KUR’AN-l KERİM’İN OKUNUŞ ŞEKİLLERİ

ceylannur

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
2 Eylül 2011
Mesajlar
3,872
Tepkime puanı
37
KUR’AN-l KERİM’İN OKUNUŞ ŞEKİLLERİ

Kıraat imamları, Kur’an-ı Kerim’in üç tarzda okunabileceğini söylemişlerdir:

1- TAHKİK: Diğer bir adı: Tertil’dir. En ağır okuyuştur. Bu tarzda tilavet olunurken, her bir harfin hakkı tam olarak verilir. Medd-i tabiiler birer, diğer fer’i meddler dörder elif miktarı uzatılır.
Şedde ve gunneler, izah edilen miktarınca yapılır. Fakat bu hususta ifrata kaçarak harekeleri uzatmak, tahrik (sakin harfe hareke vermek), iskan harekeli harfi sakin kılmak) ve harflerin arasında sekte yapmak gibi bir takım hatalar yapılmamalıdır.

2- HADR: Tecvid kaidelerine uymak şartıyla, Kur’an-ı Kerim’in en süratli okunuş tarzıdır. Bu durumda sadece sür’at artar.
Fakat hiçbir şekilde tecvid kaideleri ihmal edilemez. Medler asgariye indirilir. Medd-i tabii ve medd-i munfasıllar birer elif; medd-i muttasıllar ikişer elif ve medd-i lazımlar dörder elif -bir rivayette iki buçuk elif- miktarı çekilir.
Meddleri bu ölçülerden aşağı düşürmek caiz değildir. Tahrimen mekruhtur. Kelimeler birbirine karıştırılmaz, harflerin mahreç ve sıfatları terk edilmez.
Çünkü bu şekilde, yani harfleri birbirine karıştırarak tecvid kaidelerini ihlal ederek okumak hezreme=tahlit olur ki kesinlikle caiz değildir, haramdır.
Memleketimizde hatim indirilirken ve teravih namazı kıldırılırken hadr usulü tercih edilmektedir.
Fakat bir çok tecvid kaideleri ihmal edilmekte ve manevi mesuliyet altına girilmektedir.
Vakf edilen yerde az da olsa nefes almak lazımdır. Çünkü, vakf edilen yerde nefes almadan durup tekrar devam edilirse, sekte meydana gelmiş olur. Bundan kaçınmak lâzımdır.

Kur’an-ı Kerim’de ne kadar. ( هَؤُلاَءِ ) varsa, Hadr kıraaatında bunların ha’sı bir elif, la’sı iki elif miktarı medd edilir.
Görünüşte her ne kadar ikisi de medd-i muttasıl ise de, aslında ( هَا ) sı medd-i muttasıl değildir. Çünkü ( هَا ) ayrı ( اُولاَءِ ) ayrı bir kelimedir.
Dolayısıyla bu kısım medd-i munfasıl olur. Nedense bir kelime ( هَؤُلاَء ) şeklinde yazılmıştır.
Binaenaleyh İmam Asım ve medleri bir elif çeken imamlar bu şekilde medd ederler.

3- TEDVİR: Tahkik ile hadr arasında orta bir okuyuşun adıdır. Bu tarzda ki okuyuşta tecvid hükümleri orta tempolu bir nispette icra olunur.
Mesela: Muttasıl ve munfasıl meddler iki buçuk-üç elif, medd-i lâzım dört elif miktarı uzatılır.
Mahreçler ve harflerin sıfatları katiyyen ihlal edilemez.
Bu kıraat tarzlarından Hadr: Teravih namazlarında ve üstad huzurunda hafızlar ders okurken, tedvir: Diğer namazlarda ve mukabele okunurken, tahkîk ise: Aşrı şerif okurken, öğretim ve alıştırmada tercih edilir.
Fakat bu üç türlü okuyuşu birbirine karıştırmamalıdır. Kıraata, hangi okuyuşla başlanılmış ise onunla da bitirilmelidir.
Bu üç okuyuş tarzının dışında bir de caiz olmayan bir okuyuş daha vardır ki, buna herzeme denir.
Bu okuyuşta harfler, kelimeler birbirine karışır, okuyuş bozuluır. Kur’an-ı Kerim’i, bu şekilde okumak haramdır.
 

