlı olarak yapılmış, üzeri kubbe ile örtülmüştür. Önünde üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Giriş kapısı üzerine de bir kitabe yerleştirilmiştir. Ancak bu kitabe bir mezar taşına aittir.

Kitabe:
Merhum el Hacı madan
Ruhuna Fatiha sene 1082 (1671).

Camiönü Camisi (Merkez)

Rize Camiönü Mahallesi'nde bulunan bu cami halk arasında Fener Camisi olarak isimlendirilmiştir. Kitabesinden öğrenildiğine göre Hacı Ahmet tarafından 1698 yılında yapılmıştır. Bugünkü cami ise 1949 yılında yenilenmiştir.

Cami kesme taştan kare planlı olup üzeri yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. Önünde iki küçük kubbeli bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Giriş kapısının iç tarafında ilk yapıya ait bir kitabe bulunmaktadır.

Kitabe:
Sahib-ül hayrat el Hacı Ahmet
Sene 1109 (1698).

Bugünkü cami mimari yönden bir özellik taşımamaktadır.

Taşçıoğlu Camisi (Merkez)

Rize Yenimahalle'de bulunan bu camiyi Cezayirli Kaptan Ali Paşa, h.11261131 (1714-1718) yıllarında yaptırmıştır. Cami h.1250 (1834) yılında onarılmış, XX. yüzyılın başlarında Taşçıoğlu isimli bir kişi tarafından yeniden onarılmıştır. Bu yüzden de Taşçıoğlu Camisi olarak tanınmıştır. Cami 1940 yılında bir kez daha onarılmış, 1979 yılında yıktırılmış ve üç katlı olarak yeniden yapılmıştır. Rize’de yıkılarak yeniden yapılan yapılardan bir örnektir.

Caminin ilk yapımına ait kitabesi günümüze gelebilmiştir.

Kitabe:
Cezayirli Ala Paşa’ya Mevla’dan olup ihsân
Bu cami-i şerif-i eyledi bu mevzie bina
İbadet eyleyip Kur’an okundukça bu camide
Bunun banisine hak devlet-i dâreyin ide i’tâ
Hatalardan belâlardan anı daim elmin etsin
Bi hakk-ı sure-i Tahâ bihakk-ı leyletü’l-esrâ
Dahi dünya ve ukbada kazayadan masûn etsin
Şunun hakkı ki halk oldu anınçün mekteb-i mina
Buna beş vakt ile dedim Salahi hoş güzel tarih
Aceb âli ibadet-gâh olmuş bi bedel bu câ
H1126-1131 ( 1714-1718.

Günümüze gelen caminin arazi konumundan ötürü, cephesine dükkânlar yapılmıştır. Düzgün taş duvarlı kırma çatılı bir yapıdır. Kuzey, doğu ve batı yönlerinden merdivenli inişleri bulunmaktadır. İbadet mekânı iki ahşap sütunla taşınmaktadır,

Mimari yönden caminin bir özelliği bulunmamaktadır.

Portakallık Cami (Merkez)

Rize Portakallık Mahallesi’nde bulunan bu caminin ilk yapım tarihi bilinmemektedir. İlk yapımının XIX.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. XX.yüzyılın başlarında onarılmış, önüne son cemaat yeri ile meşrutalar yapılmıştır.

Cami dikdörtgen planlı, kaba yontma taştan ve dikdörtgen planlıdır. Üzeri ahşap bir çatı ile örtülü idi. Bu cami 1965 yılında yıktırılmış ve yerine bugünkü cami yaptırılmış olup, caminin mimari yönden bir özelliği bulunmamaktadır.


Uzunkaya Köyü Camisi (Merkez)

Rize ili Uzunkaya Köy merkezinde bulunan bu caminin XIX. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Bu cami de yakın tarihlerde yıkılmış ve yeniden yapılmıştır.

Eski cami dikdörtgen planlı, 9.00x10.00 m. ölçüsünde olup, üzeri kırma çatı ile örtülü idi. Caminin batı ve güney duvarları taş, diğer cepheleri yığma ve ahşap karışık olarak yapılmıştı. Bu caminin en önemli tarafı ahşap minberi, mahfili ve tavanı idi. Özellikle ahşap minber bezeme yönünden çok zengindi.

