- Katılım
- 2 Eylül 2011
- Mesajlar
- 3,872
- Tepkime puanı
- 37
Doğu Karadeniz Yemek Kültürü ve
SÜRMENE MUTFAĞI
Kurtuluş Çehreli
Dünyanın farklı coğrafyalarına ait diğer yemek kültürlerinde olduğu gibi, Doğu Karadeniz yemek kültürü de, farklı etkileşimlerle gelişerek şekillenmiş ve zaman içinde de kendi koşullarına özgü bir beslenme alışkanlıkları geleneğini temsil eder hale gelmiştir. Bölge insanının yaşam biçimiyle de doğrudan ilişkili olarak, genelde olabildiğince pratik, sade bir hazırlama ve tüketme tarzını yansıtan bu geleneğin en temel ayırdedici elementleri; hamsi, lahana ve tereyağı olarak ön plana çıkar. Hatta, bir kaç yüzyıl öncesinde bölgeye getirildiği bilinen mısır bitkisi de, coğrafi şartlar nedeniyle tahıl yetiştirilemeyen topraklara bire bir uyum sağlamış ve bu niteliğiyle kısa sürede yaygınlaşarak, bölgenin tahıl ve un ihtiyacı açısından, yemek kültürünün temel elementleri arasına katılmıştır. Dışarıdan geldiği halde kısa sürede Doğu Karadeniz mutfağının simgeleri arasına giren mısır, bölge açısından farklı coğrafi etkileşimlerin en temel örneklerinden birisidir. Deniz ulaşımı ve ticari ilişkiler sayesinde özellikle Ege ve Akdeniz mutfaklarıyla kurulan ilişkinin daha eski ürünleri ise muhtemelen baharatlar olmuştur ve yine bu etkileşimin karşılıklı sonuçlarından biri gibi görünen, "Pide ve Pizza" gibi bazı benzer yemeklerin asıl kökeninin ya da asıl esin kaynağının neresi olduğu ise hala tartışmalıdır. Yine, coğrafi engellere rağmen, Doğu Anadolu mutfağı da bu etkileşimlerin bir başka önemli boyutunu oluşturmuştur. Özellikle yemeklerde kırmızı et ve peynir kullanımının yaygınlaşması da, bu etkileşimin sonuçları olarak değerlendirilebilir. Çünkü, Doğu Karadeniz'de evcil otçul hayvanlar esas olarak, etleri için değil, süt ve yağ kaynağı olarak yetiştirilirler ve beslenirlerdi. Bu nedenle bölgede kırmızı ete dayanan zengin ve köklü bir et yemekleri geleneğinden bahsetmek mümkün değildir. Yine aynı şekilde, peynir ve peynir üretim teknikleri de genelde yine Doğu Anadolu kaynaklıdır. Tarihin doğal akışı içinde gelişen tüm bu etkiler ve etkileşimler, bölge toplumunun yaşam koşullarına, tüketim alışkanlıklarına ve üretim imkanlarına göre şekillenmiştir.
Günümüzde, geleneksel Doğu Karadeniz mutfağı için en önemli dejenerasyon tehdidi, mutfağımızın tarihsel süreç içinde şekillenmiş olan kendine has otantik sadeliğinin ve çizgisinin, medyatik kaygılarla dejenere edilip, bir takım uydurma yemeklerin, uydurma isimlerle, Doğu Karadeniz mutfağının geleneksel ürünleriymiş gibi sunulmasıdır. Otantik değerler ile popüler değerleri birbirinden ayıramayan bazı dostlarımız, geleneksel mutfağımızı zenginleştirmek ya da daha ilginç kılmak gibi iyi niyetli çabalar içinde olduklarını düşünebilirler. Fakat unutulmamalıdır ki, otantik olan değerler, ancak oldukları gibi korundukları sürece otantik olarak kalabilirler.
Doğu Karadeniz yemek kültürü içinde Sürmene mutfağı da, bu geniş coğrafyanın farklı stillerini ve geleneklerini bünyesinde toplayan bir odak olma özelliğiyle dikkat çeker. Bu durum da şüphesiz Sürmene'nin coğrafi konumunda kaynaklanmaktadır. Çok lokal nitelikli bazı yemekler dışında, Doğu Karadeniz yemek kültürünün genel özelliklerini Sürmene mutfağında görebilmek ve örnekleyebilmek mümkündür.