Nafi

Yeni Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
17 Aralık 2012
Mesajlar
4
Tepkime puanı
0
Affen...Medd-i Lazımın 4 elif okunduğu bilinen temayül.
Medd-i Lazım 2.5 elif okunur kuralı için bi kaynağınız var mı hocam?
 

Turab

Teknik Ekip
Yönetici
Admin
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
7,015
Tepkime puanı
423
Affen...Medd-i Lazımın 4 elif okunduğu bilinen temayül.
Medd-i Lazım 2.5 elif okunur kuralı için bi kaynağınız var mı hocam?

Selamünaleyküm, bu konuyu paylaşan kardeşimiz foruma katılmıyor uzun zamandır. O nedenle Kaynağını sormamız mümkün görünmüyor şu an. Herhangi bir yanlış unsur tespitiniz varsa düzeltme yapabiliriz.
 

Ekrem

Yönetici-Admin
Yönetici
Süper Mod
Üyemiz
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
9,111
Tepkime puanı
81
Kur'an Çalışması Yapacaklara Rehber : Kur'an Okuma Şekilleri


Şüphesiz müslümanlar tarih boyunca bir çok olumlu okuma şekli geliştirmiştir. Bu olumlu okuma şekillerini altı grupta toplamak mümkündür:
1)Tahlili okuma
2) İcmali okuma
3)Konulu okuma
4) karşılaştırmalı okuma
5) Kavram çalışması yararak okuma
6)Nüzul sırasına göre okuma

1-Tahlilli Okuma


Özellikleri:Okuyucu pasif, metin aktiftir. Metnin bir bölümü esas alınır, ayet ayetokunur, tüm Kur'an mushafına genel bütüncül bir yaklaşım amaçlanmaz. Metin konuşmacı, okuyan dinleyici gibidir. Dil bilgisi, hadis, siyet bilgisi veri olarak kullanılır. Genellikle mushaf sırası takip edililir.

Faydaları:
a)Okuyucu dinleme pozisyonunda kaldığı için ahlakidir.
b) Konunun detaylarına inerek ayrıntılar arasında yer alan hakikatlere dikkat etme alışkanlığı kazandırır. İcmali okumanın illetlerini tedavi eder.

Zaafları:
a)Azami fayda için Arapça bilmek gerekir, mealden bu yöntem sınırlı fayda sağlar. Diğer yöntemler meal çalışması için daha uygundur.

b) Teczii/atomik olduğu için anlamlar arasında karşılaştırma yapmaya elverişli değildir, yanlış sonuçlara götürebilir. Toplumsal hayatın ürettiği sorunlarla Kur'anarasında bağ kurma hedefi belirsizdir.

c) Ne yapmalı değil, nasıl anlamalı? Sorusu daha ön plandadır. Bu da Kur'an'ınamele dönük bir bilgi kaynağı olarak telakki edilmesi yerine, salt bir bilgi deposu gibi-malumat furuşçuluk aracı gibi algılanmasına nesneleşmesine yol açabilir.

Örnekler: Nüşuz, Şefaat, Ru'yetullah:
Örnek eserler: Tefsiru'l-Celaleyn

2- İcmali/Genel Okuma

Özellikleri: Genel olarak okunur, detaya inilmez, özet bilgi elde etmek amaçlanır.
Faydaları: Kur'an'ı ilk okumaya başlayanlar için elverişlidir. Arapça bilmek şart değildir.
Zaafları: Önemli detaylar gözden kaçırılabilir.
Örnekler: Bütün mealler. Mahmut Şeltut, Tefsiru'l-Eczai'l-Ula, ilk on cüz.


3- Konulu Okuma
Okuyucu metin karşısında aktiftir, ayetlerin ayrıntılarına inilmez, sadece konuyla ilgili boyutu üzerinde durulur. Ayet ayet parçacı bir şekilde değil, bütüncül olarak gidilir. Okuyucu sorar, Kur'an cevap verir.

Tahlili okumaya benzer, ama belli bir konu bütünlüğü olduğu için onun zaaflarını taşımaz. İcmali okumaya benzer, ama daha detaylıdır, konu mümkün olduğu kadar analiz edilir. Tahlili ve icmali okumanın bir ileriki aşamasıdır.

Faydaları:
a)Mealden yapılabilecek bir çalışma şeklidir.
b)Konunun detaylarına inme imkanı verir.

