Hümeze ve Lümeze ne demektir?

Selamun Aleykum; Hümeze ve Lümeze ne demektir?
Hümeze ; İnsanlara eliyle dokunup hakaret eden ve onları davranışlarıyla incitendir.
Lümeze ; İnsanlara sözle hakaret edip haksız yere ayıplayandır.
Allah Kuranı kerim de şöyle buyurmuştur;
( Arkadan çekiştiren, gözü ile kaşı ile eğlenen her kimsenın vay haline ) Hümeze süresi 1. Ayet

Sûrede malına, servetine ve konumuna güvenerek müminlerle alay eden, insanlara tepeden bakan, insanları ayıplayan, insanların iffet ve namuslarına dil uzatan, istihza ve alaylarla müminleri çekiştirip küçük düşüren bir insan tiplemesinden söz edilmektedir. Her şeyi malla, mülkle, makamla, mevki ile değerlendiren müstekbir bir insan tipi. Tüm gücüyle mal mülk toplamaya, servet yığmaya yönelen, topladıklarıyla övünüp böbürlenen ve dünyada ebedî kalacakmış gibi plan program yapmaya çalışan bu yüzden de âhiretle ilgilenecek zamanı kalmayan kişinin kötülüğü anlatılır.

Hümeze kelimesi dille ve gözle çekiştirmek, lümeze ise yalnız dille çekiştirmektir. Yani insanlarla alay edip onları eksik göstermeye çalışmaktır.

İbn Abbas der ki: "Hümeze; diliyle çekiştirip yüzünden de alay eden, sözle kınayan ve sataşan, demektir."
İbn Enes ise: "Hümeze kelimesi yüzle alay etmek, lümeze de bundan sonrasıdır." der.
Katade der ki : "Dili ve gözü ile alay edip çekiştirir, insanların etlerini yer ve onlara sataşır."
Mücahid der ki: "Hümeze el ve göz iledir. Lümeze ise dil iledir." İbn Zeyd de böyle der.
Malik ise, Zeyd İbn Elsem'den nakleder ki; "Hümeze kelimesi, insanların etini çekiştirmektir."
Muhammed İbn K'ab ise, Malı gündüz onu şuradan ve buradan oyalar. Gece olunca bir leş gibi uyur. "Malının kendini ebedi kılacağını sanır." Zanneder ki, mal toplaması onu bu dünyada ebediyyen bâki kılacaktır. "Hayır, and olsun ki o, Hutame'ye atılacaktır." Hayır mesele, ne onun sandığı gibidir ne de hesap ettiği gibi. Bu malı toplayıp sayan, muhakkak Hutame'ye atılacaktır. Hutame cehennemin sıfat olan isimlerinden bir isimdir. Çünkü o, kendisinde bulunan herkesi ezer. Bunun için Allah Teala müteakip âyette buyuruyor ki: "Hutame'nin ne olduğunu bilir misin sen? O, Allah'ın tutuşturulmuş bir ateşidir ki, tırmanıp yüreklerin içine işler."

Bu sûre, İslâm dâvasının ilk dönemlerindeki gerçek hayat tasvirlerinden birisini aksettirmektedir. Ayrıca her toplum ve çağda görülebilen bir örneği tasvir etmektedir. Sûrede, basit ruhlu, aşağılık bir kişi canlandırılarak böyle insanların hâl ve tavırları anlatılmakta ne kadar zavallı oldukları vurgulanmaktadır. Kendisine mal verilen ve malın esiri olup dünyada tek değerin maldan ibaret olduğunu sanan, maddiyat karşısında bütün değerlerin küçüklüğüne inanan aşağılık ruhlu insanlardan birisidir. Ayrıca o, elde ettiği bu malın her şeye gücü yeten ve hiçbir şeyi yapmaktan geri kalmayan bir tanrı olduğunu sanmaktadır. Böylece ölümün gelmeyeceğini ve ebediyen mal dolayısıyla hayatta kalacağını zannetmektedir. Eğer öbür dünyada bir hesap veya ceza olacaksa bunu malıyla devralacağını sanmaktadır.

Bismillahirrahmanirrahim
1-2. Arkadan çekiştirmeyi, yüze karşı eğlenmeyi âdet edinen herkesin vay haline! /O ki, mal toplamış ve onu sayıp durmuştur.
3. (O), malının kendisini ebedi kılacağını zanneder.
4. Hayır! And olsun ki o, Hutame'ye atılacaktır.
5. Hutame'nin ne olduğunu bilir misin?
6,7. Allah'ın, tutuşturulmuş, (yandıkça) tırmanıp kalplerin ta üstüne çıkan ateşidir.
8-9. Onlar (bu ateşin içinde) uzatılmış sütunlara bağlanmışlar ve o vaziyette o (ateş) üzerlerine kapatılmıştır.