Bugünkü cami kesme taş duvarlı dikdörtgen planlı ahşap çatılıdır. Mahfilde, kapılarda eski camiye ait ahşap bezemeler kullanılmıştır. Kuzeybatısında yer alan taş minaresi tek şerefelidir.


Muradiye Köyü Camisi (Merkez)

Rize il merkezi Muradiye Köyü’nde, dere yatağı yakınında bulunan bu caminin XVIII. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Günümüze gelen cami 1909 yılında yapılmıştır.

Bugünkü cami dikdörtgen planlı kesme taştan olup, üzeri kırma çatı ile örtülmüştür. Çatı içten dört taş ayak tarafından taşınmaktadır. Caminin kuzey, doğu, batı yönlerinde birer kapısı bulunmaktadır. Doğu kapısı üzerinde bulunan minare ilk yapıdan kalmıştır. Sonraki yıllarda batı kısmına bir minare daha eklenmiştir.


Ekşioğlu Camisi (Ardeşen)

Rize, Ardeşen ilçesinde, Çifte Kavak Mahallesi'nde bulunan Ekşioğlu Camisi Ekşioğlu Hacı Mustafa Efendi tarafından yaptırılmış, 1869 yılında yenilenmiştir. Yakın tarihlerde de caminin kuzeyine yeni bir bölüm eklenmiştir.

Cami kesme ve moloz taştan dikdörtgen planlı olup, üzeri kırma çatı ile örtülmüştür. İbadet mekânı her cephede altlı üstlü ikişer pencere ile aydınlatılmıştır. Mihrp ve minberi oldukça sade olup her hangi bir özellik göstermemektedir. Mihrap üzerine onarım kitabesi yerleştirilmiştir.

Prof.Dr. Haşim Karpuz’dan aldığımız bu kitabe:

Ashabu’l hayrât ve’l-hasenât
Ashabû’r-refi ve’d-decerât
Evvelâ inşa iden Ekşizade HacıMustafa
Me’vası olsun cennet-i ba kemâl-i pür-safa
Sâniyen tecdid idenler bu cami-i şerif sa’id
Sâniyen tecdid idenler bu cami-i şerif sa’id
Dünyevi her rûz’id uhrevi eylesun azabdan baid
Gerek tab gerek nakd-i zaman ile idenler kâr
İlâhi sen afu it cümle günahın kalmasın misl-i gubâr
Hulusâne kim hizmet ider ise heme-i an
Du cihanda elem û kederden olsun hıfz u emân
Hitam-pezir olmuşdur seksen altı senesi
Mubarekşehr-i Ramazan sene 1286.

Caminin kuzeybatısında kesme taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli tek şerefeli bir minaresi bulunmaktadır. Caminin mimari yönden bir özelliği bulunmamaktadır.


Seslikaya Köyü Camisi (Ardeşen)

Rize Ardeşen ilçesi Seslikaya Köyü’nün merkezinde bulunan bu cami 1801 yılında yapılmıştır. Karadeniz yöresinin en güzel ağaç işçiliği olan camileri arasındadır. Caminin batı cephesinin güneyindeki pencere üzerindeki kitabesine göre banisi, Yaşınzade Ali Usta ile Mustafa ve Osman ustalardır. Bu kitabede “Bu camii şerifi bina iden Yaşın Zade Ali Usta ve refiki Murteza oğlu Mustafa. Üçüncü usta Kurtoğlu Osman. Sene 1216” yazılıdır. Büyük olasılıkla da buradaki küçük cami yıkılarak, yerine bu cami yapılmıştır.

Bugünkü cami muntazam yontma taş ve ahşaptan dikdörtgen planlıdır. Üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Yakın tarihlerde önüne bir bölüm eklenmiştir. İbadet mekânı altlı üstlü ikişer pencere ile aydınlatılmıştır.