Zaafları:
a)Kur'an. Dünyanın yüz ölçümü nedir? gibi her soruya cevap vermesi gereken bir kitap değildir. Yorumun grameri, gerçeğin metni kuşatma altına alma ihtimali vardır. Bu yöntemle yapılan okumada Kur'an'ı zorla konuşturmaya çalışmak doğru değildir; o bir bulmaca-bilmece kitabı, keşifler atlası değildir.

b)Ayetlerin sadece bir yönüne ağırlık verildiği için diğer boyutlar gözden kaçırılabilir. Fıkhın kodifike ederek formelleştirmesi böyle olur. Örnek: Kevser Suresi, kurban kes. Namaz ile kurban arasındaki kopmaz ilişki gözden kaçırılabilir
Örnekler: Kur'an'da Ahiret, Aile Hayatı.
Eserler: seyyid Kutup, Fi zilali'l-Kur'an; Muhammed Bagır es-Sadr, Kur'an Okulu;İbni Kuteybe, Te'vîlu Müşkilâtı'l-Kur'an; İbni Kayyim el-Cevzi, el-Beyan FiAhkami'l-Kur'an; Ragıb el-İsfehani, el-Müfredat.

4- Karşılaştırmalı Okuma

Özellikleri: Ayetleri ayetlerle, konuları konularla, görüşleri görüşlerle karşılaştırarak okuma şeklidir. Görüşler karşılaştırılırken tercih edilen görüş belirtilir. Mesela Peygamberimiz "imana zulüm karıştıranlar" ayetindeki zulmü şirk olarak tefsir eden ayetle karşılaştırmıştır. İmana zulüm karıştıranlar: ( ); şirk büyük bir zulümdür: ( )

Faydaları:
a)Arapça bilmek zorunlu değildir.
b) Ayetler arasında görünüşte varolan çelişkiler karşılaştırmayla giderilebilir. Vehimleri yok eder. Bir ayetteki kapalı veya yanlış anlaşılabilecek bir açıklama diğer ayetlerde giderilir. Kur'an Müfesser'dir: Allah'ın açıklamalarıdır. Mubindir: apaçık gerçektir, tozlanan hakikatlerin üstündeki örtüleri kaldırır.
ör. "nefslerinizi yok edin-kendinizi veya birbirinizi öldürün" (Bakara,2/54.)
"Nefslerinizi öldürmeyin" (Nisa,4/29.); birbirinizi aşılamayın:49/11. İkisinin uzlaştırılması: Nefs'te hem fucur hem de takva vardır: Şems,91/7-10. Nefs kötülüğü emreder: 12/53. Bu yüzden onu özeleştiri yaparak arındırmak gerekir: 14/22,79/40; 17/79,73/20(Gece namazı). Nefsin her istediğini yapma yeri dünya değil,Ahiret'tir:41/31.

c) Karşılaştırmalar ve kıyaslar okumaya canlılık katar.
d) Müteşabih olanı muhkeme irca ederek okumayı öğretir. Ör. "Allah'ı eli", "Hiçbir şey O'na denk değildir, O hiçbir şeye benzemez"

Zaafları:
a)Görüşler arasında tercihte bulunma zorluğu yaşanılır, zannın akıntısına kapılma riski taşır.
Eserler: Görüşlerin Karşılaştırılması bağlamında Taberi Tefsiri; Rivayetlerin karşılaştırılması bağlamında İbni Kesir, Tefsiru'l-Kebir; Kur'an ile Kitabı Mukaddes'in karşılaştırılması bağlamında Said Şimşek, Kur'an Kıssalarına Giriş; MuhammedHamidullah'ın meal çalışması.


5-Kavram Çalışması Yaparak Okuma

Kelime çözümlemesi yapılarak okunur. Önemli bir kelime seçilir, bütün türevleriyle birlikte çıkarılır. Seçilen anahtar kelimenin geçtiği ayetler bulunur, terimin ilişkiye girdiği eş anlamlı ve zıt anlamlı kelimeler tespit edilir. Fiil cümlesi ve isim cümlesi içindeki bağlamına dikkat edilir.
Takip edilmesi gereken genellikle şudur:

a) Eğer isim cümlesinde geçiyorsa isim mi sıfat mı olduğu tespit edilmelidir. Eğer fiil cümlesinde geçiyorsa, hangi fiilde, hangi fiilin öznesi olarak, hangi özneye bağlı, hangi şahıs zamiriyle birlikte geçtiğine dikkat etmek gerekir. Mesela musahharkılmak, güneş, ay, yıldızlar ve nehirlerle ilgili bir kelimdir.