SÜRMENE MUTFAĞI
Kurtuluş Çehreli
Dünyanın farklı coğrafyalarına ait diğer yemek kültürlerinde olduğu gibi, Doğu Karadeniz yemek kültürü de, farklı etkileşimlerle gelişerek şekillenmiş ve zaman içinde de kendi koşullarına özgü bir beslenme alışkanlıkları geleneğini temsil eder hale gelmiştir. Bölge insanının yaşam biçimiyle de doğrudan ilişkili olarak, genelde olabildiğince pratik, sade bir hazırlama ve tüketme tarzını yansıtan bu geleneğin en temel ayırdedici elementleri; hamsi, lahana ve tereyağı olarak ön plana çıkar. Hatta, bir kaç yüzyıl öncesinde bölgeye getirildiği bilinen mısır bitkisi de, coğrafi şartlar nedeniyle tahıl yetiştirilemeyen topraklara bire bir uyum sağlamış ve bu niteliğiyle kısa sürede yaygınlaşarak, bölgenin tahıl ve un ihtiyacı açısından, yemek kültürünün temel elementleri arasına katılmıştır. Dışarıdan geldiği halde kısa sürede Doğu Karadeniz mutfağının simgeleri arasına giren mısır, bölge açısından farklı coğrafi etkileşimlerin en temel örneklerinden birisidir. Deniz ulaşımı ve ticari ilişkiler sayesinde özellikle Ege ve Akdeniz mutfaklarıyla kurulan ilişkinin daha eski ürünleri ise muhtemelen baharatlar olmuştur ve yine bu etkileşimin karşılıklı sonuçlarından biri gibi görünen, "Pide ve Pizza" gibi bazı benzer yemeklerin asıl kökeninin ya da asıl esin kaynağının neresi olduğu ise hala tartışmalıdır. Yine, coğrafi engellere rağmen, Doğu Anadolu mutfağı da bu etkileşimlerin bir başka önemli boyutunu oluşturmuştur. Özellikle yemeklerde kırmızı et ve peynir kullanımının yaygınlaşması da, bu etkileşimin sonuçları olarak değerlendirilebilir. Çünkü, Doğu Karadeniz'de evcil otçul hayvanlar esas olarak, etleri için değil, süt ve yağ kaynağı olarak yetiştirilirler ve beslenirlerdi. Bu nedenle bölgede kırmızı ete dayanan zengin ve köklü bir et yemekleri geleneğinden bahsetmek mümkün değildir. Yine aynı şekilde, peynir ve peynir üretim teknikleri de genelde yine Doğu Anadolu kaynaklıdır. Tarihin doğal akışı içinde gelişen tüm bu etkiler ve etkileşimler, bölge toplumunun yaşam koşullarına, tüketim alışkanlıklarına ve üretim imkanlarına göre şekillenmiştir.
Günümüzde, geleneksel Doğu Karadeniz mutfağı için en önemli dejenerasyon tehdidi, mutfağımızın tarihsel süreç içinde şekillenmiş olan kendine has otantik sadeliğinin ve çizgisinin, medyatik kaygılarla dejenere edilip, bir takım uydurma yemeklerin, uydurma isimlerle, Doğu Karadeniz mutfağının geleneksel ürünleriymiş gibi sunulmasıdır. Otantik değerler ile popüler değerleri birbirinden ayıramayan bazı dostlarımız, geleneksel mutfağımızı zenginleştirmek ya da daha ilginç kılmak gibi iyi niyetli çabalar içinde olduklarını düşünebilirler. Fakat unutulmamalıdır ki, otantik olan değerler, ancak oldukları gibi korundukları sürece otantik olarak kalabilirler.
Doğu Karadeniz yemek kültürü içinde Sürmene mutfağı da, bu geniş coğrafyanın farklı stillerini ve geleneklerini bünyesinde toplayan bir odak olma özelliğiyle dikkat çeker. Bu durum da şüphesiz Sürmene'nin coğrafi konumunda kaynaklanmaktadır. Çok lokal nitelikli bazı yemekler dışında, Doğu Karadeniz yemek kültürünün genel özelliklerini Sürmene mutfağında görebilmek ve örnekleyebilmek mümkündür.