Mihrap taştan ve oldukça sadedir. Ağaç minberin yan yüzeyleri ile korkulukları barok üslupta bezemelerle süslenmiştir. Buna benzer bezeme ahşap mahfilde, sütun başlarında, korkuluklarda görülmektedir. Minberin yan yüzlerindeki boşluklar S kıvrımları ile doldurulmuştur. Yer yer de barok üslupta stilize lalelere yer verilmiştir. Tavanda bezemeler görülmektedir. İbadet mekânını içten örten kubbenin içerisi kalem işleri ile bezenmiştir.

Caminin kuzeydoğusundaki minaresi de yakın tarihlerde yapılmış olup taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.


Tunca Köyü Camisi (Ardeşen)

Rize Ardeşen ilçesi Tunca Köyü’nde bulunan caminin yapımı ile ilgili çeşitli kitabeler bulunmaktadır. Caminin kuzey cephesindeki kitabelerin birisinde İmam Abdül Vahid İbni Salih tarafından h.1320 (1902) yılında yaptırıldığı yazılıdır. Aynı yerdeki bir başka kitabede vakıf sahibi olarak Alemdarzade Ahmet ve 1320 (1902) tarihi yazılıdır. Bu kişinin caminin taşını sağlayan kişi olduğu Prof. Dr. Haşim Karpuz’dan öğrenilmiştir. Aynı yerde caminin ustasının Mapavrili Selimzade Hüseyin İbni Ali Rıza olduğu yazılıdır. Caminin mihrabının yanındaki kitabe ise okunamamıştır.

Cami meyilli bir arazide, kesme taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmış, üzeri kırma bir çatı ile örtülmüştür. Arazi konumundan ötürü alt kata medrese olduğu söylenen bir bölüm eklenmiştir. Son cemaat yeri olmayan camiye kuzey cephesinin ortasından ve kuzey batıdaki bir kapıdan girilmektedir. İbadet mekânı düz lentolu iki sıra pencere ile aydınlatılmıştır. Caminin taş mihrabı sade bordürlerle çevrilmiştir. Minber ahşaptır ve yüzeyi bütünüyle barok karakterli bölgesel motiflerle süslenmiştir. Bitkisel motiflerle süslü minberin boş kalan yüzeyleri S ve C kıvrımları ile süslenmiştir. Barok üsluptaki bezemeler yerel ustalar eliyle kendine özgün bir konum kazanmıştır.


Aşağı Çamlıca Köyü Camisi (Çamlıhemşin)

Rize Çamlıhemşin ilçesi Aşağı Camlıca Köyü’nde bulunan bu caminin kitabesi günümüze gelemediğinden ve vakıf kalıtlarında onunla ilgili bir kayda rastlanmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber, yapı üslubu ve çevresindeki diğer camilerle karşılaştırıldığında XIX. yüzyılın ortalarında yapıldığı sanılmaktadır.

Cami kesme taştan 7.10x8.50 m. ölçüsünde dikdörtgen planlı, iki katlı bir yapıdır. Üzeri kırma çatı ile örtülmüştür. Bu caminin de zemin katının medrese olarak yapıldığı sanılmaktadır. Zemin katına kuzeydoğu köşesindeki bir kapıdan girilmektedir. Ancak bu bölüm çeşitli yıllarda değişikliğe uğramıştır. Yalnızca batı duvarlarında ilk yapılışından bir ocak kalmıştır. İbadet mekânının ahşap döşemesi de yakın tarihlerde betonarme olarak değiştirilmiştir. Bugün ibadet mekânına yüksek bir merdivenle çıkılmaktadır. Giriş kapısı basık kemerli bir kapıdır. İç mekân güney ve doğu yönündeki pencerelerle aydınlatılmıştır.
Mihrap taştan olup çevresi kalem işleri ile bezenmiş, yer yer yazı kompozisyonlarına yer verilmiştir. Minberi çok iyi bir ahşap işçiliği göstermektedir. Minberin yan korkuluklarında bir daireden çıkan S ve C kıvrımlı motifler dikkati çekmektedir. Minberdeki tüm bezemelerde barok üslup kendini göstermektedir.
 
Üst Alt