b) Esas kelimenin yakın anlamlı kelimeleri tespit edilerek, hem konunun birbirine karışması önlenir hem de konunun kapsamı ortaya çıkarılmaya çalışılır. Mesela Halk/yaratmak kelimesinin yakın anlamlı komşuları şunlardır: Halaka: Ceale (yaptı),Bedee (Başladı), Bena (inşa etti), Nebete (Bitirdi), Besse (üretti, çoğalttı). Bunların tersi: Heleke (yok etti), Batale (boşa çıkardı), Habeta (değerini sıfırladı). Bular eş anlamlı değil, yakın anlamlıdır.

c)Benzer ve zıt anlamlı kelimeler arasında bir anlam alanı-anlam haritası oluşturmak gerekir. cehl'in zıttı hilm; küfrün zıttı iman, kafirin zıttı şakir, ve bu tavırların gerçekleştiği zemin Allah'ı nimetlerine karşı kulların tutumları. Bu anlam alanında anahtar kelime imandır. El-İlm kelimesinin anlam alanında yakin, zan, hars vardır; tersi cehl ve küfr kelimeleridir.

d) Günümüzdeki kullanımlarıyla geçmişteki kullanımları karşılaştırılır; tahrif varsa gösterilir. Mesela Millet Kur'an'da din demek iken günümüzde ulus anlamında kullanılmaktadır.
Faydaları: Efradını cami, ağyarını mani olacak şekilde konuyu tahlil etmeye yarar.

Zaafları:
a)Arapça bilmek gerekir.
b)Ayrıntılı analiz gerektirdiği için zordur, Tahlîlî ve Konulu okuma yöntemlerinden yararlanılır.
c) Teorik ve formel kalma riski taşıdığından dolayı, konunun yeterince hayatın içindeki karşılıkları bulunamazsa ameli boyut ikinci planda kalabilir.

Eserler: Mevdudi, Dört Terim

6- Nüzul Sırasına Göre Okuma

Sureleri peygamberimize indiği sırayla okumaktır. Sünnet ve Siyer bilgilerinden yararlanılır. Ayetler kronolojik bir seyir takib edilerek okunur, anlaşılmaya çalışılır.

Faydaları:
a)Tenzil ve tertilin hikmetlerini kavramayı kolaylaştırır.
b) İslami mücadelenin seyrini, hareketin safhalarını takib etmek mümkündür.

Zaafları:
a)Nüzul Sırasını tespit ictihadi olduğu için zannidir

b)Mekki-Medeni ayırımı mutlaklaştırılabilir. Sıralama mutlak olarak algılanırsa bir kısım sorumlulukların zamanının gelmediği vehmine kapılabilir. Oysa Kur'an'ıntamamı inmiş, tamamlanmıştır. Dolayısıyla hangi aşamada olursak olalım Kur'an'ıntümüü gücümüz nisbetinde yaşamakla sorumluyuz. Unutulmamalıdır ki, Kur'an'ınmushaf sıralamasıyla bize ulaşmasını sağlayan Allah'tır. (Kıyıame,75/16-17):
peygamberimizin kalbinde oluşan toplamı denetleyen Allah'tır. Bunun hikmeti "nüzul sırası mutlaklaştırılmasın,
Kategorizeedilmesin"diyedir.

Eserler: İzzet Derveze, Tefsirul'l-Hadis, Ekin Yayınları,

Sözün Özü

Bu okuma şekillerinin her birinin kendine özgü üstün yanları ve yine kendine özgü zaafları vardır. Bu nedenle sadece birine bel bağlamak doğru değildir. Tümünden yeri geldikçe yararlanmak gerekir. Hangi yöntemden yararlanırsak yararlanalım aslolan Kur'an'dır. Dinleyen-dinlenen ilişkisinde biz insanların hidayet kitabının hidayetinden yararlanabilmemiz için niyetlerimiz, ahlaki tutumlarımız belirleyici bir rol oynar.
İslam ümmeti bu okuma şekillerinin tümünden yararlanan eserler ortaya koymayı her zaman başarmıştır. Büyük oranda tasvib gören bu eserlerden bazıları şunlardır: Zemahşeri, Keşşaf; Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'anDili; Seyyid Kutup, Fi Zilali'l-Kur'an.

_________________________________________:

Not: Bu alıntı,da ceylannur kardeşimizin kaynağından alınmıştır...
 
Üst Alt